21. Yüzyıl Becerilerinin Çocuk Kitaplarındaki Varlığı Üzerine Bir Araştırma: “Uzaya Giden Tren” Kitap Örneği

Yıl 2023, Sayı: 37, 177 - 195, 21.12.2023

Osman Ahat

https://doi.org/10.29000/rumelide.1406048

Öz

Tarihî akış içerisinde farklılaşan gereksinimlere bağlı olarak ön plana çıkan değerler değişebilmektedir. Yaşanılan yüzyılda da ön plana çıkan ve bir bireyin hayatını devam ettirebilmesi için gerekli olan beceriler bulunmaktadır. Bu çalışmada, belirlenen bir çocuk kitabı üzerinden çocuk kitaplarındaki 21. yüzyıl becerilerini tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaca ulaşmak için Talim ve Terbiye Kurulunun belirlemiş olduğu 21. yüzyıl beceri modeli temele alınarak “Uzaya Giden Tren” isimli çocuk kitabı incelenmiştir. İlgili kitabın araştırmaya tabi tutulmasında hem ilk baskısının 2022 yılında olması hem de yayımlandığı tarihten beri çok okunanlar listesinde yer alması etkili olmuştur. İnceleme esnasında nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Verileri toplamak için nitel araştırma yönteminin tekniklerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Bu teknikle toplanan veriler, içerik analizi ile yorumlanmıştır. İçerik analizinden elde edilen bulgularda, “Uzaya Giden Tren” kitabındaki 21. yüzyıl becerilerinden her birinin ne düzeyde yer aldığı grafikler yardımıyla sayısal olarak sunulmuştur. Ardından “Uzaya Giden Tren” kitabında yer alan her bir beceriye ait ifadeler açıklanıp yorumlanmıştır. Sonuç olarak; ilgili kitapta 21. yüzyıl ana becerilerinin hepsini örneklendirecek ifadelerin yer aldığı, en çok benlik becerilerinin bulunduğu ve bu sayede çocuklarda benlik becerilerinin geliştirilmesi için özellikle faydalanılması gereken bir eser olduğu görülmüştür. İlgili kitapta en az ise okuryazarlık becerilerinin bulunduğu tespit edilmiştir. Alt becerilerden genelinin kitapta yer aldığı, bazı alt becerilerin ise yer almadığı tespit edilmiştir. Genel olarak kitabın, hitap ettiği yaş seviyesindeki çocukların çoklu gelişimini destekleyecek uygunlukta olduğu görülmüştür. 21. yüzyıl becerilerini konu alan daha önceki çalışmalar ile bu çalışma arasındaki benzer ve farklı sonuçlar ele alındıktan sonra konu ile ilgili öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

21. yüzyıl becerileri, çocuk kitapları, Uzaya Giden Tren, Mert Arık

Kaynakça

• Aggarwal, A. (2021). Global framework on core skills for life and work in the 21st century. ILO. Geneva.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (6. Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Ananiadou, K. & Claro, M. (2009). 21st century skills and competences for new millennium learners in OECD countries. OECD Education Working Papers, No. 41, OECD Publishing.
• Arık, M. (2022). Uzaya giden tren. İstanbul: Timaş Çocuk Yayınları.
• Atış Akyol, N. & Aşkar, N. (2022). Erken çocukluk döneminde 21. yüzyıl becerileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(3), 2597-2629.
• Belet Boyacı, Ş. D. & Güner Özer, M. (2019). Öğrenmenin geleceği: 21. Yüzyıl becerileri perspektifiyle Türkçe Dersi Öğretim Programları. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2), 708-738.
• Büyüköztürk, Ş. & Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2021). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Canbaz, B. & Kaplan Sayı, A. (2022). Çıtır Çıtır Felsefe kitap serisinin eleştirel düşünme becerileri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 51 (236), 3081-3106.
• Cansoy, R. (2018). Uluslararası Çerçevelere Göre 21.Yüzyıl Becerileri ve Eğitim Sisteminde Kazandırılması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7 (4), 3112-3134.
• Care, E. & Griffin, P., McGaw, B. (2012). Assessment and teaching of 21st century skills. Dordrecht, The Netherlands: Springer.
• Chen, D. (2019). Toward an understanding for assessing 21st-century skills: Based on literature and national assessment practice. Annual Meeting of National Council on Educational Measurement,4 (8), 1-24.
• Çer, E. (2016). Türkçe öğretiminde çocuğa görelik ilkesine uygun edebiyat yapıtlarının önemi. İlköğretim Online, 15(4).
• Çetin, M. & Çetin, G. (2021). 21. yüzyıl becerileri açısından MEB okul öncesi eğitim programına eleştirel bir bakış. Yaşadıkça Eğitim, 35(1), 235-255.
• Ekiz, D. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Erbay, F. & Samur, A. Ö. (2010). Anne ve babaların çocuk kitapları hakkındaki genel görüşleri ile çocukların alıcı dil gelişim düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turkish Studies International Periodical Forthe Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5 (4), 1063-1073.
• Erdamar, G. &Barası, M. (2021). 21. yüzyıl becerileri açısından ortaokul Türkçe dersi öğretim programı. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 312-342.
• Gelen, İ. (2017). P21-Program ve öğretimde 21. yüzyıl beceri çerçeveleri: ABD uygulamaları. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 15-29.
• Güney Marmara Kalkınma Ajansı, Güçlü Yarınlar için 2023 Eğitim Vizyonu. Erişim Tarihi: 08.10.2023. https://www.gmka.gov.tr/dokumanlar/yayinlar/2023_E%C4%9Fitim%20Vizyonu.pdf
• Kankaras, M. & Suarez-Alvarez, J. (2019). Assessment framework of the OECD study on social and emotional skills. OECD Education Working papers, No: 207. OECD.
• Kıymaz, M. S. & Gürlek, E. (2021). Çocuk edebiyatı ürünlerinin yaş gruplarına göre seviyelendirilmesi. İçinde (Tunagür, M. ve Kardaş, M.N.). Çocuk edebiyatı. (s. 233- 250). Ankara: Pegem Akademi.
• Lemke, C. (2002). enGauge 21st century skills: Digital literacies for a digital age. North Central Regional Educational Laboratory.
• MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar. Ankara.
• Oran, E. & Avcı, Y. (2022). Behiç Ak’ın ‘Havada Asılı Kalan Top’ eserinin 21. yüzyıl becerileri çerçevesinde incelenmesi. İçinde (Geçgel, H. ve Kana, F.). Türkçe eğitimi araştırmaları I. (s. 89-124). Çanakkale: Holistence Publications.
• Sağsöz, G. (2019). Resimli çocuk kitaplarında STEAM: “yaratıcı ve eleştirel düşünme becerisi”. Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik ve Sanat (J-STEAM) Eğitim Dergisi, 2(1), 1-20.
• Sığrı, Ü.,&Varoğlu, A. K. (2018). Müzakere. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Şirin, M.R. (2007). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Tanju, E. H. (2010). Çocuklarda Kitap Okuma Alışkanlığına Genel Bir Bakış. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 6 (22), 30-39.
• Türel, Y. K. & Şimşek, A., Şengül Vautıer, C. G., Şimşek, E., Kızıltepe, F. (2023). 21. yüzyıl becerileri ve değerlere yönelik araştırma raporu. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ankara.
• Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük, “Beceri”. https://sozluk.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 20 Temmuz 2023.
• World Economic Forum. (2018). The future of jobs report 2018. Centre for the New Economy and Society.
• Yalçın, S. (2018). 21. yüzyıl becerileri ve bu becerilerin ölçülmesinde kullanılan araçlar ve yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 51 (1), 183-201.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112).
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, O. & Yakar, Y.M. (2018). Türk çocuk edebiyatında sorun odaklı yaklaşım. Çocuk ve Medeniyet , 3 (6), 29-42.