Türkçe ve Gürcücenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Zoonimler

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 1205 - 1222, 23.10.2023

Memet Abukan , Zeinab Akhvlediani

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379330

Öz

Ulusun kültürel kazanımlarının uluslararası paylaşımı dil öğretimi ya da çeviri yoluyla sağlanır. Öğretici ve çevirmenlerin, metni dil sistemi aracılığıyla alıcı dile aktarma işlevi, milletlerin manevi dünyalarını birbirine bağlayan kültürel resim aracılığıyla yapılır. Kültürlerarası yanlış anlaşılmaları önlemek için alıcı dil ekibi, milletin zihninde yerleşik olan kültürel alanı doğru algılamalıdır. Toplumun kültürel belleğine erişmenin zor olduğu bir görevde çevirmene, özü ve amacı dile kavramsal bir yaklaşım olan ve kültürel değerlerin iletilmesini sağlayan özel sözlükler yardımcı olur. Bu tarz sözlüklerde sözcüğün anlambiliminin yanı sıra, sözlükbilimcinin tarihin belirli bir döneminde, belirli bir dil topluluğunun yaşamını kapsamasına izin veren duygusal-zihinsel çağrışımı da verilir. Çevirmen/öğretici tarafından kaynağını yerli, edebi geleneklerinden alan dilin değişmezliğinin sağlanması, yazarın milli ruhunun nasıl korunacağı, belirli bir karakterin gözünden görülen dünyayı verilen dil içindeki farklı gerçeklikleri nasıl algılamalı konusunu da göz önünde bulundurması gerekir. Bu bağlamda dilin kültürel yaşamının aynası olan kültürdilbilim sözlüklerin de önemi büyüktür. Bu sözlükler milli kültürün tarihsel değişikliklerine odaklanarak olayların anlamları ve toplumsal tabakanın temsilcilerinin karakteristik özelliklerini tanımlar, belli bir çağda stereotiplerin ortaya çıkmasının nedenleri hakkında araştırmacılara bir fikir verir. Bu bağlamda kültürdilbilim sözlüklerin inceleme alanlarından biri de zoonimlerdir. Hayvanların dildeki kullanımını kültürel adlandırmalar, tarihi süreçler bağlamında inceleyen bu disiplinle kültürel ve kavramsal başta olmak üzere pek çok analiz yapılır. Nitekim yapılan çalışmada da "Rus Kültür Alanı" adlı sözlük temel alınarak Türkçenin ve Gürcücenin yabancı dil olarak öğretimine katkı sunma, çevirmenlere bir fikir verebilme amacına yönelik iki dildeki bazı zoonimlerin benzerlik ve farklıklarının neler olduğunun anlaşılmasına çalışılmıştır. Olgu bilim deseninden yararlanılan çalışmada zoonimlerin iki dildeki karşılıklarına yönelik benzer ve farklı pek çok sonuca ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kültürdilbilim sözlükler, Kültürel zoonim, Yabancı dil öğretiminde kültürel farklılıklar, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, Gürcücenin yabancı dil olarak öğretimi

Kaynakça

• Abik, D. (2009). Kutadgu Bilig’de Hayvan Adları. Türklük Bilgisi Araştırmaları, C33/1, 1-33.
• Akkutay Ü. (1984). Enderun Mektebi. Ankara: Gazi Üniv. Basın Yay. Yüksekokulu Basımevi.
• Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü (2023). Türk Dil Kurumu Yayınları. https://sozluk.gov.tr/. [Erişim Tarihleri: 10.07.2023-05.08.2023.)
• Atkins, B.T. & Rundell, M. (2008). The Oxford Guide to Practial Lexicography, NewYork. Oxford University Press.
• Boz, E. (2016). Kültürdilbilimsel Sözlük ve Türkçe Kültürdilbilimsel Sözlükler Üzerine. Kültürel Çokseslilik, Dünyada Türk Dili, Kültürü ve Medeniyeti, Bildiriler Katalog (Ed. Berechet, L., Buzatu, A., Cıobanu, E. ve Hasan, N.). Bucureşti: Editura Universitară.
• Burkhanov, I. (1998). Lexicography (A Dictionary of Bacis Terminology). Poland, Rzeszow.
• Chernov, G. V. (1996). America: English-Russian linguistic-Cultural Dictionary. Moscow: Poligram.
• Corbenadze, B. (1989). Gürcü Diyalektolojisi. Tiflis.
• Denisova, M. A. (1978). Linguistic-Cultural Dictionary. Public Education İn The USSR. Moscow: Rus. Yaz.
• Göçer, A. (2012). Dil-Kültür İlişkisi ve Etkileşimi Üzerine. Türk Dili, 729, 50-57.
• Güncel Türkçe Sözlük (2023). Türk Dil Kurumu Yayınları. https://sozluk.gov.tr/. [Erişim Tarihleri: 10.07.2023-05.08.2023.)
• Gürcü Dilinin Açıklayıcı Sözlüğü (1983). Tiflis: Nakaduli Yayınevi.
• Hartmann, R.R.K. & Gregory, J. (1998). Dictionary of Lexicography. NewYork. Routledge.
• Işık, A. ve Güneş, E. (2017). Türk Tarihinde Özel Yeteneklilerin Eğitimi: Osmanlı Enderun Mektebi. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 4(3), 1-13
• Kulpina, V. & Tatarinov, V. (2018). Dictionary of Linguoculturology Terms as a Solution to the Current Research Problem. Open Journal for Studies in Linguistics. 1(1), 15-20.
• Margalitadze, T. (2011). Sözlükbilim Merkezi, Tiflis.
• Mugheri, N. A. , Yasmin, F. & Indhar, S. A. (2020). The Role of Lingo-Cultural Identity in Nation Building: A Case Study of Sindhi Language. Journal of English Language, Literature and Education. Vol. 2, No. 01.
• Palmer, G. B. (1996). Toward a Theory of Cultural Linguistics. Austin: University of Texas Press.
• Sever, A. (2020). Milli Kültür Dil-Dünya Görüşünün Yansıması Olarak Hitaplar. Karadeniz Araştırmaları. XVII/67:763-797.
• Shaklein, V. (2012). Linguokültüroloji, Gelenekler ve Yenilikler. Moskova: Flinta Yayınevi.
• Sharifian, F. (2015). Cultural Linguistics. In Sharifian, F. (ed) The Routledge handbook of language and culture (pp. 473–492). New York/London: Routledge.
• Vereschagin, Ye. M., & Kostomarov, V. G. (2005). Language and Culture. Three Linguistic-Cultural Conceptions of Lexical Background, Speech Behavioural Tactics and Sapientema. Indrik.
• Yazoğlu, R. (2005). Dil- Kültür İlişkisi. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 2(5), 123-143.
• Yıldırım, A.; Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Zakharenko I.V.; Krasnyh V.V.; Gudkova, D.B. M. (2004) Rus Kültürel Alanı. Moskova: Gnosis.