Oryantalizm ve oryantalist çeviri çalışmalarının Batı’ ya yansımaları

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 1513 - 1521, 23.10.2023

Aşkın Çokövün

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379381

Öz

Oryantalizmi ele alındığı bu çalışmada, Doğu ile Batı’nın birbirlerinden çok farklı, birbirlerine karşıt dünyalar olduğu ve Batı’nın kendini üstün ve tek gördüğü bakış açısı üzerinde durularak çalışmanın temel vurgusu, Doğu kavraminin Batı tarafından kurgulanmış bir kavram olduğudur. Doğu bilimi, Şarkiyatçılık, olarak da bilinen Oryantalizm; Yakın ve Uzak Doğu toplum ve kültürleri, dilleri ve halklarının incelendiği Batı kökenli ve Batı merkezli araştırma alanlarının bütünü olarak tanımlanmaktadır. Oryantalizm, Asya ve Kuzey Afrika uygarlıklarına ilişkin, antropoloji, arkeoloji, sosyoloji, iktisat, tarih, yazın ve kültür çalışmaları da dahil olmak üzere hemen her şeyi kapsamaktadır. Alan 13. yüzyılda ortaya çıkmakla birlikte Oryantalizm olarak adlandırılışı 18. yüzyıl itibari ile mümkün olmuştur. Oryantalizm batının öteki olarak gördüğü doğuyu kendi değerlerine yabancılaştırma çabası şeklinde karşımıza çıkmaktadır ve oryantalizmin temelleri İslam dünyası üzerine kurgulanmıştır. Oryantalizm her zaman “öteki” olarak gördükleri Doğu’yu kendi değerlerine yabancılaştırma çabası olarak karşımıza çıkmaktadır. Batı Doğuyu kendi olumsuz ötekisi olarak kabul etmiş ve bu tanımlamadan faydalanarak kendisine olumlu olarak addetmiştir. Tüm bu oluşumları Doğu ile sağladığı iletişim yoluyla ve en önemlisi kültürlerarası bir iletişim aracı olan çeviri yoluyla gerçekleştirilmiştir. Çeviride ideoloji kavramı, çeviri ideolojisini gündeme getirmiştir. Bu anlayış çerçevesinde oluşturulan oryantalizm doğunun keşfidir. Çalışma açısından ele alındığında oryantalizmde, Batı’nın Doğu’yu algılama biçimi ve Doğu’nun ne olmadığı ile ilişkilidir. Doğu’nun kendini Batı algısında yorumlayabilmesi ve kendine Batı’nın bakış açısıyla değerlendirmesi amaçlanmaktadır. Edward W. Said yaptığı çalışmalarla yeni bir paradigmanın oluşumunu ortaya koymuştur; Batının asıl hedefi Doğu üzerinde kendi ideolojik, kültürel, sosyolojik hegemonyasını kurmaktır. Bu çalışma ise bu paradigma oluşumunu incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Oryantalizm, Doğu - Batı, öteki, çeviri, paradigma

Kaynakça

• Kırpık, G. (2008). Oryantalizm ve Necip El Akiki’ye Göre Oryantalizmin Bazı Önemli Temsilcileri. Akademik Bakış, 243-258 , cilt2, Sayı3.
• Berman, A. (1995): Pour une critique des traductions: John Donne. Paris: Gallimard.
• Bölükbaşı, M. (2021). Orta Çağ’da Arap-İslam Dünyasında Çeviri Faaliyetleri. Siirt Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fikriyat Sosyal Bilimler Araştırmalar Dergisi, 1 (1), s.18-26.
• Foucalt, M.(1994). İktidarın gözü: seçme yazılar -4 (3).İstanbul. Ayrıntı Yayınları:383. (2012). I. Ergüden (Çev.) Gallimard 1994 basımından çevrilmiştir.
• Hatipoğlu, R. (2021). Antik dönemde yapılan çeviri faaliyetleri: çevirilerin niteliği ve çevirmenlerin konumu üzerine bir inceleme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (25), 1258-1280. DOI: 10.29000/rumelide.1032587
• Sıbaî, M. (1993). Oryantalizm ve Oryantalistler. İstanbul, s. 34-35.
• Eser, O. (2015). Çeviribilimde edinç araştırmaları. Ankara. Anı Yayınları.
• Avcı, R. (2019). Alman Oryantalizmi ve İslami Dönem Fars Edebiyatı: Bir Literal Geçişkenlik Örneği Olarak Josef von Hammer-Purgstall (1774–1856) . Studien zur deutschen Sprache und Literatur , (42) , 57-76 . DOI: 10.26650/sdsl2019-0017
• Öztürk, İ., Gümüşoğlu, T., Gezeri G. (2018). Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (The Journal of Social and Cultural Studies) Cilt/Volume: 4, Sayı/Issue: 8, Yıl/Year: 2018, ss. 17-45.
• Turan, G. (2017). Edward Said’in Oryantalist Söylem Analizi, Şarkiyat Mecmuası, Sayı 30.
• Said, E. (1998). Oryantalizm. Nezih Usel (Çev.) İstanbul: İrfan Yayınevi.
• Eruz, S. (2010). Çokkültürlülük ve Çeviri. Osmanlı Devleti’nde Çeviri Etkinliği ve Çevirmenler. İstanbul: Multilingual.
• Durkheim, E. (1982). The Rules of Sociological Method, Londra.
• Eagleton, T. (1996). Ideoloji. Muttelib Özcan (Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• El Qasem, F. (2016). La réception ambivalente de Orientalism d’Edward Saïd dans le monde arabe – une question de traduction ? Meta, 61(1), 221–236. https://doi.org/10.7202/1036991ar