Teoman Duralı’da mekân, kültürel seyyahlık ve medeniyet ilişkisi

Yıl 2023, Sayı: 36, 665 - 675, 21.10.2023

Elife Kılıç

https://doi.org/10.29000/rumelide.1372382

Öz

Bilindiği üzere Ş. Teoman Duralı mekânsal ve kültürel seyyahlığıyla öne çıkan bir düşünürdür. Onun mekanla kurduğu bağ, mekanın veya başka bir ifadeyle doğaya yönelik araştırmacı yanının yanı sıra, mekanlarda şahit olunan kültürlerle bağ kurma biçimi de kendine haslık gösterir. Teoman Duralı’nın mekanla ilgili görüş ve yaklaşımına baktığımızda, bunun birkaç ayağı olduğunu görürüz. İlki onun doğaya, coğrafi koşullara yaklaşımı ve bunun onda merak duygusunu uyandırıp beslemesi üzerinden anlayacağımız doğa felsefesi kısmıdır. İkincisi onun ilkinden yola çıkarak bu merak duygusunun peşinden gitmesi ve burada karşımıza çıkan seyyahlık yönüdür. Üçüncüsü yine bunlardan temelde ayrı olmayıp hatta bunların da beslediği kültür ve medeniyet yaklaşımıdır. Peki onun bu mekanla ilgili görüşleri, felsefe-bilim yaklaşımında nelere yol açmış ve hangi düşüncelerin gelişmesine önayak olmuştur? Burada Teoman Duralı’nın felsefe anlayışında mekanın yeri, yukarıda sıralanan üç başlık altında incelenmeye çalışılacaktır. Onun mekan derken mekanistik-nedensellikçi felsefe bağlamındaki kendinde değeri olmayan, yapay bir mekan değil daha çok kendinde bir değer taşıyan doğayı kast ettiğini anlamamız gerekmektedir. Bu yönüyle insan ve doğa arasındaki ilişki onun daha çok dikkatini çekmiştir ve birçok eserinde bunun yansımalarını vermiştir. Böylece bu çalışma, genelde bir mütefekkirin düşünce dünyasında mekan-felsefe ilişkisini ele almanın kapsamlı bir örneği olacağı gibi özelde Duralı’nın felsefe-mekan ilişkisinin incelenmesini de sunmaktadır. Onun bu mekan yaklaşımında, doğanın mekânlaştırılması ile kültürün ortaya çıkması, kültürün de devletleşmesi ile medeniyetlerin ortaya çıktığına dair görüşleri konuyla ilgili temel düşüncesi olarak konumlanırken bu yaklaşım, aynı zamanda onu çeşitli kültür ve medeniyetler arasındaki farklılıkları incelemeye götürmüştür.

Anahtar Kelimeler

Felsefe, kültürel seyyahlık, mekân, doğa

Kaynakça

• Aydın, A. (2004). Düşünce Tarihi ve İnsan Doğası. Gendaş Kültür.
• Bıçak, A. (2011). Tarih Felsefesinin Türkiye’deki Seyri. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 9(17), 231–271.
• Bıçak, A. (2022). Türkiye’de Felsefenin Gerçekliği ve Eleştirisi. Dergâh Yayınları.
• Bolay, H. S. (2006). Felsefe Dünyasında Gezintiler. Nobel Yayın Dağıtım.
• Çapku, A. (2022). Şaban Teoman Duralı Düşüncesinde Temel Meseleler. Temaşa Felsefe Dergisi, 17, 5–16.
• Duralı, Ş. T. (2010a). Çağdaş Küresel Medeniyet (4th ed.). Dergâh Yayınları.
• Duralı, Ş. T. (2010b). Omurgasızlaştırılmış Türklük. Dergâh Yayınları.
• Duralı, Ş. T. (2011a). Deniz ve Kâşiflik (Mehmet Sabri Genç (ed.)). Şûle Yayınları.
• Duralı, Ş. T. (2011b). Sorun Çağının Anatomisi (Mehmet Sabri Genç (ed.); 2nd ed.). Şûle Yayınları.
• Duralı, Ş. T. (2022a). Din ve Felsefe-bilim Açısından Doğu ve Batı Medeniyetleri (A. E. Coşkun (ed.)). Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.
• Duralı, Ş. T. (2022b). Dur Durak Bilmeden Felsefe Üzerine Söyleşiler. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları.
• Kılıç, E. (2020). Tarih Felsefesi Bir Medeniyetin Kimlik Çetelesidir. Derin Tarih, 103.
• Kızılçelik, S. (2011a). Sosyoloji Tarihi 1 (2nd ed.). Anı Yayıncılık.
• Kızılçelik, S. (2011b). Sosyoloji Tarihi 2. Anı Yayıncılık.
• Nebi, M. Bin. (1983). Çağdaş Temel Konular (Veysel Uysal (çev.)). Bir Yayıncılık.
• Özlem, D. (1995). Felsefe ve Doğa Bilimleri. İzmir Kitaplığı.
• Richard S. Westfall. (2000). Modern Bilimin Oluşumu (İsmail Hakkı Duru (ed.)). Tübitak.
• Taftalı, O. (2008). Cumhuriyet Dönemi Türk Felsefesinde Bir Hareket Noktası Olarak Teoman Duralı. In Teoman Duralı’ya Armağan (pp. 480–487). Dergâh Yayınları.