“Ebrû Teknesinin Söylediğidir” adlı şiiri çok yönlü bir bakışla yeniden okumak

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 449 - 469, 23.10.2023

Murat Kara

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379181

Öz

Metin çözümlemelerinde “okuma” kavramı günlük dildeki karşılığından farklı olarak bir yöntemin adına dönüşebilmektedir. Buna göre “okuma”; açıklama, yorumlama ve değerlendirme anlamlarını içerdiği gibi eleştiri anlamına da gelmektedir. Açıklama, yorumlama ve değerlendirme açısından bakıldığında her “okuma” bir “yeniden okuma”ya; her eleştiri de bir “yakından okuma”ya karşılık gelmektedir. Bu anlamda edebî bir metni yakından okumak isteyen bir edebiyat araştırmacısı edebiyat kuramları, yöntemleri ve kavramlarından istifade ederek onu anlamlandırmakta, yorumlamakta ve değerlendirmektedir. Bu aynı zamanda bir yeniden okuma demektir. Ancak bu okumayı çok yönlü bir bakışla yapmak da mümkündür. Edebiyat araştırmacısı bir metni çözümlerken bütün kuramlar, yöntemler ve kavramlar içerisinde uygun olanlarını aynı anda kullanma yoluna giderse o zaman buna çok yönlü bakışla okuma denmektedir. Seçerek okuma anlamına da gelen çok yönlü bakışla okumada önemli olan söylenenlerin metin içerisinden yapılan alıntılarla desteklenmesidir. Bu çalışmada “Ebrû Teknesinin Söylediğidir” adlı şiir çok yönlü bir bakışla yeniden okunacaktır. Yapılan okumada bellek, metafor, imge, palimpsest, aktarım, alegori gibi kavramlar; anlatımcılık, metinlerarasılık, yapısalcılık, alımlama gibi yöntemler ve kuramlar kullanılacaktır. Ayrıca metin bir eşya şiiri olduğu için bu yönde bir değerlendirme de yapılacaktır. Çok yönlü bakışla okuma, okunan metnin sınırsız manalara açık olduğu iddiasıyla yapılmadığı gibi bu mutlak bir okuma da değildir. Bu okuma önceki okumaları değersiz kılmamakta, sonraki okumaların da hakkını elinden almamaktadır. Çalışmada tercih edilen her kuram, yöntem ve kavramın öncelikle teorik zemini oluşturulacak daha sonra metin okumaya geçilecektir.

Anahtar Kelimeler

Okuma, çok yönlü bakış, palimpsest, bellek, metinlerarasılık

Kaynakça

• Akay, H. (2001). Ebrû Şiirleri. İstanbul: İyi Adam Yayınları.
• Akay, H. (2006). Ebrû Teknesinin Söylediğidir. Türk Edebiyatı. Sayı 397. Kasım 57.
• Akay, H. (1996). Şiir Dili ve Türk Şiir Dilinde Leke. İlmi Araştırmalar. Sayı 3. s. 7-18.
• Akay, H. (2006). Şiir Alâmetleri. İstanbul : 3F Yayınları.
• Akgül, A. (2009). Türk Şiirine Sıra Dışı Yorumlar- Hasan Akay. Edebiyat Konağı Mevsimlik Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi. Aralık 2009. https://edebiyatkonagi.wordpress.com/2009/12/10/turk-siirine-sira-disi-yorumlar-hasan-akay/
• Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Apaydın, B. (2019). Palimpsest Kavramı ve Mekansal Dönüşüm. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 9(2), 90 - 103.
• Aristoteles (2023 Ağustos). On Memory and Reminiscence (By Aristotle Written 350 B.C.E.) Translated by J. I. Beare. http://classics.mit.edu/Aristotle/memory.html.
• Babacan, M. (2021). Hasan Akay’ın « Ebrû Teknesinin Söylediğidir » Şiiri Üzerine Bir Tahlil Denemesi. Türk Dili. 70/839. s. 102-107.
• Bachelard, G. (2006). Su ve Düşler, Maddenin İmgelemi Üzerine Deneme. Çev. Olcak Kunal. İstanbul: YKY.
• Batur, E. (1987). Estetik Ütopya. İstanbul: BFS Yayınları.
• Beyatlı, Y. K. (2018). Kendi Gök Kubbemiz. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Daşcıoğlu, Y. (2023 Ağustos). Hasan Akay. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/akay-hasan
• Derman, M. U. (1977). Türk Edebiyatında Ebrû. Ak Yayınları.
• Dillon, S. (2005) Reinscribing De Quincey's palimpsest: the significance of the palimpsest in contemporary literary and cultural studies. Textual Practice. 19:3, 243-263.
• Draaisma, D. (2014). Bellek Metaforları / Zihinle İlgili Fikirlerin Tarihi. Çev. Gürol Koca. İstanbul: Metis Yayınları.
• Eagletaon, T. (2015). Şiir Nasıl Okunur?. Çev. Kaya Genç. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Göktürk, A. (1979). Okuma Uğraşı. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Güngör, B ve Bolat, T. (2019). Giriş- Nesne ve Edebiyat. Şiir Kuran Nesneler. Editörler: Ahmet Cüneyt Issı ve Mehmet Özger. Ankara: Hece Yayınları.
• Gür, Ş. Ö. (2017). Sans Lieu ya da Yeri Yaratmak. Beykent Üniversitesi-Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi-20.Yıl Etkinlikleri. Beykent Üniversitesi Yayınları. s. 98-104.
• Kısakürek, N. F. (2003). Çile. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Michaud, G. (1950). İntroduction A Une Science De La Litterature. Avec La Collaboration de Ernest Frankel. İstanbul: Pulhan Matbaası.
• Moran, B. (2005). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şimşek, R. (2015). Hasan Akay’ın Âh Vakfı Şiirini Metinlerarasılık Bağlamında Okumak. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. 6: 223-232.
• Tarhan, A. H. (1982). Bütün Şiirleri 2. Haz. İnci Enginün. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tolstoy, L. N. (2019). Sanat Nedir?. Çev. Mazlum Beyhan. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Tunç, G. (2015). Belleğin Aynasından Şiire Bakmak: Modern Türk Şiirinde Bellek Metaforu. Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi. Cil8, Sayı 37, sayfa: 255-265.
• Tunç, G. (2020). Şiir ve Bellek, Modern Türk Şiirinde Bellek Metaforları. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Umran, S. (2004). Şiirde Metafizik Gerçek. İstanbul : İz Yayıncılık.
• Yücel, T. (2012). Eleştiri Kuramları (3. b.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.