Çin’deki yükseköğretim kurumlarında türkoloji bölümleri ve Türkiye Araştırma Merkezleri üzerine bir inceleme

Yıl 2023, Sayı: 36, 1185 - 1203, 21.10.2023

Cansu Körkem

https://doi.org/10.29000/rumelide.1369150

Öz

4 Ağustos 1971 tarihinde Türkiye-Çin diplomatik ilişkilerin tesis edilmesiyle birlikte hız kazanan ikili ilişkiler, 1980’lerde imzalanan bir dizi ticari anlaşmayla devam etmiştir. Politik ve ekonomik ilişkilerin yanı sıra Kasım 1993’te imzalanan Kültürel İşbirliği Anlaşması ile kültür, eğitim, spor gibi pek çok alanda kültürel faaliyetlerin de arttırılması sağlanmıştır. Yapılan işbirliği anlaşmaları ile iki ülke arasında birbirini tanımaya yönelik faaliyetlerde artış gözlenmiş; özellikle Çin akademisinde Türkçe öğretimi ve Türkiye üzerine araştırmalar giderek artmıştır. Çin’de Türkiye’yi tanımaya yönelik faaliyetler her ne kadar 1950’li yıllardan itibaren başlamış olsa da 1980’li yıllarda imzalanan çeşitli işbirliği anlaşmaları ile yoğunluk kazanmıştır. Özellikle ‘Yeniden Asya’ , ‘Orta Koridor’ ve ‘Kuşak-Yol’ kapsamında atılan adımlar sonrası 5 üniversitede Türkiye Araştırma Merkezi ve 12 üniversitede Türkoloji bölümü açılmıştır. Bölümlerin ve Merkezlerin ağırlıklı olarak 2015 tarihi sonrasında açıldığı görülmektedir. Bunun yanısıra, Türkiye Araştırma Merkezlerindeki Çinli akademisyenler ‘Türkiye Araştırma Konsorsiyumu’nu kurmuş ve çalışmalar sistematik bir hale getirilmiştir. Türkiye üzerine çalışma yapan Çinli akademisyenlerin multidisipliner yaklaşımla gerçekleştirdikleri çalışmalar her sene konsorsiyum raporu olarak basılmaktadır. Yapılan çalışmalar ve imzalanan işbirliği anlaşmaları sonrası gerçekleştirilen faaliyetler ile Çin’de Türkiye algısı da zaman içerisinde değişime uğramıştır. Bu çalışma diplomatik ilişkilerin tesis edilmesinden sonraki süreçte artan Çin Yükseköğretim Kurumlarındaki Türkoloji bölümlerine ve Türkiye araştırmalarına ışık tutmaya çalışarak, Çin anakarasındaki Türkiye çalışmaları ile ilgili kapsamlı bir araştırma ile literatürde var olan boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çin, Türkiye, Çin Türkiye İlişkileri, Türkoloji, Çin’de Türkiye Araştırmaları

Kaynakça

• Akçay, N. (2023). Turkey’s China Policy in the 21st Century within the Scope of Asia Anew, Metamorphosis of Turkish Foreign Policy in the 21st Century: Opportunities and Challenges, ed. Nergiz Özkural Köroğlu, Hamoon Khelghat-Doost, Rowman & Littlefield, 85-102. 85.
• Ayup, T. (2014). Çin’deki Türk Lehçeleri Araştırmalarının Son 20 Yıllık Gelişimi Üzerine, Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, Sayı:4, 1-10.
• Doğu Dilleri ve Kültürü Okulu 东方语言文化学院 (2014). XISU: https://zhaosheng.xisu.edu.cn/info/1058/1317.htm adresinden alındı.
• Erdoğdu, İ. İ. (2009). Çin’de Halen Kullanılmakta Olan Türk Lehçeleri, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Doğubilim Çalışmaları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, 133, 131-140.
• Gong, Y. (龚颖元) (2017). 土耳其语基础教 Türkçenin Temel Öğretimi, Xinhua Yayınevi, Pekin.
• Guo, C. (2013). Turkey: An Increasing Interest for Chinese Academia, MEI: https://www.mei.edu/publications/turkey-increasing-interest-chinese-academia adresinden alındı.
• Guo, C. (郭长刚) (2014). 土耳其蓝皮书：土耳其发展报告 Türkiye Mavi Kitabı: Türkiye Kalkınma Raporu, Sosyal Bilimler Edebiyat Yayınları, Pekin.
• Hu, B. (胡舶). (2012). 冷战背景下东欧国家曲折发展道路研究（1945-1956）Soğuk Savaş Bağlamında Doğu Avrupa Ülkelerinin Dolambaçlı Kalkınma Yolu Üzerine Araştırma (1945-1956)， China Social Sciences Press, Pekin.
• İnayet, A. (2020). Türk Çin Dil İlişkileri Üzerine, Akademiye: https://akademiye.org/tr/wp-content/uploads/2020/12/5.TURK-CIN-DIL-ILISKILERI-UZERINE-donusturuldu.pdf adresinden alındı. 6.
• Li, Y. (李艳枝) (2018). 伊斯兰主义与现代化的博弈——基于土耳其伊斯兰复兴运动的个案研究 İslamcılık ve Modernleşme Arasındaki Oyun- Türk islami Canlanma Hareketine Dayalı Bir Vaka Çalışması, Military Science Press, Pekin.
• Li, Y. (李艳枝) (2019). 正义与发展党的总统制探索与土耳其的制度转型 Adalet ve Kalkınma Partisi Başkanlık Sisteminin Araştırılması ve Türkiye'nin Kurumsal Dönüşümü, Sosyal Bilimler Edebiyat Yayınları, Pekin, Sayı.1, No.2, 94-115.
• Li, Z. (李智育) (2020). 制度设计与政治文化—基于土耳其2002-2014年的案例 , Kurumsal Tasarım ve Siyasi Kültür- 2002-2014 Arası Türkiye Örneklemi, Fikri Mülkiyet Yayınları, Pekin.
• Liu, J. (刘 军), Wang, Y. (王亚克) (2019). 土耳其教育体制与汉语国际教育研究 Türk Eğitim Sistemi ve Çin Uluslararası Eğitim Araştırmaları, 云南师范大学学报, Sayı. 7, No. 3, 62-71, 69.
• Liu, Y. (刘义) (2021). 从东方政策到社会民主——土耳其的社会主义运动 Doğu Politikasından Sosyal Demokrasiye-Türkiye'deki Sosyalist Hareket, Şangay Üniversitesi Shilin Press, Şangay.
• Liu, Z. (刘钊) (2017). 先祖阔尔库特书 Dede Korkut Kitabı, Minzu University of China Press, Pekin.
• Lizhu, D. (2020). 1949’dan Bugüne Türk Edebiyatı Hakkında Çin’de Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir İnceleme, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, 17.
• Okay, B. (2022). Çin Kaynaklarına Göre Türk-Çin İlişkilerine Tarihsel Bir Bakış, Uluslararası Prof. Dr. Halil İnalcık Tarih ve Tarihçilik Sempozyumu Bildiriler ( I.Cilt ), 559, 557-568
• Pekin Dil Kültür Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Merkezi土耳其研究中心成员 (2021). BLCU: http://irs.blcu.edu.cn/col/col16398/index.html adresinden alındı.
• Pekin Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Merkezi土耳其研究中心成员(2021). PKU: https://ias.pku.edu.cn/xygk/zzjg/ywh/bb47f1fb17f047a6a72df894d50dbe46.htm adresinden alındı.
• Shaanxi Normal Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Merkezi土耳其研究中心简介 (2020). SNNU: https://turkey.snnu.edu.cn/zxgk/zxjj.htm adresinden alındı.
• Shanghai Uluslararası Çalışmalar Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Merkezi 土耳其语专业 (2022) SISU, 18 Haziran 2020, http://cqftyy.sisu.edu.cn/info/1016/1843.htm adresinden alındı.
• Shanghai Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Merkezi土耳其研究中心简介 (2020). SHU: https://igs.shu.edu.cn/teqyjzx/zxjj.htm adresinden alındı.
• Tian, W. (田文林) (2010). 土耳其战略转型及其局限 Türkiye'nin Stratejik Dönüşümü ve Sınırlamaları, Modern Uluslararası İlişkiler, Sayı.9, No.13.
• Tian, W. (田文林) (2020). 国际权力体系的三大类型变迁及对中东的影响 Uluslararası Güç Sisteminde Üç Tür Değişiklik ve Orta Doğu Üzerindeki Etkisi, Şanghay Uluslararası Çalışmalar, No.1, 49-59.
• Tian, W. (田文林) (2020). 衰朽与动荡：“阿拉伯之春”十周年反思 Çürüme ve Kargaşa: ”Arap Baharı" nın Onuncu Yıldönümüne Yansımalar, Uluslararası İlişkiler Okulu, Çin Renmin Üniversitesi, Pekin, 2021-3, 3-17.
• Türk Araştırma Topluluğu Bülteni 土耳其研究共同体通讯 (2021). The Paper: https://m.thepaper.cn/baijiahao_15459401 adresinden alındı.
• Türkolog Shen Zhixing: Çin üniversitelerinde Türk ana dallarının oluşum tarihi土耳其语学者沈志兴：中国高校土耳其语专业创设史(2018). The Paper: http://m.thepaper.cn/wifiKey_detail.jsp? contid=2162615&from=wifiKey# adresinden alındı.
• Wang Wenbin, Xu Hao, 2020中国外语教育年度报告(2020 Çin Yabancı Dil Eğitimi Yıllık Raporu), Foreign Language Teaching and Research Press, 2021.
• Wang, J. (王佳尼) (2016). 社会运动理论视角下的土耳其伊斯兰运动研究 Toplumsal Hareket Teorisi Açısından Türkiye'deki İslami Hareket Üzerine Bir Araştırma, Far East Press, Pekin.
• Wang, S. (王三义) (2018). 帝国之衰：奥斯曼帝国六论 İmparatorluğun Çöküşü: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Altı Teori, Social Science Literature Press, Pekin.
• Wei, M. (魏敏) (2012). 旅游业发展的政府行为研究——以土耳其为例 Turizmin Gelişmesinde Hükümet Davranışları Üzerine Bir Araştırma - Türkiye'yi Örneklemi，Sosyal Bilimler Edebiyat Yayınları, Pekin.
• Wei, M. (魏敏) (2021). 中东变局下美国与土耳其关系变化及前景 Ortadoğu'da Değişen Durum ve ABD-Türkiye İlişkilerindeki Değişim ve Beklentiler, Çağdaş Dünya Dergisi, Sayı 3, 46-51.
• Yan, T. (严天钦) (2017). 徘徊在欧洲边缘的‘他者’——土耳其身份认同困境研究 Avrupa'nın Kenarında Dolaşan ’Öteki'- Türk Kimliğinin İkilemi Üzerine Bir Araştırma, Din ve Kültür Yayınları, Pekin.
• Yan, T. (严天钦) (2018). 土耳其化政策“与土耳其的民族认同危机 Türkleşme Politikası ve Türkiye'nin Ulusal Kimlik Krizi, Dünya Etnik Basımevi, Pekin.
• Yang, C. , Xie, F. (2022). The Mutual Construction of Image of China and Turkey: Perceptions, Problems, and Policy Proposals, Belt & Road Initiative Quarterly, 3(1), 16-25. 23.
• Zan Tao, “An Overview of Turkish Studies in China”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2010, c.8, sy.15, s. 281-290.
• Zan, T. (昝涛) (2011). 亚美尼亚大屠杀”用词之争折射土耳其与亚美尼亚关系深层分歧 ”Ermeni Katliamı teriminin kullanımına ilişkin anlaşmazlık, Türkiye ile Ermenistan Arasındaki ilişkideki Derin Farklılıkları yansıtıyor, Türk Araştırma Topluluğu Raporu, No.12.
• Zan, T. (昝涛) (2011). 现代国家与民族建构--20世纪前期土耳其民族主义研究 Modern Devlet ve Ulusal Yapı -20. Yüzyılın Başlarında Türk Milliyetçiliği Üzerine Bir Araştırma, Xinzhi Sanlian Kitabevi.
• Zhang, B. (章波) (2010). 冷战时期土耳其和以色列关系述评 Soğuk Savaş sırasında Türkiye ile İsrail Arasındaki İlişkilerin Gözden Geçirilmesi, Arab World Studies, Sayı.8, 44-49.
• Zhang, B. (章波) (2013). 16世纪奥斯曼帝国犹太人的经济活动 16. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda Yahudilerin Ekonomik Faaliyetleri, Güncel Olaylar Dergisi, 56-69.
• Zhang, B. (章波) (2014). 土耳其和上海合作组织的关系研究 Türkiye ile Şangay İşbirliği Örgütü Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma，Arap Dünyası Çalışmaları, No.6, 70-82.
• Zhang, X. (张向荣) (2016). 正义与发展党执政以来土耳其与以色列的关系 Adalet ve Kalkınma Partisi'nin iktidara gelmesinden bu yana Türkiye'nin İsrail ile ilişkisi, Arap Dünyası Araştırmaları, No. 5.
• Zhejiang Uluslararası Çalışmalar Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Merkezi土耳其研究中心简介 (2021). ZISU: https://www.zisu.edu.cn/info/1023/16312.htm adresinden alındı.
• Zhu, C. (朱传忠) (2018). 土耳其正义与发展党研究 Türkiye Adalet ve Kalkınma Partisi Üzerine Bir Araştırma, Social Science Literature Press.
• Zhu, Q. (朱泉钢) (2015). 埃及军政分歧与第三次中东战争 Mısır'ın Askeri-Politik Farklılıkları ve Üçüncü Orta Doğu Savaşı，Askeri Siyaset Bilimi Araştırmaları, No.1.
• Zhu, Q. (朱泉钢) (2019). 中国与埃及友好合作 Çin ve Mısır arasındaki Dostane İşbirliği，China Social Sciences Press