Abdülhakîm Kâsım'ın Muhâvele li’l-hurûc adlı eserinde tasvirli anlatım

Yıl 2023, Sayı: 32, 1197 - 1215, 21.02.2023

Muhammet İhsan Uygur

https://doi.org/10.29000/rumelide.1252877

Öz

Arapça bir kelime olan tasvir, canlı, cansız bütün varlıkları görünen yönü itibariyle en ince ayrıntısına kadar açıklama, yazılı veya sözlü olarak insan zihninde canlandırma eylemi olarak tanımlanabilir. Böylece kelimeler aracılığıyla okurun veya muhatabın zihninde ilgili anlatıma dair bir tasavvur oluşumu gerçekleşir. Roman, hikâye, şiir vb. yazınsal türlerde tasvir yapılırken teşbih, mecaz, kinaye, istiâre gibi edebî sanatlardan da faydalanılmaktadır. Bu anlatım biçimindeki başarı, müellifin seçmiş olduğu üslûba, dildeki açıklığa, akıcılığa, anlatımdaki tutarlılık ve canlılığa, kelime seçimindeki titizliğe, gereksiz ayrıntı ve abartılardan uzak durmaya bağlıdır. Çağdaşlarının arasından sıyrılıp alışılmışın dışındaki üslubuyla ön plana çıkan Abdülhakîm Kâsım, altmışlar kuşağının önde gelen simalarından biridir. Kısa bir yaşam süren Kâsım geride çok değerli çalışmalar bırakmıştır. Bu çalışmada tasvirli anlatımda başarısıyla kendisinden söz ettiren yazarımızın hayatı hakkında kısaca bilgi verilerek Muhâvele li’l-hurûc isimli Arapça romanında kullanmış olduğu tasvirlere dikkat çekilecektir. Çalışmamızda, romandaki abartılı, fazla detaya başvurulmuş tasvirlere yer verilmeyip yerinde ve yazarın başarılı olduğu betimlemelerin tercih edildiği bir metot benimsenmiştir. Bu şekilde müellifin Arap edebiyatında adından söz ettirmesine vesile olan edebî dili hakkında bilgi sunulması amaçlanmaktadır. Bununla birlikte bu çalışma sadece eser üzerine yapılan bir değerlendirmeden ibaret olmayıp nihai maksadı yazarın dili üzerinden yola çıkarak bulunduğu edebî ortamdaki ehemmiyetine ışık tutabilmek ve okuyucuya bu bağlamda bir fikir verebilmektir.

Anahtar Kelimeler

Arap dili ve belâgatı, Abdülhakîm Kâsım, tasvir, Muhâvele li’l-hurûc, roman

Descriptive expression in Abdel Hakim Qasem's work called Muhawala le'l-khurooj

Öz

Arabic word of Tasweer (تصوير/Imagery), can be defined as "Describing all living and inanimate things down to the smallest detail in terms of their apparent aspect and visualizing them in the human mind, either orally or in writing". So, it is to ensure the formation of an imagination about the relevant expression in the mind of the reader or the receiver through words. When imagery is created in a novel, story, poem, etc., literary arts such as simile, metonymy, allusion, metaphor and "El-Taleel" are also used. The success in this form of expression depends on the style chosen by the author such as: language clarity, fluency, consistency in the expression, precision and particularity in the choice of words, avoiding unnecessary details and exaggerations. Standing out among his contemporaries with his extraordinary style, Abdel Hakim Qasem is one of the leading figures of the sixties generation. Qasem, who lived a short life, left behind many valuable works. In this study, a brief information about the life of our author, who has made a name for himself with his success in narration, and the descriptions he used in the novel called Muhawala le'l-khurooj will be highlighted. While exaggeration and descriptions that refer to so much details in the selection of the sentences will be avoided and the perfect descriptions in which the author is successful will be chosen. In this way, it is aimed to present information about the literary language that caused the author to be mentioned in Arabic literature. However, this study is not only an evaluation on the work, but its ultimate aim is to shed light on the importance of the author's literary environment based on the author's language and to give readers an idea of this context.

Anahtar Kelimeler

Arabic language and rhetoric, Abdel Hakim Qasem, description, Muhawala le, novel

Kaynakça

• Aça, Mehmet vd. (2011). Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Tür ve Şekil Bilgisi. (2 b.). İstanbul: Kesit.
• Ahmed Muhtar, A. (2008). Mu‘cemü'l-luğati'l-‘Arabiyyeti'l-mu‘âsıra. (Cilt 4/48). Kahire. ‘Âlemü'l-kütüb.
• al-Akhbar. “Abdülhakîm Kâsım: Kâtibü’l-eşvâk ve’l-esâ”. Erişim 9 Ağustos 2022. عبد الحكيم قاسم: كاتب الأشواق والأسى (al-akhbar.com)
• el-‘Arab (alarab). “Abdülhakîm Kâsım müsekkaf ve kâtib Mısrî”. Erişim 17 Temmuz 2022. عبدالحكيم قاسم مثقف وكاتب مصري يذكر الإنسان بأيامه السبعة | سعد القرش | صحيفة العرب (alarab.co.uk)
• Arbyy. “Abdülhakîm Kâsım neş'etühû”. Erişim 9 Ağustos 2022. عبد الحكيم قاسم نشأته (arbyy.com)
• Atalay, M. C.- Dolmacı, M. (2012). “Arkaik Dönem Heykellerinin Modern Sanatçılarda Etkileri ve Plastik Eserlerde Kullanımları”. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi. (Cilt 1/1, 909-919).
• el-Bevvâbe (albawab). “Abdülhakîm Kâsım... min Sicni'l-vâhât ilâ nevbâti'l-hirâse”. Erişim 30 Haziran 2022. عبدالحكيم قاسم.. من سجن الواحات إلى نوبات الحراسة (albawabhnews.com)
• Boardman, J. (1996). Yunan Heykeli Arkaik Dönem. Çev. Yaşar Ersoy. (4 b.). İstanbul: Homer.
• Çetin, N. (2013). Roman Çözümleme Yöntemi. (13 b.). Ankara: Öncü.
• Çetişli, İ. (2004). Metin Tahlillerine Giriş/2. (1 b.). Ankara: Akçağ.
• Devellioğlu, F. (2006). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Haz. Aydın Sami Güneyçal. (23 b.). Ankara: Aydın Kitabevi.
• E3arabi. “Mâ hüve'l-vasfü'l-edebî fi'l-kitâbe”. 05 Ekim 2022. ما هو الوصف الأدبي في الكتابة؟ – e3arabi – إي عربي
• Emaratalyoum. “Abdülhakîm Kâsım yehzimü'l-ğurbe bi-kitâbâti nevbeti'l-hirâse”. Erişim 23 Ağustos 2022. عبـدالحكـيـم قاســم يهزم الغربة بـ «كتابات نوبة الـحراسة» (emaratalyoum.com)
• Gürel, S. (2013). Servet-i Fünûn Romancılarının Romanlarında Tasvir. (Doktora Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• el-Halîl b. Ahmed, F. (1980). Kitabü'l-‘Ayn. (Cilt 4/376). Beyrut: Dâru'l-kütübi'l-‘ilmiyye.
• İbn Fâris, A. (1979). Mu‘cemü mekâyisi'l-luğa. (Cilt 6/115). Thk. Abdüsselâm Muhammed Hârun. Dımaşk: Dâru'l-fikr.
• Kâsım, A. Muhâvele li’l-hurûc. (1987). Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-‘âmme li’l-kitâb.
• Kavcar, C. (1973). Romanda Tasvirin Psikolojik Rolü, Türkoloji Dergisi, 1/5, 137-174.
• Kitâbât. “Abdülhakîm Kâsım rasdü hayâti'r-rîfi'l-lezî harece minhu bi-luğa şi‘riyye”. Erişim 4 Ağustos 2022. "عبدالحكيم قاسم" .. رصد حياة الريف الذي خرج منه بلغة شعرية - كتابات (kitabat.com)
• Kolcu, A. İ. (2006). Öykü Sanatı. (2 b.). Konya: Salkımsöğüt.
• Kuantara. “Abdülhakîm Kâsım fi Berlin: Edebü'r-resâil fi sekâfe la ta‘rifü'l-husûsiyyât”. Erişim 25 Ağustos 2022. عبد الحكيم قاسم في برلين:: أدب الرسائل في ثقافة لا تعرف الخصوصيات؟ - Qantara.de
• Kudâme b. Cafer, E. F. (1352). Nakdü'ş-şi‘r. Kostantiniye: Matba‘atü'l-cevâib.
• Madamasr. “Abdülhakîm Kâsım… el-Kitâbetü’l-ceyyide fekat ilâ âhiri ‘umrî”. Erişim 09 Temmuz 2022. عبد الحكيم قاسم.. «الكتابة الجيدة فقط إلى آخر عمري» | مدى مصر (madamasr.com)
• Masrawy. “Lem yetehammel kalbühû külle hâzihi'l-‘avâsıf: zikrâ mîlâdi ve rahîli Abdilhakîm Kâsım”. Erişim 12 Ağustos 2022. لم يتحمل قلبه كل هذه العواصف: ذكرى ميلاد ورحيل عبدالحكيم قاس | مصراوى (masrawy.com)
• Mawdoo3. “Ta‘rîfü'l-vasf”. 09 Kasım 2022. تعريف الوصف - موضوع (mawdoo3.com)
• el-Me‘ânî. “‘Abîta”. 20 Ocak 2023. عبيط Türk kelimesinin Türkçe terimleri Arapça Tüm Sözlüğünün 1. Sayfasında yer alan anlamı (almaany.com)
• Menasria, A. (2020). Cemâliyyâtü luğati'l-vasf fi'r-rivâyeti'n-nisviyyeti'l-Cezâiriyye. Konstantin: el-Müdevvene, 7/1, 211-234.
• Middle East. “Abdülhakîm Kâsım fî zikrâ rahîlihi's-selâsîn”. Erişim 6 Temmuz 2022. عبدالحكيم قاسم في ذكرى رحيله الثلاثين | شوقي بدر يوسف | MEO (middle-east-online.com)
• Neccâr, A. vd. (2004). el-Mu‘cemü'l-vasît. (4 b.). Kahire: Mektebetü'ş-şürûki'd-düveliyye.
• Özön, M. N. (1985). Türkçe'de Roman. İstanbul: İletişim.
• Özsarı, R. (2013). Tasviri Anlatım ve Ebûbekir Hazım Tepeyran'ın Küçük Paşa Adlı Romanında Tasviri Anlatımının Kullanılışı. Akad 1/1, 49-50. Tasviri Anlatım… R. Özsarı, AKAD, Bahar 2013,1(1), 48-57 (dergipark.org.tr)
• Şa‘îr, M. (2010). Kitâbâtü nevbeti’l-hirâse. Kahire: Dâru'l-Mîrît.
• TDK. (1998). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK.
• TDV. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. "Tasvir". Erişim 11 Kasım 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/tasvir--edebiyat