Kutlu annenin çiçek dünyasındaki kutlu yansımaları

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 741 - 754, 23.10.2023

Aynur Koçak Merve Günaltay Başak

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379216

Cited By: 1

Öz

Sembol dünyası içinde güzellikleri, renkleri, narinlikleri ve kokularıyla çiçeklerin ön plana çıktığı görülür. Özellikle çiçekle kadın arasında ilişki kurulur ve çiçek, kadınla ilgili sembollerin vazgeçilmez bir unsuru olarak sanat ve edebiyatta dikkat çeker. Çok eski çağlardan bu yana insan hayatının önemli bir parçası olmasının yanında ritüellere eşlik eden çiçeğin kutsalla ilişkisi çeşitli akademik araştırmalarda özellikle vurgulanır. Mit dünyasında da tanrıçalarla ilişkilendirilen çiçek, daha sonra kutsal annenin bir sembolü olarak görülür. Geçişten bugüne kutsal olanı anmada önemli bir yeri olan çiçek tek tanrılı dinlerde de yerini koruyarak kadınla ilişkilendirilir. Hristiyanlıkta “Tanrı doğuran” yani “Theotokos” olarak nitelenen Meryem Ana, ona atfedilen özellikler doğrultusunda çiçek dünyasının merkezinde yerini alır ve özellikle çiçeklerle birlikte anılır. Meryem Ana ile ilgili anlatılarda çiçek sembolüne sıkça rastlanır. Kaynaklarda onun fiziksel görünüşü hakkında bilgilere yer verilirken doğanın eşsiz güzelliklerinden olan çiçeklerle bedeninin bazı bölümleri özdeşleştirilir. Onun saçları, teni, elleri ya da parmaklarının narinliğinden bahsedilirken çiçeklerden örnekler verilir. Meryem Ana ile ilgili anlatılarda karşılaşılan çiçeklerden; zambak, gül, lale, menekşe, nilüfer, kadife çiçeği, hanımeli ve sarmaşık geleneksel uygulamalarda da dikkat çeker. Bu çiçekler bazen Meryem Ana tarafından gerçekleştirilen bir mucizeye eşlik ederken bazen de bir damla gözyaşıyla birlikte yası ifade eder. Bu çalışmada kutsal anneye layık görülen çiçeklerle, bu çiçeklerin Meryem Ana’ya ait hangi özellikleriyle nasıl bir bağlantı kurulduğu yansıttığı değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Meryem Ana, sembol, çiçek, anne

Kaynakça

• Atasağun, G. (1996). İlahi Dinlerde (Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam'da) Dini Semboller, Yayımlanmış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ayvazoğlu, B. (2016). Güller Kitabı, İstanbul:Kapı Yayınları.
• Başer, H.C. vd. (2012). “Turkish Rose: A Review Of Thehistory, Ethnobotany And Modern Uses Of Rose Petals, Rose Water And Other Roses”, Herbal Gram, Vol. 96, 40-53.
• Barker, K. M. (2013). The Anıcıa Julıana Codex: A Product Of Cultural Inherıtance And Approprıatıon In 6th-Century Byzantium, Master Of Arts In Art History, University Of Oklahoma.
• Beals, K.M. (1917). Flower Lore and Legend, New York: Henry Holt And Company.
• Carlson K. vd. (2010). The Book Of Symbols: Reflections On Archetypal İmages, Germany:Aachen.
• Coats, A. M. (1956). Flowers and Their Histories, London: Hulton Press.
• ÇElikdağ SüMe, G. (2017). “Türk Kültüründe Değerler Simgesi Gül”, Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, S. 13,105-123.
• Dinç, M. (2002). İç Anadolu Bölgesi’ndeki Viola L. (Menekşe) Cinsinin Revizyonu, Yayımlanmış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eliade, M. (2003). Dinlerdeki Sembollerin Araştırılması Konusunda Metodolojik Düşünceler, (Çev.: Mehmet Aydın, Mehmet Şahin Mehmet Soyhun), Konya: Din Bilimleri Yayınları.
• Emboden W.A. (1978). “The Sacred Narcotic Lily of the Nile: Nymphaea caerulea, Springer on behalf of New York”, Economic Botany, Vol. 32, No.4, 395-407.
• Gemminger, G. (1894). Flowers of Mary, Baltımore: John Murphy & Co.
• Goody, Jack (2010). Çiçeklerin Kültürü, (Çev.: Mehmet Beşikçi), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Grimal, P. (1997). Mitoloji Sözlüğü- Yunan ve Roma, İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Haig, E. (1913). The Floral Symbolism Of The Great Masters, London: Trübner & Co. Ltd.
• Harman, Ö. F. (2004). “Meryem Maddesi”, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi.
• Hinkle, W. (1991). The Fleurs De Lıs Of The Kıngs Of France 1285-1488, Southern Illinois: Published by Southern Illinois Univ Press.
• İslamoğlu, A. (2005). Gül Kültürü̈ ve Cevat Rüştü, Gül Kitabı (Gül Kültürü̈ Üzerine İncelemeler), Isparta: Isparta Belediyesi Yayınları.
• Jalalı, N., Naderı, R., Shahı-Gharahlar, A., Teıxeıra Da Sılva, J. A., (2012). “Tissue culture of Cyclamen”, Scientia Hort. No. 137, 11-19.
• Jung, C.C. (2005). Dört Arketip, (Çev.: Zehra Aksu Yılmazer), İstanbul: Metis Yayınları.
• Kenrick, P.R. (1904). “The New Month Of Mary Oh Reflectıons For Each Day Of The Month”, Philadelphia: Forgotten Books.
• Koçak, A. (2009). Çiçekname, Ankara: Gazi Kitap Evi.
• Koçak, A. (2009). “Necati Bey’in Menekşe Kasidesi Ekseninde Menekşenin Öyküsü”, 1.Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu, (Hzl.: G. Zavotçu), 36-44, Kocaeli, Türkiye, 15-17 Nisan.
• Koçak, A. (2016). Mitlerle Var Oluş Yolculuğu, İstanbul: Alfa Basım Yayın.
• Koçak, A. ve Gürçay S. (2017) “Anne Arketipi Ekseninde Uygur Destanları” Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Vol.12, No.5, 265-278.
• Mandade, R.J., Choudhuri, A., Mashirkar, V., Sakarkar, D. (2010). “Analgesic And Anti İnflammatory Activities Of Hedera Helix Leaf Extract”. International Journal Of Comprehensive Pharmacy, Vol.1 No.4, 1-3.
• Mascetti, M. D. (1990). İçimizdeki Tanrıça, (Çev.: Belkıs Çorakçı), İstanbul: Doğan Kitapçılık.
• Melean, T. (1981) Medieval English Gardens, Londra: Viking.
• Narçın, A. (2010). A’dan Z’ye Mayalar, İstanbul: Ozan Yayıncılık.
• Needham, J. (1986). Science And Civilisation In China, New York: Cambridge University Press.
• Özçelik, H., Orhan, H., 2014. Türkiye’nin Gülleri. SDU Journal Of Science, Vol. 9, No.1, 43-55.
• Paolo R. ve Luigi F. (2018) “La Bellezza Del Simbolo”, Bullettino, No.2, 6-13.
• Piercy, J. (2013). Symbols: A Universal Language, London: Michael O'Mara Books.
• Reiss, M. (2013). Lily, London: Reaktıon Books Ltd.
• Sadia, S. ve Tagetes Minuta L. (2013). “A Useful Underutilized Plant Of Family Asteraceae: A Review”. Pakistan Journal Of Weed Science Research, Vol. 19, No.2, 179-189.
• Skinner, C. M. (1911). Myths and Legends Of Flowers, Trees, Fruits and Plants, Phıladelphıa & London: J.P. Lippincott Company. Schimmel, A. M. (2004) Tanrı’nın Yeryüzündeki İşaretleri, (Çev.: Ekrem Demirli), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Söğüt, Z. (1996). Su Bitkileri ve Peyzaj Mimarlığında Kullanımı, Adana: Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Yayını.
• Şener, A. (2016). Yüce Kur’ân ve Açıklamalı-Yorumlu Meâl, İzmir: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Uzun, G. (1984). Zambak Yetiştiriciliği, Yalova: Tarımsal Araştırmaları Destekleme ve Geliştirme Vakfı.
• Walker, B. (1988). The Woman’s Dıctıonary Of Symbols And Sacred Objects, California: Published By Harper Collins.
• Wilson, H.F. ve Mathew, B. (1981). Bulbs- The Bulbous Plants of Europe and Their Allies, London: William Collins Sons& Co. Ltd.
• Yıldırım, N. (2008), Fars Mitolojisi Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yay.
• Yılmaz Fürkan, N. (2019) Yahudilik’te Hamsa İslam’da Fatıma’nın Eli, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• URL-1:http://www.mythencyclopedia.com/Fi-Go/Flowers-in-Mythology.html#ixzz7tK8Uz4KU (Erişim: 07.02.2023)
• URL-2http://www.mythencyclopedia.com/Fi-Go/Flowers-in-Mythology.html#ixzz7tK7BgK9u (Erişim:01.10.2023)
• URL-3https://www.academia.edu/20782954 (Erişim: 02.03.2023)
• URL-4 https://www.worldofinteriors.com/story/cyclamen (Erişim: 06.05.2023)
• URL-5 https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/fleur-de-lis (Erişim: 01.05.2023)
• URL-6 https://www.fleurdelis.com/fleur.htm (Erişim: 01.05.2023)