Mars’ta ideal bir toplum: Sosyal bilimkurgu ve ütopya çerçevesinde A. A. Bogdanov’un Kızıl Yıldız’ı

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 1483 - 1492, 23.10.2023

Ümmühan Ceylan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379378

Öz

Aleksandr Aleksandroviç Bogdanov bilimsel ve teknolojik ilerlemenin önemini kavrayan ve bu görüşünü sanatına yansıtan, Rus bilimkurgu edebiyatının öncülerindendir. Sanayileşmeye ve üretimin gücüne inanan, siyasi anlamda bu ideolojinin peşinden giderek devrim mücadelesine katılan Bogdanov sanatında, bilimi ve uzayı işleyerek çağının ötesine geçmeyi başarmıştır. Yazar, devrimden önceki yıllarda toplumun içinde bulunduğu sorunlara duyarsız kalamayarak siyasi ve sosyal değişimin eşiğinde olan Rusya’daki atmosferi ele alarak, aynı zamanda bilimsel ve teknolojik gelişmişliğin önemine vurgu yaparak 1908 yılında Kızıl Yıldız adlı romanı kaleme alır. Roman, farklı evrenlere yolculuk ve farklı gezegenlerde yaşam olasılığı üzerine tahminlerde bulunan döneminin öncü eserlerindendir. Bilimkurgu ve ütopyanın bir araya gelmesiyle ortaya çıkan sosyal bilimkurgu türüne örnek olan bu eserde toplumsal, siyasi ve teknolojik unsurlar bir araya gelir. Kızıl Yıldız, Bogdanov'un sosyalist ideallerini ve toplumsal dönüşüm hayallerini bilimkurgu formatında anlatan bir eserdir. Yazarın siyasi ve felsefi görüşlerini yansıttığı romanında, toplumun sosyalist bir geleceğe nasıl evrilebileceği anlatılır. Sınıf ayrımlarının, sosyal adaletsizliğin ve ekonomik eşitsizliğin ortadan kalktığı bir Mars toplumu ele alınır. Eser, herkesin eşit koşullarda yaşadığı, dayanışmanın ve adaletin üst düzeyde olduğu ideal bir toplum vizyonu sunar. Bu makalenin amacı, Kızıl Yıldız adlı romanı sosyal bilimkurgu çerçevesinde incelemek ve bu eserin içerdiği toplumsal, politik ve felsefi düşünceleri yazarın penceresinden değerlendirmektir. Bu bağlamda Bogdanov’un kısaca devrimci kişiliğine ve eserin yazıldığı yıllarda Rusya’nın tarihi arka planına değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Bogdanov, ütopya, bilimkurgu, Mars, Kızıl Yıldız

Kaynakça

• Asimov, I. (2006). Bilim ve Buluşlar Tarihi. (Çeviren: Elif Topçugil). Ankara: İmge Kitabevi.
• Bogdanov, A. (1925). Krasnaya Zvezda. (İzdaniye şestoye). Leningrad: İzdatelstvo “Kniga”.
• Booker, M. K. (2015). Historical Dictionary of Science Fiction in Literature. United States of America: Rowman & Littlefield Publishing Group.
• Dağ, Ü. (2019). Geleceği Geçmişle Kurgulamak: Bilim Kurgu Romanları ve Çağcıllaştırılmış Mitler. Konya: Palet Yayınları.
• Gennagyeviç, İ. S. (2016). İnventivnıye aspektı sotsialnoy fantastiki. Filologiçeskiye nauki. Voprosı teorii i praktiki, 5-1/59, 85-88.
• Hosking, G. (2019). Rusya ve Ruslar: Erken Dönemden 21. Yüzyıla. (Üçüncü Baskı). (Çeviren: Kezban Acar). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Loktionov, M. V. (2021). Kontseptsiya idealnogo obşçestva v tvorçestve A. A. Bogdanova. Polilog/Polylogos, 5/3. (https://polylogos-journal.ru/s258770110017254-1-1/)
• Loktionov, M. V.; Şarova V. L. (2021). Ot redaktorov. Bogdanov – titan rossiyskogo Vozrojdeniya. Aleksandr Aleksandroviç Bogdanov. Moskva: Politiçeskaya entsiklopediya.
• Lyapunov, B. V. (1975). V mire fantastiki. Moskva: İzdatelstvo “Kniga”.
• Matonin, Ye. V. (2021). “Marsianskaya drama”. Zvezda i smert Aleksandra Bogdanova. Aleksandr Aleksandroviç Bogdanov. Moskva: Politiçeskaya entsiklopediya.
• Riasanovsky, N. V. ve Steinberg, M. D. (2014). Rusya Tarihi: Başlangıçtan Günümüze. (İkinci Baskı). (Çeviren: Figen Dereli). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Şarova, V. L. (2018). Revolyutsiya i utopiya: obrazı buduşçego v fantastiçeskih romanah Aleksandra Bogdanova. Polilog/Polylogos, 2/4. (https://polylogos-journal.ru/s258770110000062-0-1/)
• Şulman, N. A. (2022). Hudojestvennaya spetsifika inoplanetnogo prostranstva v romane A. A. Bogdanova “Krasnaya Zvezda”. Elektronnıy nauçno-obrazovatelnıy jurnal VGSPU “Grani poznaniya”, 78/1, 69-72.
• Teplyakov, D. A. (2017). Kontseptsiya sotsialistiçeskogo obşçestva v “Kraskoy Zvezde” Aleksandra Bogdanova. Epoha sotsialistiçeskoy rekonstruktsii: idei, mifı i programmı sotsialnıh preobrazovaniy. Yekaterinburg: İzdatelstvo “Uralskiy federalnıy universitet imeni pervogo Prezidenta Rossii B. N. Yeltsina”.
• Vernadsky, G. (2015). Rusya Tarihi. (Üçüncü Baskı). (Çevirenler: Doğukan Mızrak ve Egemen Ç. Mızrak). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Zalomkina, G. V. (2021). Luna kak obyekt osvoyeniya v vospriyatii russkoy nauçnoy fantastiki. Jurnal “Semiotiçeskiye İssledovaniya”, 1/2, 47-54.
• Westfahl, G. (2005). Hard Science Fiction. D. Seed (Edt.). A Companion to Science Fiction. Malden: Blackwell Publishing.