Oryantalizm, postkolonyalizm ve Amerikan Barış Gönüllüleri

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 771 - 789, 23.10.2023

Yasemin Taşkın

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379220

Cited By: 1

Öz

Tarih boyunca güçlü olan toplumlar güçsüz olanların üzerinde baskı kurmaya ve onların kaynaklarından ve emeklerinden faydalanmayı amaçlamışlardır. Sömürgeci dönem olarak tanımlanan 1945’e kadarki süreçten sonra sömürge durumundaki ülkeler bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. Bu ülkeler üzerinde Avrupa ülkeleri sömürgelerini devam ettirmek için yeni yollar aramaya başlamışlardır. Bunu yaparken diğer ülkeleri kendisinden ayrı tutmak için kendisini “merkez” görüp, sömürge durumundaki ülkeleri ise “ötekiler” olarak sınıflamıştır. Oryantalizmde ise bu anlayışın “Doğu” kavramı üzerinde uygulandığı görülmektedir. İkinci Dünya Savaşı öncesinde, Batı’nın Doğu hakkında bir takım yollarla bilgi toplayıp, elde ettiği bu bilgiler sayesinde Doğu topluluklarının üzerinde kendisini güçlü kılma biçimi “oryantalizm” olarak adlandırılmıştır. Savaş sonrası dönemdeki Batı’nın sömürge imkânlarını devam ettirme ve bunu meşru bir zemine oturtma anlayışı ise “postkolonyalizm” olarak tanımlanmaktadır. 1970’ten itibaren Batı’nın bu postkolonyal politikalarının eleştirilmesi ve bu politikaların neler olduğunun ortaya konma çalışılmaları “postkolonyal teori” olarak adlandırılmıştır. Bu makale, oryantalizm yoluyla Batı’nın Doğu üzerinde nasıl güç elde ettiği, özellikle kültür ve sanat yollarıyla nasıl bilgi aktarımı yaptıkları ve sonuçlarını ele alarak bu alanda çalışan sanatçıların ve ilgililerin sanat faaliyeti adı altındaki sömürgeci tavrı ve niyetleri ortaya konulması amacı gütmektedir. Ayrıca oryantalist dönemdeki yöntemlerin yerini postkolonyalist anlayışta hangi tekniklerin aldığını ve sonuçlarını ortaya koymaya çalışmak, Amerikan Barış Gönüllülerinin Türkiye’deki faaliyetlerini, sonuçlarını ve postkolonyalist anlayışla ilişkisini incelemek bu makalenin diğer amaçlarındandır. Literatür taraması yoluyla elde edilen verilerde, geçmişte sömürge devletleri olan Amerika ve Avrupa ülkelerinin bu sömürgeci tavırlarından hiç vaz geçmedikleri görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Oryantalizm, Postkolonyalizm, Doğu-Batı, Sömürgecilik, Amerikan Barış Gönüllüleri

Kaynakça

• Akbaş, O. (2006). Amerikan Gönüllü Kuruluşları: Barış Gönüllülerinin Dünyada ve Türkiye’deki Çalışmaları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi,4(1), s.85-99
• Aktay, Y. Ve Topçuoğlu, A. (2017). Postmodernizm ve İslam Küreselleşme ve Oryantalizm. (3. Baskı). İstanbul: Vadi Yayınları.
• Balcı, A. (2018) Ortadoğu ve Postkolonyalizm. (1. Baskı). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Behdad, A. (2007). Kolonyal Çözülme Çağında Oryantalizm (çev. B. S. Erduran ve B. Ersöz). (1. Baskı). İstanbul: Çivi yazıları Yayınevi.
• Chıbber, V. (2016). Post-Kolonyal Teori ve Kapitalizmin Hayaleti (çev. A.Y. Yılmaz). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cliffod, J. (2014). Oryantalizm Üzerine. Yıldız, A.(Editör). Oryantalizm Tartışma Metinleri. (İkinci Baskı). Ankara: Doğu-Batı Yayınları, s.134-158
• Çaycı, A. (2015). Oryantalizm, Oksidentalizm ve Sanat.(2. Baskı). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Çıtak, E. (2014). Postkolonyalizm ve Batı Sinemasında Doğu-Batı Ayrımına Yönelik Postkolonyal Öğeler. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), s.561-578.
• Erboz, F. ve Soydan, M.( 2009). Barış Gönüllüleri 10 Karanlık Yıl. (2. Baskı). Ankara: Beriken Yayınevi.
• Eşel, G. (2016). Amerikan Barış Gönüllüleri ve Türkiye’deki Faaliyetleri. (Birinci Baskı). İstanbul: İleri Yayınları.
• Germaner, S. ve İnankur, Z. (1989). Oryantalizm ve Türkiye. İstanbul: Türk Kültür ve Hizmet Vakfı.
• Güner, S.(2008). Oryantalizmin Ortaçağ Avrupa’sındaki Düşünsel Kökleri: Batının “ Ötekileştirdiği” Müslüman Doğu. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25( 1).
• Halliday, F. (2014). Oryantalizm ve Eleştirmenleri. Yıldız, A. (Editör). Oryantalizm Tartışma Metinleri. (İkinci Baskı). Ankara: Doğu-Batı Yayınları, s.78-106
• İlter, T. (2006). Modernizm, Postmodernizmi, Postkolonyalizm: Ben-Oteki İlişkileri ve Etnosantrizm. Küresel İletişim Dergisi, 1.
• İz Yılmaz, G. (2010). Osmanlı Payitahtında Bir Yabancı Ressam Jean Baptgste Vanmour. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya,Y.(2017). Oryantalizm-Postkolonyalizm ve Sanat, İdil Dergisi, 6(30), s.647-665
• Lazarus, N. (2014). Entelektüelin Temsilleri’nde Entelektüel Temsilleri. Yıldız, A.(Editör). Oryantalizm Tartışma Metinleri. (İkinci Baskı). Ankara: Doğu-Batı Yayınları, s.159-176
• Lewis, B. (2014). Oryantalizm Sorunu. Yıldız, A.(Editör). Oryantalizm Tartışma Metinleri. (İkinci Baskı). Ankara: Doğu-Batı Yayınları, s.217-245
• Makdisi, U. (2014). Osmanlı Oryantalizmi. Yıldız, A.(Editör). Oryantalizm Tartışma Metinleri.(İkinci Baskı). Ankara. Doğu-Batı Yayınları, s.271-315
• Rumelili, B.(2018). Batı Merkezcilik ve Postkolonyalizm, E. Balta (Der.).Küresel Siyasete Giriş: Kavramlar, Teoriler ve Süreçler, İstanbul: İletişim Yayınları. s.203-218
• Said, E. (1998). Oryantalizm (Doğubilimi) , Sömürgeciliğin Keşif Yolu. (Dördüncü Baskı). (Çev: S. Ayaz). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Uluç, G. (2009). Medya ve Oryantalizm: Yabancı, Farklı ve Garip, Öteki.(Birinci Baskı). İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınları.
• Soysal, M. (2015). Barış Gönüllüleri ve Türkiye’deki Faaliyetleri. Atatürk üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 56, s.113-146
• Yardım, M. (2018). Doğu, Batı ve Ötekilik. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Williams, P. (2014). “Post”ta Bir Şey Yok Mu? Said ve Postkolonyal Entelektüeller Sorunu. Yıldız, A. (Editör). Oryantalizm Tartışma Metinleri. (İkinci Baskı). Ankara: Doğu-Batı Yayınları, s.107-133