Kültürel diplomasi aracı bağlamında yabancı dil olarak Türkçe öğretimi: YTB’nin 2010-2021 arasındaki faaliyetleri

Yıl 2023, Sayı: 36, 26 - 47, 21.10.2023

Alper Tok

https://doi.org/10.29000/rumelide.1369053

Öz

Dil, kültürel etkileşim yoluyla uluslararası çevreyi yönetme girişimi olarak kültürel diplomasinin en önemli yapı taşlarından birini teşkil eder. Çünkü dil, bir kültüre girişteki en önemli araçlardan biridir. Kültürel diplomasi araçlarından değişim programları, kültür merkezleri ve burslar da dil öğretiminden etkin bir şekilde yararlanır. Bununla birlikte ülkelerin oluşturduğu kültür politikaları da bu sürece yön verici bir etkiye sahiptir. Bu bağlamda yabancı dil olarak Türkçe öğretimi 2000’li yıllardan sonra kültürel diplomasi faaliyetlerine hız veren Türkiye açısından önemlidir. Türkiye’nin kültürel diplomasi aktörlerinden Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) da bu politika doğrultusunda Türk dünyasına yönelik çalışmalar yapmak üzere 2010 yılında kurularak yabancı dil olarak Türkçe öğretimini bu politikalar doğrultusunda bir araç olarak kullanmaya başlamış ve önem atfetmiştir. YTB’nin uzun vadeli stratejik planlarında, Türk dili ve kültürüne dair amaç ve hedeflere yer verilmesi de bu durumun ispatı niteliğindedir. Buradan hareketle bu çalışmada YTB’nin 2010-2021 yılları arasındaki süreçte yabancı dil olarak Türkçe öğretim faaliyetleri; burs, proje, program, iş birliği anlaşmaları, finansal yardım, çalıştay, kurs, basılı materyal gibi çeşitli kategorilerde incelenmiştir. Çalışma sonunda Türkiye Bursları’na talebin artış gösterdiği 2017 yılından itibaren YTB’nin yabancı dil olarak Türkçe öğretimi faaliyetlerinde de artış yaşandığı; 2020 yılında yaşanan koronavirüs ile bu faaliyetler sekteye uğramasına karşın çevrim içi düzeyde devam ettirilmeye çalışıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kültür, kültürel diplomasi, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, YTB

Kaynakça

• Akar, E. ve Gürkaynak, M. (2022). Ülke Markalama Bağlamında Türkiye’nin Eğitim Diplomasisine Yönelik Bir Değerlendirme. İletişim ve Diplomasi, 7(Kamu Diplomasisi ve Ülke Markalama Özel Sayısı), 137-164. Erişim Adresi: https://tinyurl.com/mr34p3xx [Erişim Tarihi: 08.08.2023].
• Aksan, D. (1979). Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim) 1. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Altınok, M. (2013, Ocak). Çözüm Odaklı Çalışıyoruz.... Artı 90, 5, 12-15. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/resimler/dergiler_pdf/arti-05.pdf [Erişim Tarihi: 04.10.2022].
• Altun, F. (2022). Takdim. Z. Avşar, M. Şahin, M. M. Küçükyılmaz, S. Ökten ve M. P. Veske (Ed.), Türkiye’nin Yumuşak Güç Enstrümanı Olarak Kültürel Diplomasi ve İletişim içinde (s. 9-11). İstanbul: Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları.
• Ataman, M. (2003). Özalist Dış Politika: Aktif ve Rasyonel Bir Anlayış. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 49-64. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/301101 [Erişim Tarihi: 12.06.2023].
• Avşar, Z. ve Şahin, M. (2022). Kültürel Diplomasi ve Yumuşak Güç. Z. Avşar, M. Şahin, M. M. Küçükyılmaz, S. Ökten ve M. P. Veske (Ed.), Türkiye’nin Yumuşak Güç Enstrümanı Olarak Kültürel Diplomasi ve İletişim içinde (s. 43-65). İstanbul: Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları.
• Başar, U. (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Politikası Nasıl Olmalıdır?. E. Boylu ve L. İltar (Ed.), Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi: Politika, Program, Yöntem ve Öğretim içinde (s. 29-61). Ankara: Pegem Akademi.
• Batmaz, V. (2006). Medya Popüler Kültürü Gizler. İstanbul: Karakutu Yayınları.
• Bozdağ, İ. (1988). Atatürk’ün Evrensel Boyutları. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Bozkurt, V. (2023). Değişen Dünyada Sosyoloji: Temeller, Kavramlar, Kurumlar (17. Baskı). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Cull, N. J. (2006). "Public Diplomacy" Before Gullion: The Evolutıon of a Phrase. USC Center on Public Diplomacy. Erişim Adresi: https://uscpublicdiplomacy.org/blog/public-diplomacy-gullion-evolution-phrase [Erişim Tarihi: 05.06.2023].
• Cull, N. J. (2008). Public Diplomacy: Taxonomies and Histories. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 616(1), 31-54. https://doi.org/10.1177/0002716207311952
• Cummings, M. C. (2009). Cultural Diplomacy and the United States Government: A Survey. Washington: Americans for the Arts. Erişim Adresi: https://www.americansforthearts.org/sites/default/files/MCCpaper.pdf [Erişim Tarihi: 12.06.2023].
• Çavuşoğlu, M. (2022). Kültürel Diplomasi. Ankara: T.C. Dışişleri Bakanlığı. Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/site_media/html/TKGM-Prestij-Kitabi-2020-2021.pdf [Erişim Tarihi: 01.08.2023].
• Çeçen, A. (1996). Kültür ve Politika (2. Baskı). Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Erden, M. (2011). Eğitim Bilimlerine Giriş (6. Baskı). Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Fay, B. (2005). Çağdaş Sosyal Bilimler Felsefesi (2. Baskı). İsmail Türkmen (Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fürjész, J. É. (2013). The Role of Cultural Institutes in the European Integration. Erişim Adresi: https://www.culturaldiplomacy.org/academy/content/pdf/participant-papers/2013-06-iscd-italy/Judit_va_FRJSZ.pdf [Erişim Tarihi: 12.07.2023].
• Gallarotti, G. M. (2011). Soft power: what it is, why it’s important, and the conditions for its effective use, Journal of Political Power, 4(1), 25-47, DOI: 10.1080/2158379X.2011.557886
• Goff, P. M. (2013). Cultural Diplomacy. A. F. Cooper, J. Heine ve R. Thakur (Ed.), The Oxford Handbook of Modern Diplomacy içinde (s. 419-435). Oxford: Oxford University Press.
• Güngör, N. (1991). Kültür-Eğitim-Dil Üzerine Görüşleri ile Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Güvenç, B. (1979). İnsan ve Kültür (3. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Güvenç, B. (2015). Kültürün ABC’si (7. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Haviland, W. A., Prins, H. E. L., Walrath, D. ve McBride, B. (2008). Kültürel Antropoloji. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu (Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• HEPI. (2022). 2022 HEPI Soft-Power Index. Erişim Adresi: https://www.hepi.ac.uk/2022/08/22/2022-hepi-soft-power-index-uk-slips-further-behind-the-us-for-the-fifth-year-running/ [Erişim Tarihi: 18.07.2023].
• Hudut Gazetesi. (2014). Soydaşın Türkçe vedası. Erişim Adresi: http://www.hudutgazetesi.com/haber/19549/soydasin-turkce-vedasi.html [Erişim Tarihi: 08.10.2022].
• Institute for Cultural Diplomacy. (t.y.). What is Cultural Diplomacy? What is Soft Power?. Erişim Adresi: https://culturaldiplomacy.org/index.php?en_culturaldiplomacy [Erişim Tarihi: 12.06.2023].
• İletişim Başkanlığı. (2022a). Kamu Diplomasisi Nedir?. İstanbul: Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları.
• İletişim Başkanlığı. (2022b). Türkiye’nin Afrika’ya Dost Eli. Erişim Adresi: https://www.iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/Afrika_Dost_Eli_TR.pdf [Erişim Tarihi: 12.06.2023].
• Johnson, S. ve Dale, H. (2003). How to Reinvigorate U.S. Public Diplomacy. Erişim Adresi: https://www.heritage.org/defense/report/how-reinvigorate-us-public-diplomacy#pgfId-1021992 [Erişim Tarihi: 06.06.2023].
• Kalın, İ. (2011). Soft power and public diplomacy in Turkey. Perceptions, 16(3), 5-23. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/816442 [Erişim Tarihi: 12.06.2023].
• Kaplan, M. (1983). Kültür ve Dil (2. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karadağ, H. (2012). Bir Dış Politika Tekniği Olarak Kamu Diplomasisi: Karar Verme Süreci Üzerine Etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı, Ankara. Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=vVNzTGHHhjH-u3WMToxQ-kjA0Kzjcporw7UxC4P11c9iZ6Aqfa3uBb3ImHBbS6_D [Erişim Tarihi: 31.07.2023].
• McGinn, G. H. (2015). Foreign Language, Cultural Diplomacy, and Global Security. Erişim Adresi: https://www.amacad.org/sites/default/files/academy/multimedia/pdfs/Foreign-language-Cultural-Diplomacy-Global-Security.pdf [Erişim Tarihi: 12.06.2023].
• Nye, J. S. (1990). Bound to Lead The Changing Nature of American Power. ABD: Basic Books.
• Nye, J. S. (2017). Yumuşak Güç (2. Baskı). Rayhan İnan Aydın (Çev.). Ankara: BB101.
• Paschalidis, G. (2009). Exporting National Culture: Histories of Cultural Institutes Abroad, International Journal of Cultural Policy, 15(3), 275-289. DOI: 10.1080/10286630902811148
• Richmond, Y. (2005). Cultural Exchange And The Cold War: How The West Won. The Polish Review, 50(3), 355-360. Erişim Adresi: http://www.jstor.org/stable/25779557 [Erişim Tarihi: 17.07.2023].
• Sancar, G. A. (2015). Turkey’s Public Diplomacy: Its Actors, Stakeholders, and Tools. B. S. Çevik ve P. Seib (Ed.), Turkey’s Public Diplomacy içinde (s. 13-42). New York: Palgrave Macmillan.
• Seib, P. (2016). The Future of Diplomacy. Cambridge: Polity Press.
• Şahin, M. ve Çifçi, O. (2022). Amerikan Dış Politikasında Yumuşak Güç Enstrümanları ve Kültürel Diplomasi. Z. Avşar, M. Şahin, M. M. Küçükyılmaz, S. Ökten ve M. P. Veske (Ed.), Türkiye’nin Yumuşak Güç Enstrümanı Olarak Kültürel Diplomasi ve İletişim içinde (s. 233-257). İstanbul: Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları.
• The Soft Power 30. (t.y.). Overall Ranking. Erişim Adresi: https://softpower30.com/ [Erişim Tarihi: 05.06.2023].
• Türkiye Bursları. (2019). 2019 Yıllık Raporu. Erişim Adresi: https://storagetbbsweb.blob.core.windows.net/tbbsweb/Page/About/TB-Rapor-2019.pdf [Erişim Tarihi: 14.10.2022].
• Türkiye Bursları. (2020). 2020 Yıllık Raporu. Erişim Adresi: https://storagetbbsweb.blob.core.windows.net/tbbsweb/Page/About/TB-Rapor-2020.pdf [Erişim Tarihi: 14.10.2022].
• Türkiye Bursları. (2021). 2021 Yıllık Raporu. Erişim Adresi: https://storagetbbsweb.blob.core.windows.net/tbbsweb/Page/About/TB-Rapor-2021.pdf [Erişim Tarihi: 14.10.2022].
• Türkiye Mezunları. (t.y.). Mezunlar. Erişim Adresi: https://www.turkiyemezunlari.gov.tr/mezunlar [Erişim Tarihi: 17.08.2023].
• Tylor, E. B. (1871). Primitive Culture: Researches Into the Development of Mythology, Philosophy, Religion, Art, and Custom (1. Cilt). London: John Murray.
• Ünalmış, A. N. (2019). Yumuşak Gücün Tesis Edilmesinde Kültürel Diplomasinin Önemi ve Bir Uygulayıcı Olarak Yunus Emre Enstitüsü. Bilig, Türk Konseyi'nin 10. Yılı Özel Sayısı, 137-159. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/836174 [Erişim Tarihi: 11.07.2023].
• Üstel, F. (2008). “Makbul Vatandaş”ın Peşinde (3. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Üstel, F. (2021). Kültür Politikasına Giriş: Kavramlar, Modeller, Tartışmalar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• YTB Bülten. (2015). ‘Katip’ Yabancı Diplomat, Bürokrat ve Akademisyenlere Türkçe Öğretiyor. s. 4. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/resimler/bulten/YTB_BULTEN_SAYI4.pdf [Erişim Tarihi: 08.10.2022].
• YTB. (2010). 2010 Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/resimler/activity_reports/2010-faaliyet-raporu.pdf [Erişim Tarihi: 07.10.2022].
• YTB. (2011). 2011 Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/documents/2011-faaliyet-raporutest-5d84d6fd521ab.pdf [Erişim Tarihi: 07.10.2022].
• YTB. (2012). 2012 Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/Files/2012-faaliyet-raporu.pdf [Erişim Tarihi: 08.10.2022].
• YTB. (2013). 2013 Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/resimler/activity_reports/2013-faaliyet-raporu.pdf [Erişim Tarihi: 08.10.2022].
• YTB. (2014). 2014 Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/resimler/activity_reports/2014-faaliyet-raporu.pdf [Erişim Tarihi: 08.10.2022].
• YTB. (2015a). Türkçe Öğretimi Çalışmaları. Erişim Adresi: https://web.archive.org/web/20220121221836/https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/resimler/kitaplar_pdf/ici.pdf [Erişim Tarihi: 13.10.2022].
• YTB. (2015b). 2015 Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/resimler/activity_reports/2015-faaliyet-raporu.pdf [Erişim Tarihi: 08.10.2022].
• YTB. (2016). 2016 Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/resimler/activity_reports/2016-idare-faaliyet-raporu.pdf [Erişim Tarihi: 11.10.2022].
• YTB. (2017). 2017 Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/documents/2017_FAAL__YET_RAPORU_Digital.pdf [Erişim Tarihi: 11.10.2022].
• YTB. (2018). 2018 Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/documents/2018-yili-faaliyet-raporu1-5d82241b7d374.pdf [Erişim Tarihi: 11.10.2022].
• YTB. (2019a). 2019 Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/2020/2020Raporlar/2019%20FAAL%C4%B0YET%20RAPORU_WEB_-5e60b9bf7136e.pdf [Erişim Tarihi: 14.10.2022].
• YTB. (2019b). Uluslararası Öğrenci Hareketliliği. Erişim Adresi: https://web.archive.org/web/20190425162727/https://www.ytb.gov.tr/uluslararasi-ogrenciler/uluslararasi-ogrenci-hareketliligi [Erişim Tarihi: 15.10.2022].
• YTB. (2020). 2020 Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/2021/BELGELER/2020%20FAALI%CC%87YET%20RAPORU-6046114fcd034.pdf [Erişim Tarihi: 14.10.2022].
• YTB. (2021a). 2021 Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/2022/BELGELER2022/2021%20FAAL%C4%B0YET%20RAPORU.pdf [Erişim Tarihi: 03.10.2022].
• YTB. (2021b). YTB 2019-2023 Stratejik Planı (Güncellenmiş Versiyon-2021). Erişim Adresi: https://ytbweb1.blob.core.windows.net/files/2021/BELGELER/YTB%202019-2023%20Stratejik%20Plan%C4%B1%20(G%C3%BCncellenmi%C5%9F%20Versiyon-2021)%E2%80%9D%20-5ff6e3e27f475.pdf [Erişim Tarihi: 15.10.2022].
• Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. (2010, 6 Nisan). Resmî Gazete. (Sayı: 27544). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/04/20100406-1.htm [Erişim Tarihi: 03.10.2022].