Çeviri sürecinin sosyolojisi: Yayınevleri odağı

Yıl 2023, Sayı: 36, 1484 - 1493, 21.10.2023

Gamze Güler

https://doi.org/10.29000/rumelide.1369183

Öz

Çevirinin seçim, üretim ve dağıtım süreçlerini odağına alan ve çeviri olgusunu bu bütüncül bakış açısıyla tanımlamaya çalışan çeviri sosyolojisi, çeviri eyleminin arka planındaki hareketliliklerini odağına almaktadır. Arka plandaki eyleyenlerin ve bu eyleyenlerin birbirleriyle kurdukları ilişkiler ağının görünür kılındığı, eylemlerin kurumlar ve eyleyenler arasında örülen ilişkiler ağı çerçevesinde yorumlandığı ve açıklandığı bir bakış açısı söz konusudur. Bu bakış açısı, çeviride görünmeyenleri görünür kılarak, bu zamana kadar göz ardı edilen hususları hesaba katarak, bu hususların çeviri olgusunun gerçekliği olduğunu kabul ederek ve çeviri olgusunu bu gerçeklikler ekseninde ele alarak çevirinin çıkmazlarına bir kapı aralayabileceğini savunmaktadır. Başka bir ifadeyle bu çalışma alanı çeviri eyleminin yolculuğunu çok boyutlu irdelemektedir. Çeviri eylemini salt metin, salt çevirmen, salt işveren boyutuyla irdeleyen çalışmaların aksine çeviri eylemini çoklu bir bakış açısıyla metin, çevirmen, işveren ve kurumlar boyutuyla irdelemektedir. Bu bakış açısına göre çeviriyi sadece metnin sınırları dâhilinde düşünmek ve anlamaya çalışmak yetersizdir, metnin sınırlarını aşan bir bakış açısıyla çeviri olgusunu gözlemlemek gerekmektedir. Bu çalışma alanına göre çoklu iletişim ağları içerisinde gerçekleştirilen çeviri eylemi, farklı kurumların kurallarından ve söz konusu kurumlarda konumlanan eyleyenlerin çıkarlarından önemli ölçüde etkilenmektedir. Bu ifadeler çeviri olgusunun ne kadar karmaşık bir eylem olduğunu gözler önüne sermektedir. Bu çalışmada yayınevleri odağında çeviri sürecinin sosyolojisine dair bir gözlem gerçekleştirilecektir. Çevirinin arka planına bakılarak çeviri süreçlerinin nasıl işlediğine dair bir gözlem gerçekleştirilecektir. Yayınevleri içerisindeki işleyiş ve bu işleyişin çeviri olgusuna yansımalarına bakılacaktır. Metnin sınırlarını aşan bir bakış açısıyla çoklu iletişim ağı çerçevesinde çeviri olgusuna dair bir değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yayınevi, çevirmen, çeviri olgusu, çeviri süreçleri, çeviri sosyolojisi

Kaynakça

• Bassnett, S. (1998). The cultural turn in translation studies. In S. Bassnett ve A. Lefevere (Eds.), Constructing cultures: Essays on literary translation (pp. 123-140). Clevedon: Multilingual Matters.
• Bassnett, S. ve Lefevere, A. (1990). Translation, history and culture. London: Pinter Publishers.
• Bogenç, Demirel, E. (2013). Çeviri Sosyolojisinin İnşası Bourdieu Çözümleri. İstanbul: Cinius Yayınları.
• Bourdieu, P. (1984). Questions de sociologie. Paris: Minuit.
• Bourdieu, P. (1985). The Market of Symbolic Goods. Poetics 14 (1-2), 13-44.
• Bourdieu, P. (1991). Language and Symbolic Power. (Gino Raymond and Matthew Adamson, Trans). UK: Cambridge Polity Press.
• Bourdieu, P. (1992). Les Régles de l’art. Genése er structure du champ littéraire. Paris: Seuil.
• Bourdieu, P. (1993). The field of cultural production. Essays on art and literature. Randal Johnson, (Trans. and Ed.). Cambridge: Polity Press.
• Bourdieu, P. (1995). Pratik Nedenler: Eylem Kuramı Üzerine. (Çev. Hülya Tufan). İstanbul: Kesit.
• Bourdieu, P. (1999). Sanatın Kuralları. (Çev. Necmettin Kamil Sevil). İstanbul: Yapı Kredi.
• Bourdieu, P. (2015). Bilimin Toplumsal Kullanımları: Bilimsel Alanın Klinik bir Sosyolojisi İçin, (Çev. Levent Ünsaldı). Ankara: Heretik.
• Dursun, O.(2018). Toplumu Pierre Bourdieu ile Düşünmek. Global Media Journal Tr Edition 8(16), 68-123.
• Koskinen, K. (2011). Institutional Translation. Yves Gambier ve Luc Van Doorslaer (Eds.). Handbook of Translation Studies içinde (ss.54-60). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing.
• Meylaerts, R. (2011a). Translation policy. Yves Gambier ve Luc Van Doorslaer (Eds.). Handbook of Translation Studies, 2 içinde (ss.163-168). Amsterdam: John Benjamins.
• Meylaerts, R. (2011b). Translational justice in a multilingual world. Meta 56/4:743–757.
• Meylaerts, R. ve Núňez, G. G. (2018). No language policy without translation policy: A comparison of Flanders and Wales, Problems and Language Planning, 42, 2, 196-219.
• Núńez, G. G. (2014). Translating Linguistic Minorities. Translation Policy. In the United Kingdom, Leuven/ Universitat Rovira I Virgili. Doctoral Thesis. Unpublished.
• Sapiro, H. (2008). Translation and the field publishing. A commentary on Pierre Bourdieu’s ‘A conservative revolution in publishing. Translation Studies, 1, 2 içinde (ss.154-166).
• Schücking, L. L. (1966). The Sociology of Literary Taste. (E. W. Dicke, Trans.), 50-2. London: Routledge and Kegan Paul.
• Swartz, D. L. (1996). Bridging the Study of Culture and Religion: Pierre Bourdieu's Political Economy of Symbolic Power. Sociology of Religion, 57(1), 71-85.
• Toury, G. (1995). Descriptive Translation Studies and beyond. Amsterdam and Philadelphia: Benjamins.
• Toury, G. (2008). Çeviri Seçkisi II. (Ed. Mehmet Rifat). İstanbul: Sel Yayıncılık.