Suat Derviş “Erken Bir Ekofeminist” midir?

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 380 - 389, 23.10.2023

Bahanur Garan Gökşen

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379173

Öz

İlk basın sendikasının başkanı, Serbest Cumhuriyet Fırkası’na bağlı Kadın Varlığı adlı derneğin kurucusu, Lozan ve Montrö Boğazlar Konferansı’nın katılımcısı olan Suat Derviş edebiyatımızda daha çok roman ve öykü yazarı olarak bilinmektedir. Özellikle Fosforlu Cevriye romanı onun ismini geniş kitlelere duyurarak kültür dünyamızda önemli bir yer edinmesini sağlamıştır. Bunun yanı sıra o; bilhassa 1930’larda pek çok farklı gazetede çeviriler ve köşe yazıları yayımlamış, onlarca röportaj ve anket yapmış bir gazetecidir. 1930’larda özellikle Son Posta, Cumhuriyet, Tan, Son Telgraf, Haber gibi gazetelerde çıkan röportajları, anketleri, köşe yazıları dikkat çekici içeriklere sahiptir. Onun hayatında bu dönemin ayrı bir yeri vardır. Bu yıllarda Suat Derviş toplumun ezilmiş, dışlanmış, yardıma muhtaç insanlarını özellikle yoksul anneleri, iş arayan genç kızları, kimsesiz çocukları dinleyerek onların sıkıntılarını topluma ve devlete duyurmak isteyen bir gazeteci misyonu taşımaktadır. Aynı şekilde, “Çöken Boğaziçi” adlı yazı dizisiyle de yavaş yavaş modernleşen İstanbul’un fiziksel değişimine ve dönüşümüne odaklandığı gibi Boğaziçi’nde yaşayan insanların sıkıntılarını da gözler önüne serer. Ancak dönemin toplumsal, siyasal, ekonomik ve kültürel panoramasını sunan bu yazılar yeterince incelenmemiştir. Suat Derviş’in gazeteci yönünü ortaya koyduğu, İstanbul’u tüm cepheleriyle yansıtarak eğitimli eğitimsiz, zengin yoksul, genç yaşlı toplumun her kesimini muhatap alıp hazırladığı röportajları; yazıldığı dönem esas alındığında ekofeminizm için erken bir tarih olmasına rağmen ekofeminist okumaya uygun metinlerdir. Bu makalede de Suat Derviş’in yazarlığı ve gazeteciliği anlatılacak, ekofeminizm kuramına değinildikten sonra yazarın röportajları ekofeminizm bağlamında incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Gazete, röportaj, gazeteci, İstanbul, Suat Derviş

Kaynakça

• Behmoaras, L. (2008). Suat Derviş, Efsane Bir Kadın ve Dönemi. İstanbul: Remzi.
• Gökşen, E. (2021). Gazeteci Suat Derviş’ten Romancı Suat Derviş’e: Fosforlu Cevriye’yi Röportajlar Üzerinden Okumak. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 13/25, 231-252.
• Kümbet, P. (2012). Ekoeleştiri/Çevre ve Edebiyat. (Serpil Oppermann, Ed.). Ankara: Phoenix.
• Paker, S. ve Toska, Z. (1997). Yazan, Yazılan, Silinen ve Yeniden Yazılan Özne: Suat Derviş’in Kimlikleri. Toplumsal Tarih, 39, 11-22.
• Shiva, V. ve Mies, M. (2018). Ekofeminizm. (İlknur Urkun Kelso, Çev.), Muğla: Sinek Sekiz.
• Soydan, S. (2018). Suat Derviş ve Eserleri (Suat Derviş’in Hiçbiri romanının son sözü). İstanbul: İthaki, 227-245.
• Suat Derviş. (1935). Dünya Feministleriyle Görüşmeler: Büyük Erkeklerin En Büyük Kusurları Nedir?. Cumhuriyet, 9.4.1935, 1 ve 5.
• ……………. (1935). Çocuklarımız Ne Halde? 4 - İşçi Kadına Göre: İşe Giderken Çocuğumu Bırakacak Yer İstiyorum. Cumhuriyet, 25.8.1935, 5.
• ……………. (1937). Türk Kadını Nasıl İş Bulur?: Büro ile Fabrika İşçileri Arasında Ne Fark Vardır?. Tan, 5.1.1937, 7.
• ……………. (1937). Türk Kadını Nasıl İş Bulur?: İşçi Kadını Kurtaracak Çare Nedir?. Tan, 19.1.1937, 7.
• ……………. (1937). Yoksul Anaların Çocuklarına Bakım Evi İstiyoruz. Tan, 4.3.1937, 7.
• ……………. (1937). Genç Kızlarımız Nasıl Yaşıyor. Tan, 7.11.1937, 7.
• ……………. (2017). Behçet Necatigil’e Mektup. Anılar, Paramparça, (Serdar Soydan, Hzl.). İstanbul: İthaki, 243-249.
• ……………. (2021). Çöken İstanbul/Röportajlar. (Serdar Soydan ve Özlem Akoğlu, Hzl.). İstanbul: İthaki.
• Plumwood, V. (2004). Feminizm ve Doğaya Hükmetmek. (Başak Ertür, Çev.). İstanbul: Metis.