Doğmuş Kızıma Mektup ve Uzun Bir Mektup eserlerinin kadın edebiyatı ekseninde karşılaştırmalı incelemesi

Yıl 2023, Sayı: 36, 521 - 532, 21.10.2023

Fulya Çelik Özkan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1369096

Öz

Yüzyıllardır insanlığın bir haberleşme aracı olarak kullandığı mektup, günümüz dünyasında çok daha hızlı iletişim kanallarının bulunması sebebiyle doğal olarak eskisi kadar tercih edilmemektedir. Öte yandan mektup, bir edebî tür olarak gücünü hâlen korumaktadır. Sağladığı mahremiyet ve samimiyet sayesinde edindiği bu güç, bilhassa kadın yazarlar tarafından toplum içinde rahatlıkla ifade edemedikleri duygu ve düşüncelerini paylaşmak için önemlidir. Kendine has yazım özellikleri, okuyucuyla doğrudan bağ kurabilmesi ve kaleme alanın dertleşme mecrası olarak mektup, edebiyat dünyasında çok uzun zamandır, özellikle kadın yazarlar için ilgi çekici ve değerli bir yerdedir. Dolayısıyla farklı ülkelerden kadın yazarlar mektup türünde çok sayıda edebî eser vermiştir. Bu çalışmada iki kadın yazarın, Feride Çiçekoğlu’nun Doğmuş Kızıma Mektup’u ile Mariama Bâ’nın Uzun Bir Mektup’u ele alınmış ve bu mektupların yazılış nedenleri, bireysel ve toplumsal anlamda değindikleri sorunlar, başta feminist edebiyat eleştirisi olmak üzere karşılaştırmalı yaklaşımın gerektirdiği diğer yöntemlerden (sosyolojik eleştiri ve söylem çözümlemesi) de faydalanarak incelenmiştir. Farklı coğrafyaların kadın sorunlarını, korku ve kaygılarını yansıtan mektupların benzeştiği noktalar kadar ayrıştığı noktalar da söz konusu olmakla birlikte geçmişten günümüze ataerkin kadınlar üzerinde kurmaya çalıştığı hâkimiyetin doğurduğu iç dökme ve dertleşme ihtiyacı, bu eserlerin ortak zeminini oluşturmaktadır. Bu çalışma, eserlerin buluştuğu ortak zeminden yola çıkarak özellikle mektupların yazılma nedenlerini, toplumsal ve ailevi sorunların kâğıda yansımalarını, düne, bugüne ve yarına dair kadın kaygılarını yorumlamayı hedeflemiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadın, feminist edebiyat, mektup, Doğmuş Kızıma Mektup, Uzun Bir Mektup

Kaynakça

• Ajayi, O. (1997). Negritude, feminism, and the quest for identity: Re-reading Mariama Bâ’s “So Long a Letter.” Women’s Studies Quarterly, 25(3/4), 35–52.
• Aşçı, Y. (2020). Letter tradition and epistolary novel in American literature. Journal of International Social Research, 13(74), 5-12.
• Atasü, E. (2009). Bilinçle beden arasındaki uzaklık. İstanbul: Everest Yayınları.
• Azodo, A. U. (1997). Issues in African feminism: A syllabus. Women’s Studies Quarterly, 25(3/4), 201–207.
• Bâ, M. (2016). Uzun bir mektup. Çev. Nagihan Haliloğlu. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Berktay F. (2014). Tektanrılı dinler karşısında kadın. İstanbul: Metis Yayınları.
• Campbell, E. (1995). Re-visions, re-flections, re-creations: Epistolarity in novels by contemporary women. Twentieth Century Literature, 41(3), 332–348.
• Cook, E. (1996). Epistolary bodies: Gender and genre in the eighteenth-century republic of letters. Stanford: Stanford University Press.
• Çiçekoğlu F. (2003). Yüz’lük ülkeden mektuplar. İstanbul: Can Yayınları.
• Donbay, A. (2011). Edebiyatımızda “Mektup” Türü ile İlgili Başlıca Çalışmalar. Erdem, (61), 83-102.
• Garfield, S. (2022). Mektup: Yazışmanın hayli ilginç tarihi. Çev. Zeynep Yeşiltuna. İstanbul: Domingo Yayınevi.
• Gilroy, A., & Verhoeven, W. M. (Eds.). (2000). Epistolary histories: letters, fiction, culture. Charlottesville and London: University of Virginia Press.
• Jehlen, M. (1997). Archimedes and the paradox of feminist criticism. In Robyn R. Warhol – Diane Price Herndl (Eds.), Feminisms: An Anthology of Literary Theory and Criticism (pp. 191-212). New Brunswick: Rutgers University Press.
• Kurtuluş, M. (2012). On dokuzuncu yüzyılda kadınların özgürleşme ve dayanışma alanı: Mektup. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 51-65.
• Louw, B. M. (2015). Trauma, healing, mourning and narrative voice in the epistolary mode. Master Thesis: Stellenbosch University. Retrieved from: scholar.sun.ac.za:10019.1/97859
• Önder A. (2018). “Doğmuş kızıma mektup” öyküsünde kadın dünyası. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(72), 339-348.
• Turan, Y. Z. (2019). Mektup romanda kadın psikolojisi: Pamela ve Handan. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö6), 170-179.