Hüseyin Cöntürk’ün eleştirmen kişiliğinin “Divan Şiiri Üstüne Denemeleri” kitabına yansımaları

Yıl 2023, Sayı: Ö12, 410 - 422, 23.07.2023

Gürkan İlter Beybün Gezer

https://doi.org/10.29000/rumelide.1331494

Öz

Türk Edebiyatı’nın nesnel bir eleştirel düzlemde yeniden ele alınmasını ve bir bütünleştirme anlayışı içerisinde kurallaştırılmasının yolunu açan Cöntürk, öznel eleştiriye karşı nesnel eleştiriyi savunan İngiliz-Amerika Yeni Eleştiri okulunun eleştiri yöntemini kendi yöntemleriyle edebiyatımıza harmanlayarak Türk eleştiri anlayışına yeni bir soluk getirmiştir. Ancak bugün Cöntürk’ün adına edebiyat eleştirisi alanında sıkça rastlanmamasının nedeni Türk Edebiyatı’ndaki öznel eleştiri anlayışının çoğu otoritelerce kabul edilmesi, nesnel eleştirinin mümkün olmadığı tezinin savunulması ve iyi eser anlayışında şair ya da içinde bulunulan dönemin etkisinin göz ardı edilemeyeceği kanısının çoğu kesimlerce kabul edilmiş olmasıdır. Ölümünden sonra edebiyat yazıları Ege Berensel tarafından derlenerek 2 cilt halinde “Hüseyin Cöntürk: “Çağının Eleştirisi” adıyla 2006 yılında, Divan Edebiyatı çalışmaları Haluk Aker tarafından “ Divan Şiiri Üstüne Denemeler” adıyla 2013 yılında ve yine eleştiri ve eleştiri kuramı ile ilgili yazıları ise Eren Barış tarafından “Eleştirmenin Arzusu Hüseyin Cöntürk’ten Haluk Aker’e Mektuplar” adıyla 2015 yılında yayımlanmıştır. Bu makalede Hüseyin Cöntürk’ün gerek ismiyle gerekse şair veya dönemin eserler üzerindeki etkisiyle çoğu eleştiriye konu olan Divan Edebiyatı’na Yeni Eleştiri çerçevesini yani metinsel eleştiri yaklaşımını ve bu yaklaşımıyla diğer eleştirmenlerden farkı ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hüseyin Cöntürk, Yeni Eleştiri, Divan Şiiri, Bines, Eleştiri

Kaynakça

• Altuğ, Fatih (2006). 1960’larda Cöntürk ve Çevresinin Edebiyat Eleştirisinde Devinim ve Deneyim,Üç Nokta Dergisi,Yıl:5, Sayı:6, Temmuz-Eylül.
• Andrews, W. (2000). G.Şiirin Sesi, Toplumun Şarkısı.Çev. Tansel Güney. İstanbul: İletişim.
• Benk, Adnan (2002). Eleştiri Yazıları IV-Okuyorum Öyleyse Varım. İstanbul: Doğan.
• Cöntürk, Hüseyin, Eleştirmeden Önce, Kültür Matbaası,Ankara,1958.
• Cöntürk, Hüseyin; Turgut Uyar ,Asım Bezirci/Edip Cansever, de yayınevi,1961.
• Cöntürk, Hüseyin (2006). Çağının Eleştirisi. c. 1, İstanbul: YKY.
• Cöntürk, Hüseyin (2006b). Çağının Eleştirisi. c. 2, İstanbul: YKY.
• Cöntürk, Hüseyin (2012). Divan şiiri Üstüne Denemeler (Yayıma hazırlayan: Haluk Aker). İstanbul: Yapı Kredi.
• Çakır,Mümine (2016). 1980 Sonrası Türk Şiirinde Divan Şiiri Nazım Şekillerinin Kullanımına Dair, Çankırı Karatekin Üniversitesi SBE Dergisi 7(1): 653-684
• Fedai, Özlem (2017). Hüseyin Cöntürk’ün Eleştiri, Edebiyat ve Dil Hakkındaki Görüşleri Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi ,Cilt: 10 Sayı: 51, Ağustos.
• Gür, Adil (2013). Türk Tenkit Tarihi Ders Notları. Konya: Palet.
• J.C.Carlaui & J.C.Fillox (1985). Edebi Eleştiri (çev. Ayşe Hümeyra Çakmaklı). Ankara: Feryal.
• Kahraman, Mehmet (1996). Divan Edebiyatı üzerine Tartışmalar. İstanbul: Beyan.
• Kadızade, Esma Dumanlı (2011). Hüseyin Cöntürk ve Yeni Eleştiri. 29, Bahar.
• Moran,Berna (2002). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim.
• Tuğcu, Emine (2018). Osmanlı’nın Son Döneminde Şiir Eleştirisi. İstanbul: İletişim.
• Tonga, N. (2007). “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Dîvân Şiiri Tartışmaları ve Gelenekten Faydalanma”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkishor Turkic Volume 2/4
• Wellek, Rene (1979). Türk Dili Dergisi, Biçembilgisi, Şiir Sanatı ve Eleştiri, Sayı:339 s.338)
• Wellek, R & Warren A. (2005). Edebiyat Teorisi (çev.Ö.F:Huyugüzel), İzmir: Akademi.