Post-hümanizm ve posthümanizm söylemlerinin yersizyurtsuzlaşma kavramı üzerinden yeniden incelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 36, 1347 - 1361, 21.10.2023

Muhsin Yanar

https://doi.org/10.29000/rumelide.1369587

Öz

Dört sanayi devrimi boyunca bilim ve teknoloji, insanlığı, kültürleri ve günlük pratikleri değiştirme, geliştirme ve dönüştürme arzusuyla hareket etmiştir. Bir toplum mühendisliği türü olarak nano-, biyo-, bilgi- ve bilişsel teknolojiler gibi modern teknolojiler, yaşam alanları ve bedeni kontrol ederek bu değişim ve dönüşüme katkıda bulunmuştur. Bu teknolojiler toplumu ve bedeni ele geçirme, kontrol ve disipline etme hususlarında gelecekteki olasılıkları keşfetmekle kalmamakla beraber bunların sömürülmesine de katkıda bulunmuştur. Yani, ‘tek boyutlu’ insanlar, teknolojinin egemen olduğu (ilkel) bir ortamda yaşamaya zorlanmış ve çevreleri ve bedenlerinden yersizyurtsuzlaştırılıp yeniden yurtlandırılmışlardır. Post-hümanizm ve post-hümanizmin kapsamı dikkate alındığında, bu diskurlar fiziksel ve kavramsal olarak insana ait yerleşik sınırlar, yapılar ve hiyerarşiler, akışkanlık ve melezlik geliştirmekte; yeni/alternatif sınırlar oluşturmakta; çeşitli kültürlerin, alternatiflerin bol olduğu yeni veya alternatif sistemler oluşturmaktadır. Bu bağlamda, bu makale post-hümanist ve posthümanist diyaloglarda yersizyurtsuzlaşma ve yeniden-yerliyurtlulaşma kavramlarını irdelemektedir. LaGrandeur’un post-hüman/izm ve posthüman/izm tanımlarına dayanan bu makale, post-hümanist ve posthümanist tartışmaların insan/insan olmayanlar kavramını hem yersiz yurtsuzlaştıran hem de yeniden yurtlandıran olarak nasıl görülebileceğini inceleyecektir.

Anahtar Kelimeler

post-hümanizm, posthümanizm, yersizyurtsuzluk, yeniden yurtlaştırma, Deleuze

Kaynakça

• A Thousand Plateaus I - Deleuze at Paris 8 (Video Links), Lecture 05, 16 December 1975 | the Deleuze Seminars. deleuze.cla.purdue.edu/seminars/thousand-plateaus-i-deleuze-paris-8-video-links/lecture-05.
• Agnes, T. (2023). “Posthumanism: A Philosophy for the 21st Century?” TheCollector, 10 May. www.thecollector.com/posthumanism-philosophy-of-the-21st-century/.
• Alaimo, S. (1990). Bodily natures: Science, environment, and the material self. Indiana University Press, 2010.
• Appadurai, A. (1990). Disjuncture and difference in the global cultural economy. Theory, culture & society, 7(2-3), 295-310.
• Ardoin, P., Gontarski, S. E., & Mattison, L. (Eds.). (2014). Understanding Deleuze, Understanding Modernism. Bloomsbury Publishing USA.
• Badmington, N. (2010). Posthumanism. The Routledge companion to literature and Science. Routledge, 374-384.
• Barad, K. (2003). Posthumanist performativity: Toward an understanding of how matter comes to matter. Signs: Journal of women in culture and society 28.3, 801-831.
• Barad, K. (2007). Meeting the universe halfway: Quantum physics and the entanglement of matter and meaning. Duke University Press.
• Bess, M., & Pasulka, D. W. (2018). Posthumanism: The Future of Homo Sapiens.
• Bostrom, N. and Anders, S. (2009). “Cognitive enhancement: methods, ethics, regulatory challenges.” Science and engineering ethics 15, 311-341.
• Braidotti, R. (2013). The posthuman. John Wiley and Sons.
• Clarke, B. and Rossini, M. eds. (2017). The Cambridge companion to literature and the posthuman. Cambridge University Press.
• Clarke, B. and Rossini, M. eds. (2016). The nonhuman. The Cambridge Companion to Literature and The Posthuman. Cambridge University Press, 141-152.
• Colebrook, C. (2001). Gilles Deleuze. Routledge.
• Daigle, C., & McDonald, T. H. (Eds.). (2022). From Deleuze and Guattari to posthumanism: Philosophies of immanence. Bloomsbury Publishing.
• Deleuze. G. What Is Philosophy? (1991; 1994). Trans. Hugh Tomlinson and Graham Burchell, New York: Columbia UP.
• Deleuze, G. (2017). Postscript on the Societies of Control. In Surveillance, crime and social control (pp. 35-39). Routledge.
• Deleuze, G. (1998). A thousand plateaus: Capitalism and schizophrenia. Bloomsbury Publishing.
• Deleuze, G. and Guattari, F. (2009). Anti-Oedipus: capitalism and schizophrenia. Penguin.
• DeLanda, M. (2016). Assemblage theory. Edinburgh University Press.
• Foucault, M., Deleuze, G., & Guattari, F. (1983). Preface. Anti-oedipus: Capitalism and schizophrenia. Trans. Robert Hurley, Mark Seem, and Helen R. Lane. Minneapolis, MN: U of Minnesota P.
• Deleuze, G. and Guattari, F. (2009). Anti-Oedipus: capitalism and schizophrenia. Penguin.
• Dobrin, S. I. (2022). Foreword: Posthuman/s/ism/s. Çokdisiplinli Çalışmalarda Posthümanizm 5, 23.
• Ferrando, F. (2013). Posthumanism, Transhumanism, Antihumanism, Metahumanism, and New Materialisms: Differences and Relations.” Existenz, vol. 8, no. 2, 26-32.
• Gardels, N. (2023). Post-Anthropocene Humanism - NOEMA. NOEMA, 30 June, www.noemamag.com/post-anthropocene-humanism.
• Gardels, N. (2023). The Evolution of What It Means to Be Human. NOEMA, 17 July, www.noemamag.com/the-evolution-of-what-it-means-to-be-human.
• Giddens, A. (1990; 2007). The consequences of modernity.
• Guattari, F. (1995). Chaosmosis: An ethico-aesthetic paradigm. Indiana University Press.
• Haraway, D. (1994). A Manifesto for Cyborgs: Science, Technology, And Socialist-Feminism in the 1980s. The postmodern turn: new perspectives on social theory, 82-115.
• Hassan, I. (1977). Prometheus as Performer: Toward a Posthumanist Culture? The Georgia Review, Vol. 31, No 4.
• Hayles, N. K. (1999). How we became posthuman: virtual bodies in cybernetics, literature, and informatics. University of Chicago Press.
• Hayles, N. K. (2012). How we think: Digital media and contemporary technogenesis. University of Chicago Press, 2012.
• LaGrandeur, K. (2022). Posthümanizm Bizi Kurtarabilir mi? Çokdisiplinli Çalışmalarda Posthümanizm. Transnational Press London 479-489.
• Liu, C. (2015). The Dark Forest. Vol. 2. Macmillan.
• Maturana, H. R., et al. (1980). Problems in the neurophysiology of cognition. Autopoiesis and Cognition: The Realization of the Living, 41-47.
• Menary, R. (2010). Introduction: The extended mind in focus.
• More, M. (2006). The Extropian Principles, Version 3.0: A Transhumanist Declaration.
• More, M. (2013). The philosophy of transhumanism.” The transhumanist reader: Classical and contemporary essays on the science, technology, and philosophy of the human future, 3-17
• Nayar, P. K. (2018). Posthumanism. John Wiley & Sons.
• Nebioğlu, R. Ç. (2020). Deleuze and the Schizoanalysis of Dystopia. Springer International Publishing.
• Roden, D. (2014). Posthuman life: Philosophy at the edge of the human. Routledge.
• Simon, B. (2003). Introduction: Toward a critique of posthuman futures. Cultural Critique, 53(1), 1-9.
• Schroeder, B. (2012). Reterritorializing subjectivity. Research in Phenomenology 42.2, 251-266.
• Tomlinson, J. (1999). Globalization and culture. University of Chicago Press.
• Vint, S. (2020). İkili Olmayan Benlik. Edebiyatta Posthumanizm, edited by Sümeyra Buran, Translated by Muhsin Yanar, Transnational Press London, 9-18.
• Wolfe, C. (2010). What is posthumanism? Vol. 8. U of Minnesota Press.
• Yaszek, L. and Ellis, J. W. (2017). Science Fiction. The Cambridge Companion to Literature and the Posthuman. eds. Bruce Clarke and Manuela Rossini, 71-83.