Emmanuel Levinas’ın düşüncesinde Tanrı kavramı

Yıl 2023, Sayı: 36, 635 - 649, 21.10.2023

Nilüfer Urlu Ünaldı

https://doi.org/10.29000/rumelide.1372376

Öz

Emmanuel Levinas postmodern ve postmetafizik bir çağda Tanrı konusunda konuşmaya cüret etmiş bir düşünürdür. Ancak onun Tanrı’sı ne Ortodoks ilahiyatçıların veya teizm savunucularının Tanrısına benzer ne de filozofların Tanrı’sı Levinas’ın Tanrısıdır. O, şimdiye kadar Tanrı konusunda geliştirilen tüm açıklamalardan sakınır, dahası onları Tanrı’nın aşkınlığını ıskalamakla suçlar. Bir yandan felsefecileri, Tanrı’yı bir bilinç içeriğine indirgeyerek nesnelleştirdikleri iddiasıyla suçlarken diğer taraftan teolojiyi de aynı tuzağa düşmüş olmakla itham eder ve yadsır; onlar bu haliyle Tanrı’nın aşkınlığını korumaktan uzaktırlar. Onun önerisi, Tanrı’nın sesinin işitileceği alan olarak insan ilişkilerine odaklanmaktır. Sadece diğer insanlara yönelik etik davranışlar Tanrı’ya giden yolu açar. Ona göre Yüz’ün bizi altüst eden çağrısı etik bir dönüşmeyi sağlar ve diğer insanlara yönelik gösterdiğimiz, ahlak olarak isimlendirdiğimiz ilgi Tanrısaldır. Tanrı’nın sözü burada ortaya çıkar. Başkasını kendime öncelemem düşüncesi, ancak kendi doğamın dışındaki bir şey tarafından harekete geçirilebilir, çünkü doğam haddizatında bana kendimi (korumamı, geliştirmemi vs) buyurmaktadır. Öyleyse etik durum insan doğasının ötesine giden ve Tanrı fikrinin/kavramının akla geldiği bir duruma işaret eder. Bu durumda Tanrı doğamızın anlamını alt üst eden ve bizim ontolojik olarak varolma irademizi dumura uğratan mutlak Başkası’dır ve bu etik çağrı bütün dinlerde yankılanan dinsel/kutsal bir çağrıdır.

Anahtar Kelimeler

Levinas, Tanrı Kavramı, Sonsuz, Aşkınlık, Etik

Kaynakça

• Aydın, S.M. (2007.) Din felsefesi. İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları.
• Balcı, M. (Ed.). (1999). Metafizik nedir?. İstanbul: Birey Yayınları.
• Cohen, R. A. (2001). Ethics, exegesis and philosophy: interpretation after Levinas. Cambridge: Cambridge University Press.
• Descartes, R. (2007). Meditasyonlar. (İsmet Birkan, çev.) Ankara: Bilgesu Yayınları,
• Direk, Z. (Ed.). (2002). Sonsuza tanıklık. (Özkan Gözel, çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Gözel, Ö. (Ed.). (2012). Fikir mimarları: Levinas. (Özkan Gözel, çev.) İstanbul: Say Yayınları.
• Gözel, Ö. (2018). Varlıktan başka: Levinas’ın metafiziğine giriş. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Gschwandtner, C. M. (2013). Postmodern apologetics? arguments for God in contemporary philosophy. New York: Fordham University Press.
• Guenon, R. (1999). Metafizik nedir? (Mustafa Tahralı. Çev) İstanbul: Birey Yayınları.
• McNeil, W. (ed.) (1998). Kant’s thesis about being. Pathmarks. Cambridge: Cambridge University Press.
• Hilario, G. (2019). The notions of God by Emmanuel Levinas. PDF: SSRN Electronic Journal. https://www.researchgate.net/journal/SSRN-Electronic-Journal-1556-5068
• Levinas, E. (1969). Totality and infinity. (Alphonso Lingis. Çev.) Pittsburgh: Doquesne University Press.
• Levinas, E. (1998). Otherwise than being or beyond essence, (Alphonso Lingis, çev.) Pennsylvania: Duquesne University Press.
• Levinas, E. (2021). Tanrı, ölüm ve zaman. (Işık Ergüden, çev.) İstanbul: Sel Yayınları.
• Kılıç, R. (Ed.). (2013). Din felsefesi, Ankara: Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları.
• Reçber, M. S., Kılıç., R. (Ed.). (2014). Din felsefesi. Ankara: Grafiker.
• Purcell, M. (1999). A leashing God with Levinas, tracing a trinity with Levinas. HeyJ XL. Boston: Blackwell Publishing.
• Purcell, M. (2003). Notes and comments: ‘Levinas and theology’? The scope and limits of doing theology with Levinas. HeyJ XLIV. 468-479. Boston: Blackwell Publishing.