Haptic Sesletim Eğitimi Yaklaşımı ve Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Kullanımı

Yıl 2023, Sayı: 37, 259 - 273, 21.12.2023

Gökçen Tekin

https://doi.org/10.29000/rumelide.1406966

Öz

Sesletim, yabancı dil öğreniminde en az dilin diğer becerileri kadar önemli bir bileşendir. Yabancı dilde öğrenilen bilgilerin iletişimsel boyutu sesletimle tamamlanır. Dilin parçalı birimlerinin doğru sesletilmesi sesletimi tam ve doğru kılmaya yetmez. Duygu, düşünce ve niyetin aktarılmasında, ifadenin anlamsal boyutunun tamamlanmasında dilin müziği olan bürünün etkisi yadsınamaz. Aksi takdirde öğrenilen yabancı dillerde dilbilgisel ve sözcüksel kazanımlar yerinde olsa da aksanlı bir söyleyiş ortaya çıkmaktadır. Aksan ise yabancı dilde açıklığı ve anlaşılabilirliği bozan bir durumdur. Bu nedenle dil öğretiminin başından itibaren sesletim becerisi geliştirilmeye çalışılmalıdır. Ancak bireysel farklılıklar; mevcut programlar ve öğretim materyalleri sesletim becerisinin tam ve doğru kazanılması için yetersiz kalabilmektedir. Sesletim modern eğitim anlayışı doğrultusunda taklit ve tekrarlar dışında bir boyuta taşınmalı ve sadece parçalı birimler olarak tanınmaktan çıkmalıdır. Alanyazın incelendiğinde daha çok sesletimin parçalı birimlerine yönelik çalışmalar yapıldığı görülmektedir. Nispeten sınırlı kalmış bürünsel özelliklerin öğretimine önem vermenin yabancı dilde iletişim kalitesini arttıracağı umulmaktadır. Bu araştırmada, Haptic sesletim eğitimi yaklaşımının içerdiği bürünsel özelliklerin öğretimine yönelik teknikler tanıtılmış ve bu tekniklerden uyarlanmış Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılabilecek uygulanabilir; işlevsel ve öğrenci merkezli on iki etkinlik oluşturulmuştur. Etkinlikler Türkçenin bürünsel özellikleri temel alınarak kelime ve cümle odaklı şekilde tasarlanmıştır. Duyu ve uyaran çeşitliliği oluşturacak bu etkinliklerin sesletim eğitiminde etkili bir şekilde uygulanabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sesletim, bürünsel özellikler, haptic, ezgi

Kaynakça

• Acton, B. Acton Haptic Pronunciation, https://www.actonhaptic.com/ .
• Acton, W., Baker, A., A., Burri, M., Teaman, B. (2013). Preliminaries to haptic-integrated pronunciation instruction. J. Levis & K. LeVelle (Eds.), Proceedings of the 4th Pronunciation in Second Language Learning and Teaching Conference İçinde (ss. 234-244). Iowa State University.
• Arimilli M., Kanuri A.K., ve Kokkirigadda, W. K. (2016). Innovative methods in teaching pronunciation. İnternational Journal of Science Technology and Management, 5(8) http://www.ijstm.com/images/short_pdf/1470367873_1049ijstm.pdf.
• Baker, A., A., (2011). Discourse prosody and teachers’ stated beliefs and practices. TESOL Journal 2.3
• Breitkreutz, J., Derwing, T. M. ve Rossiter, M. J. (2001). Pronunciation teaching practices in Canada. TESL Canada Journal, 19(1), 51-61. https://doi.org/10.18806/tesl.v19i1.919.
• Burri, M. (2021). Making the case for brain-friendly pronunciation instruction, RELC Journal 1–9. https://doi.org/10.1177/00336882211035519
• Burri, Acton, Baker (2019). Moving to L2 fluency: The Tai Ball Chi technique. Speak Out! Journal of the IATEFL Pronunciation Special Interest Group, 60, 43-51.
• Burri, M., Ann Baker, A. (2016). Teaching rhythm and rhythm grouping: The butterfly technique. English Australia Journal: the Australian journal of English language teaching, 31 (2), 72-77.
• Burri, M., Baker, A., Acton, W. (2016). Pronunciation in the classroom. T. Jones. (Ed.). Anchoring academic vocabulary with a “hard-hitting” haptic pronunciation teaching technique. İçinde (ss. 17-26). Tesol Press.
• Burri, M., Baker, A. (2019). “I never imagined” pronunciation as “such an interesting thing”: Student teacher perception of innovative practices. International Journal of Applied Linguistics, 29(1), 95-108.
• Cole, M. (2009). The perils of translation: A first step in reconsidering Vygotsky's theory of development in relation to formal education, Mind, Culture, and Activity, 16(4), 291-295.
• Cook, G. (1989) Discourse. Oxford University Press. https://archive.org/details/discourselanguag00gcoo
• Cozolino, L. Sprokay, S. (2006) Neuroscience and adult learning, New Directions in Adult and Continuing Education, 110, 11-19. https://www.researchgate.net/publication/247965569_Neuroscience_and_Adult_Learning
• Çağlayan, B. (2010). Arnavutluk’ta Türkçe öğrenenlerde karşılaşılan telaffuz hatalarının sebepleri ve çözüm yolları. https://docplayer.biz.tr/3501632-Arnavutlukta-turkce-ogrenenlerde-kargilagilan-telaffuz-hatalarinin-sebeplerg-ve-cozumyollari.html .
• Çelebi, S., Kibar Furtun, M. (2014). Yabancılara Türkçe öğretiminde eşadlı sözcüklerin doğru sesletiminde parçalarüstü birimlerin görünür hâle getirilmesi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(9), 367-380.
• Demir, T., & Güleç, İ. (2015). ABD uyruklu öğrencilerin A1 düzeyinde Türkçe ünlü sesletiminde karşılaştıkları ortak sorunlar, Koç Üniversitesi Örneği. IV. Sakarya’da Eğitim Araştırmaları Kongresi. Sakarya, 14, 120-133.
• Demirci, M. (2015). B1 seviyesinde Türkçe öğrenen Suriyeli öğrencilerin sesli okuma becerisiyle ilgili tespitler. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 10(7), 333-358.
• Derman, S. (2010). Yabancı uyruklu öğrencilerin Türkiye Türkçesi öğreniminde karşılaştıkları sorunlar. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29(29).
• Derwing, T. M. (2010). Utopian goals for pronunciation teaching. J. Levis & K. LeVelle (Eds.). Proceedings of the 1st Pronunciation in Second Language Learning and Teaching Conference, Iowa State University, Sept. 2009. İçinde (ss. 24-37), Ames, IA: Iowa State University.
• Dunkelberger, N., Sullivan, J., L., Bradley, J., Manickam, I., Dasarathy, G., Baraniuk, R., O’Malley, M., K., (2021). IEEE Transactions on Haptics, 14, 1.
• Erdem, D. M., Şengül, M., Gün, M. & Büyükaslan A., (2015). Tekerleme alıştırmalarına dayalı etkinliklerin Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen Suriyeli Arapların konuşma becerilerine etkisi. Route Educational and Social Science Journal, 2.
• Ergenç, İ. (2002). Konuşma dili ve Türkçenin Söyleyiş Sözlüğü. Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• Ergenç, İ. (2008). Dilin Beyindeki Gerçekleşimi ve Konuşma Eylemi. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/30136/mod_resource/content/1/DBB302%20-%20Dil%20ve%20Beyin%20-%203.%20Hafta%20-%20Dil%20Sistemi.pdf
• Fidan, D. (2002). Türkçede ezgi örüntüleri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gatbonton, E., Segalowitz, N. (2005). Rethinking communicative language teaching: A focus on access to fluency. The Canadian Modern Language Review, 61 (3), 325–353.
• Hertman, A.E. (2006). Derleme makale yazımında, konferans ve bildiri sunumu hazırlamada pratik bilgiler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 3 (1), 2-4.
• Hirik, E. (2019). Tekrarlı yüklemler ile parçalarüstü ses birimlerinin anlama etkisi” İdil, 8(53), 10.7816/idil-08-53-01 5.
• İnan, R., Öztürk, M. (2015). Değişkenler açısından Araplara Türkçe öğretimi (Ürdün Örneği). Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(18), 377-392.
• Karahan, L. (2009). Vurgulama işlevli dil birimleri üzerine, İstanbul Kültür Üniversitesi Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi, UTEK 2007,1, 313-322, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul.
• Karababa Candaş, Z. Candan (2009). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi ve karşılaşılan sorunları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2), 265-277.
• Karatay, H., Güngör, H. & Özalan, U. (2017) Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Callan Yöntemi. International Journal of Language Academy, 5(2), 250-265. http://ijla.net/ Makaleler/1655148934_900.pd
• Karatay, H. Tekin, G. (2019). Konuşma eğitiminin bürün özellikleri ve öğretimi. Kesit Akademi Dergisi 5(18), 1-28.
• Knowland, V., C., P., Thomas, M., S., C. (2014). Educating the adult brain: How the neuroscience. Int Rev Educ 60,99–122.
• Kuhn, R. M., Schwanenflugel, P. J., Meisinger, E B, Levy, B. A., Rasinski T. V.(2010). Aligning Theory and assessment of reading fluency: automaticity, prosody, and definitions of fluency. Reading Research Quarterly, (45), 2, 230-251. https://ila.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1598/RRQ.45.2.4
• Ladefoged, P. A course in phonetics. (4. Baskı), Heinle&Heinle. http://155.0.32.9:8080/jspui/bitstream/123456789/391/1/A%20Course%20in%20Phonetics%204th%20ed.%20by%20Ladefoged.pdf
• Levis, J., M., Grant, L. (2003). Integrating pronunciation into ESL/EFL classrooms. Tesol Journal, 12(2), 13-19.
• Loewen, S. (2020). Introduction to instructed second language acquisition. Routledge.
• Minoque, J., Jones, M., G. (2006). Haptics in education: exploring aq untapped sensory modality, Review of Educational Research, 76( 3), 317-348.
• Özmen, C.; Güven, E.; Dürer, Z.S. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde konuşma becerisi: sesletime yönelik bir uygulama ve etkinlik önerisi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(28), 593-634.
• Revesz, G. (1950). The psychology and art of the blind. Longmans Green. https://ia801607.us.archive.org/26/items/psychologyartofb00gr/psychologyartofb00gr.pdf .
• Schneider, W., Shiffrin, R. M. (1977). Controlled and automatic human information processing: I. Detection, search, and attention. Psychological Review, 84(1), 1–66. https://psych.indiana.edu/documents/shiffrin-and-schneider-1977.pdf
• Smotrova, T. (2017). Making pronunciation visible: gesture in teaching pronunciation. TESOL Quarterly, 51 (1).
• Şengül, K. (2014). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde alfabe sorunu. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 325-33.
• Teaman, B, Yamane, N. (2017). Haptic techniques for teaching English prosody. Proceedings of the 31st General Meeting of the Phonetic Society of Japan. https://conference.wdc-jp.com/psj/2017/common/doc/WS2_03.pdf
• Underhill, A. (2005). Macmillan Books for Teachers Sound foundations learning and teaching pronunciation. Macmillan Publishers.
• Tüm., G. (2014). Çok uluslu sınıflarda yabancı dil Türkçe öğretiminde karşılaşılan sesletim sorunları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 29(2), 255-266.
• Yılmaz, İ., Şeref, İ. (2015). Arap öğrencilerin Türkçe okuma sesletim becerilerinin geliştirilmesinde şiirden yararlanma, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(3), 1213-1228.