Âşık Veysel’in “Kara Toprak” şiirini aksiyolojik yönden inceleme

Yıl 2023, Sayı: 36, 533 - 540, 21.10.2023

Ahmet Yıldırım

https://doi.org/10.29000/rumelide.1369101

Öz

Aksiyoloji (değerler), insanların yaşamına etik ve estetik yönden tesir eden belirli değerlerin sorgulanmasına/değerlendirilmesine olanak sağlayan bir felsefe disiplinidir. Toplumda daha olumlu bir atmosfer oluşturmak için önemli bir yere sahip olan değerler, bireylerin insan haklarına saygı duymalarını; dürüstlük, adalet, yardımlaşma, hoşgörü gibi etik davranışları benimsemelerini ve bunları uygulama becerilerini geliştirmelerini amaçlar. Toplumun bir parçası olan edebî eserler de bu alana kayıtsız kalmaz. Bunu kimi zaman örtük kimi zaman ise aleni bir şekilde yansıtırlar. Bu bağlamda, Âşık Veysel’in şiirlerinde de değerler önemli yer tutar. Kendine özgü tarzı ve duygusal söyleyişiyle sanat dünyasına önemli eserler kazandıran şair, “Kara Toprak” şiiri ile halk kültürünün en değerli eserlerinden birini oluşturur. Bu eser; doğaya, toprağa ve insana olan sevgisiyle ünlü Âşık Veysel’in toprağa duyduğu sevgiyi ve saygıyı anlatır. Şiirde, toprağın güzelliği ve derin manaları anlatılırken doğanın insanoğluna verdiği önemli mesajlar da iletilir. Şiirin genelinde, tabiatın insana ve insanoğlunun da tabiata olan bağımlılığı dile getirilir. Bu yönüyle şiir, sadece toprağa olan saygıyı değil, aynı zamanda tabiatın değerini de anlatarak insanların doğayla bütünleşmesini artırır ve doğa-insan bağını güçlendirmeye de katkı sunar. Şiirde doğa-insan ilişkisinin yanında insanoğlunun zamana karşı olan mücadelesi de bulunur.

Anahtar Kelimeler

Âşık Veysel, Kara Toprak, değer, aksiyoloji

Kaynakça

• Baş, S. (2012). Bir Merhamet Şairi Olarak Mehmet Akif. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/2, 193-217.
• Binyazar, A. (2015). Uzun İnce Bir Yolda Âşık Veysel. İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık.
• Çeribaş, M. (2011). Âşık Veysel’in Duygu ve Düşünce Dünyasında Toprak. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 134, 70-72.
• Çınar, A. (2013). Değerler Felsefesi ve Psikoloji. Bursa: Emin Yayınları.
• Güneş, D., Ökten, C. E. (2022). Âşık Veysel’de Kara Toprak. İdil, 90, 219–232.
• Işık, C. (2015). Âşık Veysel ve Alevilik. Dünya Ozanı Âşık Veysel Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, (s. 83-102). Sivas.
• Karabulut, M. (2022). Ahmet Haşim’in Şiirlerinde Anne Algısı. III. International Congress of Modern Studies in Social Sciences and Humanities, Proceedings Book, (s. 23-31). Karabagh/Azerbaijan.
• Karabulut, M. (2022). Edip Cansever’in Şiirlerinde ‘Kaçış’ Teması. 7. International Conference on Evolvıng Trends in Interdisciplinary Research &Amp; Practices, Proceedings Book, (s. 111-123). New York.
• Kurtoğlu, F. S. (2017). Âşık Veysel’in Şiirlerini Değerler Eğitimi Açısından Okumak. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 83, 101-123.
• Oğuzcan, Ü. Y. (2001). Dostlar Beni Hatırlasın. Âşık Veysel: Hayatı ve Bütün Şiirleri. İstanbul: İnkilap Kitapevi.
• Özen, K. (2009). Âşık Veysel Selam Olsun Kucak Kucak. İzmir: Duvar Yayınları.
• Rutli, N. Ü. (2019). Fyodor Dostoyevski’nin Suç ve Ceza İsimli Eserindeki Raskolnikov Karakteri Üzerine Nietzsche Felsefesi Açısından Etik Bir İnceleme. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Şenocak, E. (2015). Âşık Veysel’in Dilinden ve Telinden Toprak Ananın Sesi. Dünya Ozanı Âşık Veysel Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 153-166. Sivas.
• Topakkaya, A. (2013). Âşık Veysel’in “Güzelliğin On Para Etmez” Adlı Şiiri’ne Felsefi Açıdan Bir Bakış. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 67, 89-102.
• Yaşar, H. (2009). Karacaoğlan Şiirlerinde Estetik Değerler. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1/2, 47-55.
• Yavuz, Z. (2014). Aksiyolojik Etik Teorisi ve Max Scheler Etiği. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yusufoğlu, N. (2021). Değer ve Edebiyat. TOBİDER International Journal of Social Sciences, 5/2, 173-187.