Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki okuma metinlerinin okuma kazanımları açısından değerlendirilmesi

Yıl 2023, Sayı: 32, 147 - 163, 21.02.2023

N. Tayyibe Ateş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1252794

Cited By: 2

Öz

Okuma becerisinin sistemli bir şekilde kazandırılması ve geliştirilmesi Türkçe derslerinde, öğretim programı doğrultusunda gerçekleştirilmektedir. Öğretim programlarında öğrencilerin edinmesi gereken bilgi, beceri ve alışkanlı kları ifade eden kazanımlar yer almaktadır. Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan kazanımların gerçekleştirilmesinde ders kitapları en önemli materyaller arasında yer almaktadır. Bu sebeple ders kitaplarına konacak metin ve etkinliklerin seçimi ve hazırlanması büyük bir dikkat gerektirmektedir. Mevcut Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin hazırlanmasında buna önem verilip verilmediği ise tartışma konusudur. Türkçe ders kitaplarını inceleyip etkinlikleri değerlendirmenin, hâlihazırda kullanılan ders kitaplarındaki etkinliklerle ilgili dönüt sağlamada ve ileriki yıllarda hazırlanacak ders kitabı etkinliklerinin niteliğini artırmada faydalı olacağı düşünülmektedir. Bu araştırmanın amacı Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan okuma kazanımlarının ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklere ne kadar yansıdığını belirlemektir. Bu amaçla araştırmada “2019 Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan okuma kazanımlarının ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerde yer alma sıklığı nedir?” sorusu yanıtlanmaya çalışılmıştır. Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan okuma metinlerinin okuma kazanımları açısından değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmış, 2019 Türkçe Öğretim Programında belirtilen kazanımlara göre ortaokul Türkçe ders kitapları betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. İncelenen etkinliklerin programdaki hangi okuma kazanımıyla örtüştüğü uzman görüşlerine başvurularak tespit edilmiştir. Sonuç olarak incelenen Türkçe ders kitaplarında yer alan okuma metni etkinliklerinin 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programındaki okuma kazanımlarını karşılamada birtakım sorunlar barındırdığı görülmektedir. Bu sorunlar kazanıma değinmeme, gereğinden fazla işleme ya da gereğinden az yer verme olarak özetlenebilir.

Anahtar Kelimeler

Okuma becerisi, Türkçe Dersi Öğretim Programı, okuma kazanımları, Türkçe ders kitabı, etkinlik

Evaluation of reading texts in secondary school Turkish textbooks in terms of reading outcomes

Öz

The acquisition and development of reading skills sistematically are carried out in Turkish lessons in line with the curriculum. In the curriculum, there are outcomes that express the knowledge, skills and habits that students should acquire. The most important material in the realization of the achievements in the Curriculum is textbooks. For this reason, the selection and preparation of the texts and activities in textbooks require great attention. Whether it is given importance to the preparation of the activities in the existing Turkish textbooks is a matter of debate. It is thought that examining the Turkish textbooks and evaluating the activities will be beneficial in providing feedback on the activities in the current textbooks and increasing the quality of the textbook activities to be prepared. The purpose of this research is to determine how much the reading outcomes in the Turkish Curriculum are reflected in the activities in the secondary school Turkish textbooks. This study was carried out in order to evaluate the reading texts in secondary school Turkish textbooks in terms of reading outcomes. Document analysis and descriptive analysis method, one of the qualitative research methods were used. It was determined by consulting the expert opinions that the examined activities matched with which reading outcomes in the program. As a result, it is seen that the reading text activities in the examined Turkish textbooks have some problems in meeting reading outcomes in the 2019 Turkish Lesson Curriculum. These problems can be summarized as not mentioning the outcome, over-processing or under-emphasizing.

Anahtar Kelimeler

Reading skill, Turkish lesson curriculum, reading outcomes, Turkish textbook, activity

Kaynakça

• Akyol, H. (2020). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri (10. baskı.). Pegem Akademi.
• Arı, G. (2011). Türkçe (6, 7, 8. Sınıf) Ders kitaplarındaki okuma ve dinleme/izleme metinleri ile yazma görevleri arasındaki tür uyumu. Turkish Studies, 6(3), 489-511.
• Arı, G. (2014). Evaluation of the questions of understanding the text in Turkish language textbooks according to the revised Bloom's taxonomy. International Journal of Academic Research, 6(1), 69-75.
• Arı, G. (2017). Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki (ortaokul) okuma kazanımlarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 685-703.
• Aytaş, G. (2005). Okuma eğitimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 461-470.
• Batur, Z. & Özdemir, P. (2021). Türkçe ders kitabı etkinliklerinin kazanımlarla örtüşme durumları. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 47-68.
• Bloom, B. S. (2016). İnsan nitelikleri ve okulda öğrenme (3. baskı). (D. A. Özçelik, Çev.). Pegem Akademi.
• Çetinkaya, V. (2020). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metin ve etkinliklerin tür ile kazanımlar açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Deniz, K., Karagöl, E. & Tarakcı, R. (2019). Konuşma kazanımları açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Turkish Studies-Educational Sciences, 14(4), 1257-1269.
• Deniz, K., Tarakcı, R. & Karagöl, E. (2019a). Dinleme/izleme kazanımları açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 18-32.
• Deniz, K., Tarakcı, R. & Karagöl, E. (2019b). Okuma kazanımları açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 688-708.
• Doğan, Y. (2015). Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki kazanımların ders kitaplarında ele alınış sıklıklarına ilişkin eleştirel bir değerlendirme. Uçgun, D. & Balcı, A. (Ed.) içinde akademik hayatının 25. yılında Türkçe eğitimi alanının ilk profesörü Murat Özbay’a armağan (s. 463-474). Pegem Akademi.
• Dolunay, S. K. & Savaş, Ö. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin üst düzey bilişsel beceriler açısından değerlendirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(1), 122-157.
• Durukan, E. & Demir, E. (2017). 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe Dersi Öğrenci Çalışma Kitaplarındaki Etkinliklerin Bloom’un Yenilenmiş Taksonomisine Göre Sınıflandırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1619-1629.
• İşeri, K. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitabinin ilköğretim Türkçe programının amaçlarına uygunluğunun değerlendirilmesi. Dil Dergisi, (136), 58-74.
• Karacaoğlu, M. Ö., Dağ, M. & Uzun, O. (2021). Türkçe ders kitaplarındaki yazma etkinliklerinin incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 96-126.
• Karagöl, E. & Tarakcı, R. (2018). Yazma becerisi kazanımları açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. International Journal of Languages' Education and Teaching, 6(4), 87-100.
• Karakaş Yıldırım, Ö. (2020). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki yazma etkinliklerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 315-325. 10.16916/aded.675304.
• Kavruk, H. & Yıldırım, N. (2021). Türkçe öğretim programındaki konuşma kazanımlarının ortaokul Türkçe ders kitabı (5, 6, 7 ve 8. Sınıf) etkinliklerine yansıması. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 9(2), 159-174. 10.29228/ijlet.51274
• Keskin, H. K. & Akyol, H. (2014). Yapılandırılmış okuma yönteminin okuma hızı, doğru okuma ve sesli okuma prozodisi üzerindeki etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(4), 107-119.
• Kıyagan, H. G. (2019). 5, 6 ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin yenilenmiş Bloom sınıflamasına göre yaratıcılık açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). MEB.
• MEB Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği. (2021). 02.06.2018 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/10/20211014-1.htm sayfasından erişilmiştir.
• Oryaşın, U. (2020). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin bütüncül bir anlayışla incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sallabaş, M. E. & Yılmaz, G. (2020). Türkçe Ders Kitabı’nda bulunan metin altı sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 586-596. DOI: 10.16916/aded.679933.
• Sur, E. (2022). Türkçe Ders Kitaplarındaki Dinleme Etkinliklerinin 2019 TDÖP Kazanımlarına Göre Değerlendirilmesi. 13. Dünya Dili Türkçe Sempozyumu,
• Şimşek, Ş. & Demirel, İ. F. (2020). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının anlatıma dayalı etkinlikler yönünden karşılaştırılması. Kastamonu Education Journal, 28(5), 2125-2135. doi: 10.24106/kefdergi.731886
• Tankersley, K. (2003). Threads of reading: strategies for literacy development. Association for Supervision and Curriculum Development
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11.baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, C. & Okur, A. (2010). İlköğretim okullarındaki okuma etkinliklerinde göz ardı edilen bir konu: Sözcük öğretimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 753-773.
• Çapraz Baran, Ş. ve Diren, E. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5. sınıf ders kitabı. Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
• Demirel, T. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6. sınıf ders kitabı. Ankara: Ekoyay Eğitim Yayıncılık Matbaacılık.
• Erkal, H. ve Erkal, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. sınıf. Ankara: Özgün Yayıncılık.
• Eselioğlu, H., Set, S. ve Yücel, A. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8 ders kitabı. İstanbul: MEB Yayınları.