Sergileme Tasarımında Duyu Kullanımının Ziyaretçi-Nesne-Mekan Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 37, 621 - 630, 21.12.2023

E. Jessica Mckie

https://doi.org/10.29000/rumelide.1407594

Öz

Sergileme tasarımı, sanat yapıtlarını, ürünleri ve/veya bilgileri hedeflenen izleyici kitlesine sunmak gereğiyle yapılan ilgi çekici ortamları yaratma süreçlerini ve ilgili uygulamaları ifade eden; mimarlık, grafik tasarım, aydınlatma tasarımı, iç mekan tasarımı, gerekli yazılımlar ile çoklu ortam(multimedya) tasarımını kapsayan çok düzenceli (disiplinli) bir alandır. Sergi tasarlarken, yalnızca görsel yönden dikkat çekici ve özgün bir tasarım gerçekleştirmek değil, aynı zamanda işlevselliğiyle bilgilendirici ve duyusal olarak etkili bir deneyim yaratmak da amaçlanır. Sergileme tasarımında ziyaretçilere; dikkat çekici, ilginç ve sürükleyici deneyim ortamları yaratmak amacıyla- çoklu ortam ögeleri ve teknolojileri giderek daha fazla kullanılmaktadır. Bu öğeler arasında ses, video, etkileşimli görüntüler, yansıtma/projeksiyon aygıtları ve sanal gerçeklik olanakları gibi uygulamalar yer almaktadır. Duyusal deneyim ögelerinin kullanımı, ziyaretçilere daha ilgi çekici ve akılda kalıcı bir deneyimleme yaşatabileceğinden dolayı sergi tasarımında kilit roller oynayabilmektedir. Bu deneyimler, ses, koku, tat, görüntü ve dokunsallık kullanılarak yaşatılabilmektedir. Bu makalede, sergileme tasarımı ziyaretçi-mekan-nesne bağlamında tartışılmakta ve bu doğrultuda duyusal tasarım kullanımı örnekleri incelenmektedir. Sanat eserlerinin, sergilendikleri mekan ve ziyaretçinin deneyimini de kapsayan etkileşimler dolayısıyla dönüştüğü nesne olma durumu, sanat nesnesinin algılanma sürecini ve bu bağlamda da sergileme biçiminin sorgulanmasını beraberinde getirmiştir. Bu araştırmanın amacı, sergileme tasarımının temelini oluşturan ziyaretçi-mekan-eser ilişkilerinin çağcıl yöntemlerle ele alınması gerekliliğinin vurgulanmasıdır. Sergileme tasarımlarının, günümüzde modernize grafik eğitimi almış görsel tasarımcı tarafından tasarlanması; tipografi, kompozisyon, renk bilgisi ve tasarım dilinin doğru kullanılması adına önemlidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden saha araştırması ve gözlem yöntemleri kullanılmıştır. İlgili yöntemlerle örnekler toplanmış ve grafik tasarım ilkeleri doğrultusunda incelenmiştir. Sonuç olarak etkileşimli duyusal tasarım kullanımının, ziyaretçilerde kamusal görünürlük deneyimleri sağladığı ve dolayısıyla sosyal anlamda da etkileşimi güçlendireceği söylenebilir. Bu kapsamda müze, galeri, tarihi mekan gibi sergi alanlarındaki devinimin artacağı düşünülse de ilgili durumun halen araştırılmakta olan bir konu olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sergileme, sergileme tasarımı, grafik tasarım, çoklu ortam, duyu, duyusal gösterge, deneyim

Kaynakça

• Antmen, A. (2019). Önsöz,: “Beyaz Küp” ve Ötesi: Postmodern Dönemde Galeri Mekanının Dönüşümü. O’Doherty B., Antmen Ahu (Çev.). Beyaz Küpün İçinde: Galeri Mekanının İdeolojisi içinde (s. 9-23). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Alexander, Victoria D. (1996). Museumsand Money: TheImpact of Funding on Exhibitions, Scholarship, and Management. Bloomington, IN: Indiana UniversityPress.
• Buren, D. (1971). Atölyenin İşlevi : Sanatçı Müzeleri (2005 b.). (A. Artun, Dü., & A. Berktay, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erbay, M. (2011). Müzelerde Sergileme ve Sunum Tekniklerinin Planlanması. İstanbul: Beta Basım.
• Foster, H. (1996). The Crux of Minimalism: The Return of the Real-The Avant-Garde at the End of the Century. Cambridge&Londra: The MIT Press.
• hoaxes.org. (2019). http://hoaxes.org/af_database/permalink/smellovision adresinden alındı
• Hooper-Greenhıll, E. (2006). Studying Visitors. In A Companion to Museum Studies. Oxford: Blackwell.
• Locker, P. (2011). Basics Interior Design 02: Exhibition Design. Switzerland: Ava Publishing SA.
• McKenna-Cress, P., &Kamien, J. (2013). Creatingexhibitions: Collaboration in theplanning,
• development, anddesign of innovativeexperiences. John Wiley&Sons.
• O'Doherty, B. (2019). Beyaz Küpün İçinde (4. baskı b.). (A. Antmen, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Pallasmaa, J. (2005). The Eyes of the Skin: Architecture and the Senses. Wiley.
• Posner, M. I., &Keele, S. W. (1967). Decay of visualinformationfrom a singleletter. Science, 158(3797), 137-139.
• Reiss, J. H. (2001). From Margin to Center - The Spaces of Installation Art. Cambridge: MIT Press.
• Sayın, Z. (2001). Göstergelerin Göstergebilimsel (Semiotik) açıdan değerlendirilmesi: Ankara Büyükşehir Belediye’sinin “Ankara” Amblemine Bir Yaklaşım. Sanat Yazıları, 8, s. 83-94.
• Simavoğlu, F., & Kuştepe, İ. (2018). Reklamlarda Koku Duyusunun Kullanımına İlişkin Göstergebilimsel Analiz: Temizlik Ürünleri Üzerine Bir Çalışma. Journal Of Awareness, (s. 683-696).
• Taşçıoğlu, M. (2013). Bir Görsel İleitşim Platformu Olarak Mekan. İstanbul: YEM Yayın.
• Tekdemir, A. (2018). 1851 Londra Sergisi ve Osmanlı Devleti'nin Katılışı. Journal of Academic Inquiries, 13(1), s. 291-322.
• TDK. (2019). https://sozluk.gov.tr adresinden alındı
• Turner, V. (1979). Frame, Flow and Reflection: Ritual and Drama as Public Liminality. Japanese Journal of Religious Studies, 6(4), 465-499