Yeni medyada Türk-Alman ilişkileri bağlamında Türkçe ve Almanca söylem türlerinin karşılaştırmalı analizi

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 1002 - 1042, 23.10.2023

Derya Koray Düşünceli

https://doi.org/10.29000/rumelide.1378970

Öz

Bu çalışmada, Türk-Alman ilişkileri bağlamında yeni medya ortamı Twitter üzerinde üretilen Türkçe ve Almanca söylem türlerinin Hollandalı dilbilimci Teun A. van Dijk'ın eleştirel söylem çözümlemesi modeli doğrultusunda detaylı bir şekilde analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu hedef doğrultusunda, özellikle Şansölye Angela Merkel iktidarı (2005-2021) boyunca Türkiye ve Almanya arasında meydana gelen başlıca krizler bağlamında ortaya çıkan Türkçe ve Almanca söylemler ele alınmıştır. Çalışmanın analiz sürecinde, söylem çözümlemesinin önde gelen kuramcılarından Teun A. van Dijk'ın eleştirel söylem çözümlemesi modeline dayalı olarak geliştirilen “Twitter için Eleştirel Söylem Çözümlemesi” şablonu kullanılmıştır. Bu şablon üzerinden Türk-Alman ilişkileri bağlamında Twitter'da Türkçe ve Almanca üretilen ve dolaşıma sokulan dört farklı söylem türü örneği detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Analiz sonuçları, Twitter adlı yeni medya ortamında her iki toplumun da benzer temaları ve dil stratejilerini kullanarak söylemler ürettiğini göstermiştir. Aynı zamanda, eleştirel söylem çözümlemesi yöntemiyle gerçekleştirilen bu analiz, dilin kullanımıyla şekillenen söylemin detaylı bir analizini sunarak Türk ve Alman toplumlarının dinamiklerini anlama konusunda değerli veriler ortaya koymuştur. Sonuç olarak, bu çalışmada iki farklı dilde çeşitli söylem türlerinin analiz edilmesi yoluyla özellikle nefret söylemi odaklı bilimsel araştırmalara yeni bir perspektif sunulmuştur. Bu analizler, Türk-Alman ilişkileriyle ilgili olarak kamuoyunu, medyayı ve diğer paydaşları etkileyen söylemlerin karmaşıklığını ve etkilerini daha derinlemesine anlamamıza katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yeni medya, sosyal medya, Türk-Alman ilişkileri, söylem analizi, söylem türleri

Kaynakça

• Alioğlu, N. (2017). Genel İletişim, Sosyal Medya ve Sanat Pazarı. A. M. Kırık ve A. Büyükaslan (Ed.), Sosyal Medya Araştırmaları 1: Sosyalleşen Birey kitabı içinde (s. 253-284). Konya: Çizgi Kitapevi.
• Altunay, A. (2012). Kes-Kopyala-Yapıştır: Bir Sanat Yüzeyi Olarak Ekran. D. Yengin (Ed.), Yeni Medya Üzerine…Yeni İletişim Teknolojileri kitabı içinde (s. 13-42). Konya: Literatürk.
• Aslan, M. G. (2013, Mayıs). Yeni Medyanın “Yeni”liği Üzerine. Yeni Medya Çalışmaları I. Ulusal Kongre’sinde sunulan bildiri, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Ayan, B. (2016). Sosyal Ağlar Tarihi. İstanbul: Abaküs Yayıncılık.
• Aytekin, Ç. (2012). Yeni Medyada Sosyal Ağ Uygulaması Olarak Twitter ve Fikir Madenciliği. D. Yengin (Ed.), Yeni Medyaya ve… kitabı içinde (s. 102-122). İstanbul: Doğu Kitapevi.
• Balaban, S., J. (2012). Yeni Medya Okuryazarlığı. M. Demir (Ed.), Yeni Medya Üzerine…Yeni İletişim Teknolojileri kitabı içinde (s. 291-309). Konya: Literatürk.
• Bayraktutan, G., Binark, Ö., Telli, A., Çomu, T., Doğu B. ve İslamoğlu, G. (2013). Sosyal Medya Ortamlarının Siyasal İletişim Uygulamaları Açısından İncelenmesi: Türkiye’de 2011 Genel Seçimleri’nde Facebook ve Twitter’ın Siyasi Partiler ve Liderler Tarafından Kullanılması. Ankara: Tübitak. Proje No:111k263.
• Best, O. F. (1982). Handbuch literarischer Fachbegriffe. Frankfurt a.M.: Fischer Taschenbuch Verlag GmbH.
• Binark, M. (Ed.). (2007). Yeni Medya Çalışmaları. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Binark, M. (Ed.). (2014). Yeni Medya Çalışmalarında Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bostancı, M. (2019). Sosyal Medya: Dün Bugün Yarın. Konya: Palet Yayınları.
• Bulunmaz, B. (2014). Yeni Medya Eski Medyaya Karşı: Savaşı Kim Kazandı Ya Da Kim Kazanacak?. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 22-29.
• Bußmann, H. (1990). Lexikon der Sprachwissenschaft. Stuttgart: Kröner.
• Cangöz, İ. (1999). Kitle İletişim Kurumlarında Etki Sorunsalı ve Bir İzleyici Araştırması (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Çakır, A. (2020). Söylen Analizi Ne Demek İstiyorsun? Konya: Palet Yayınları.
• Çelik, H. (2018). Dil ve Yeni Medya. İstanbul: Doğu Kitapevi.
• Çetinkaya, A. (2015). Sosyal Medya ve Televizyon İzleme Ölçümü. A. Büyükaslan ve A. M. Kırık (Ed.), Sosyal Medya Araştırmaları 2: Sosyalleşen Olgular kitabı içinde, (s. 263-286). Konya: Çizgi Kitapevi.
• Çomu, T. ve Halaiqa, İ. (2014). Web İçeriklerinin Metin Temelli Çözümlemesi. M. Binark (Ed.), Yeni Medya Çalışmalarında Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri kitabı içinde (s. 31-91). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Doyuran, L. (2018). Medyatik Bir Çalışma Alanı Olarak Eleştirel Söylem Çözümlemesi (Televizyon Dizileri Örneğinde). Erciyes İletişim Dergisi, 5 (4), 301-323.
• Duman, S. (2018). Söylem Araştırması. Eskişehir: Dorlion Yayınları.
• Durna, T. ve Kubilay, Ç. (2010). Söylem Kuramları ve Eleştirel Söylem Çözümlemeleri. T. Durna (Ed.), Medyadan Söylemler kitabı içinde (s. 47-81). İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.
• Düşünceli, D.K. (2023). Yeni Medyada Türk-Alman İlişkileri Bağlamında Söylem Türleri (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Fairclough, N. (1989). Language and Power. London: Longman.
• Fairclough, N. (1992). Critical Language Awareness. London: Longman.
• Fairclough, N. (1995). Critical Discourse Analysis: The Critical Study Of Language. London: Longman.
• Fairclough, N. (2003). Analysing Discourse. London: Routledge.
• Güçdemir, Y. (2017). Sosyal Medya: Halkla İlişkiler, Reklam ve Pazarlama. İstanbul: Derin Yayınları.
• Günay, V. D. (2018). Söylem Çözümlemesi. İstanbul: Papatya Yayıncılık Eğitim.
• İmrağ, Ö. S. & Tokgöz Hozatlıoğlu, D. (2020). Olumluluğun Biçimsel Dillerdeki Sembolik Gösteriminde Bulanık Mantık Yaklaşımı. Diyalog Interkulturelle Zeitschrift für Germanistik, 85 Jahre Germanistik in der Türkei, 66-77. DOI: 10.37583/diyalog.802193.
• Kantar, G. (2016). Türk Siyasetinde Politik Dil Kullanımı: Recep Tayyip Erdoğan'ın Miting Konuşmalarının Söylem Dilinin İçerik Analiziyle İncelenmesi (Doktora Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, İstanbul.
• Kaplan, A.M. & Haenlein, M. (2016). Dünyanın Bütün Kullanıcıları Birleşin! – Sosyal Medyanın Zorlukları ve Sağladığı Fırsatlar. H. Hülür ve C. Yaşın (Ed.), Yeni Medya Kullanıcının Yükselişi kitabı içinde (s. 352-372). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Keller, R. (2005). Diskursforschung. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• Kluge, F. (1989). Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache. Berlin: De Gruyter.
• Kocaman, A. (2009). Söylem Üzerine. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• Kohlhaas, P. (2000). Diskurs und Modell: Historische und systematische Aspekte des Diskursbegriffs und Ihr Verhältnis zu einer anwendungsorientierten Diskurstheorie. In H. U. Nennen (Hrsg..), Diskurs: Begriff und Realisierung (s. 29-56). Würzburg: Königshausen und Neumann.
• Küçükbezirci, Y. (2021). Dijital Çağda Medya Okurluğu ve Yazarlığı. Konya: Tablet Kitapevi Yayınları.
• Kürkçü, D. D. (2016). Yeni Medya ve Gençlik. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Lietsala, K. & Sirkkunen, E. (2008). Social Media: Introduction to the Tools and Processes of Participatory Economy. Tampere: Tampere University Press.
• Marwick, A.E. & Boyd, D. (2016). Dürüstçe Tweetlerim, Tutkuyla Tweetlerim- Twitter Kullanıcıları, Bağlam Çöküşü ve Hayali İzleyiciler. H. Hülür ve C. Yaşın (Ed.), Yeni Medya Kullanıcının Yükselişi kitabı içinde (s. 108-135). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Messerschmidt, R. & Saar, M. (2014). Diskurs und Philosophie. In J. Angermuller, 1973- und E. Herschinger, F. Macgilchrist, M. Nonhoff und Reisgl, Martin und Wedl, Juliette und Wrana, A. Daniel und Ziem (Hrsg..), Diskursforschung (s. 42-55). Bielefeld: transcript.
• Özden, İ. (2013). Türk Gazetelerinde Oluşan Almanya Gerçekliği (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özer, Ö. (2009). Eleştirel Haber Çözümlemeleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Safko, L. & Brake, D.K. (2009). The Social Media Bible: Tactics, Tools & Strategies for Business Success. New Jersey: John Wiley & Sons.
• Schalk, H. (1997). DISKURS: Zwischen Allerweltswort und philosophischem Begriff. In Archiv Für Begriffsgeschichte, (s. 40, 56–104). Erişim adresi: http://www.jstor.org/stable/44805676
• Schiffrin, D., Tannen, D., & Hamilton, H. E. (2015). The Handbook of Discourse Analysis. New Jersey: Wiley Blackwell.
• Selvi, Ö. (2017). Sosyal Medyada Kriz Yönetimi: Uludağ Elektrik ve Dağıtım AŞ. Örneği. E. Taşdemir ve S. Aslan (Ed.), Sosyal Medya İletişimi kitabı içinde (s. 75-90). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Sözen, E. (2017). Söylem: Belirsizlik, Mübadele, Bilgi / Güç ve Refleksivite. İstanbul: Profil Kitap Yayıncılık.
• Şahin, Ş., Ökmen, B. ve A. Kılıç (2018). Söylem Analizi Model Önerisi. Uluslararası Öğrenme Öğretim ve Eğitim Araştırmaları Kongresi. Amasya Üniversitesi, Amasya. Erişim adresi: https://www.academia.edu/42166035/S%C3%B6ylem_Analizi_Model_%C3%96nerisi
• Şahin, Ş., Ökmen, B. ve A. Kılıç (2018, Eylül). Söylem Analizi Model Önerisi [Öz]. Uluslararası Öğrenme, Öğretim ve Eğitim Araştırmaları Kongresi’nde sunulan bildiri, Titscher, S., Wodak, R., Meyer, M., & Vetter, E. (1998). Methoden der Textanalyse: Leitfaden und Überblick. Opladen: Westdeutscher Verlag.
• Van Dijk, J. (2016). Ağ Toplumu (Ö. Sakin, Çev.). İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Van Dijk, Teun A. (2009). Society and Discourse: How Social Contexts Influence Text and Talk. Cambridge: University Press.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Yengin, D. (Ed.) (2012). Yeni Medya ve …. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Yule, G. (1996). Pragmatics. Oxford: Oxford University Press.
• Data Reportal: https://datareportal.com/essential-twitter-stats [09.10.2023].