Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kök Değerler Çerçevesinde Sivas Masalları

Yıl 2023, Sayı: 37, 1524 - 1538, 21.12.2023

Nilay Kaya Mehmet Celal Varışoğlu

https://doi.org/10.29000/rumelide.1409125

Öz

Bu çalışmada, Sivas masallarının Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan yardımseverlik, dostluk, dürüstlük, adalet, sevgi, sabır, vatanseverlik, saygı, sorumluluk ve öz denetim kök değerleri açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın kapsamı, Benek Kaya’nın Has Bahçenin Gülleri-Sivas masalları adlı eserindeki Sivas masalları ile sınırlı tutulmuştur. Çalışma, temel nitel araştırma desenine uygun olarak oluşturulmuş olup araştırmada nitel araştırma modellerinden doküman analizi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında incelenen masallar, 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) yer alan kök değerler açısından tasnif edilmiştir. Çalışmada ilk olarak, Sivas masallarında yer alan on kök değerin varlığı ve sıklık düzeyleri tespit edilmiştir. Verilerin analizinde doküman incelemesi yöntemi ve betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, Has Bahçenin Gülleri-Sivas Masalları adlı eserde on kök değerin tamamının yer aldığı, en sık kullanılan kök değerin sorumluluk kök değeri olduğu, en az karşılaşılan kök değerin ise vatanseverlik kök değeri olduğu tespit edilmiştir. Bu çerçevede Türkçe ders kitaplarında değerler eğitimi bağlamında halk masallarına yer verilebileceği ve Sivas masallarının Türkçe dersi içerisinde değerler eğitimi sürecinde kullanılabileceği sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sivas masalları, kök değerler, Türkçe dersi öğretim programı

Kaynakça

• Aarne, A. (1910). Verzeichnis der Märchentypen (FF Communications 3). Helsinki : Suomalaisen Tiedeakatemian Toimituksia.
• Akkaya, N. (2014). Keloğlan masallarında yer alan değerlerin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 312- 324.
• Akkaya, N. (2017). Kıbrıs Türk masallarında değerler. Folklor/Edebiyat, 23(90), 231-244.
• Alabay Yolcu, T. (2019). Hasan Lâtif Sarıyüce’nin Anadolu masallarının eğitsel değerler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Erzincan.
• Barmanbek, S. (2020). Anadolu masallarında adalet anlayışı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Ankara.
• Benek Kaya, A. (2004). Has bahçenin gülleri-Sivas masalları. İstanbul: Kitabevi.
• Boratav, P. N. (1987). Masal. Çocuk edebiyatı yıllığı. İstanbul: Gökyüzü Yayınları
• Boratav, P. N. (2013). 100 soruda Türk folkloru. İstanbul: Bilgesu Yayınları.
• Cengiz, Ş. ve Duran, E. (2017). Okul öncesi dönemine ait hikâye ve masallardaki değerlerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 42 (191), 205-233.
• Çetinkaya, Z. (2007). Masalların Türkçe öğretimindeki yeri ve önemi. Yayımlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; İzmir.
• Çoban, A. (2020). Değerler eğitimi bağlamında Türk destan örneklerinde kök değerler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; Muğla.
• Çobanoğlu, Ö. (2018). Halk Edebiyatına Giriş I. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Demir, N. (2019). Değerler eğitimi açısından Necip Fazıl Kısakürek’e ait Çile adlı eserde kök değerlerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Erzurum.
• DeNobile, J. & Hogan, E. (2014). Values education: what, how, why and what next? Curriculum and leadership journal, 12(1).
• Direkçi B., Akbulut S., Şimşek B. (2019). Türkçe eğitimi alanında yapılan değerler eğitimi tezlerinin incelenmesi. ZfWT, 12 (2), 117‐140.
• Elçin, Ş. (1993). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ergül Özkul, Z. (2019). Haldun Taner’in öykülerinde tespit edilen değerlerin Türkçe öğretim programında (1-8. sınıf) yer alan kök değerlerle uyumu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; Muğla.
• Günay, U. (1975). Elazığ masalları. Erzurum : Atatürk Üniversitesi Basımevi.
• Günay, U. (1992). Masal. Türk dünyası el kitabı. (c. 3, s.321). Ankara : Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Halstead, J. M. ve Taylor, M. J (2000). Learning and teaching about values: a review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202.
• Kaçmaz, G. (2018). Cahit Zarifoğlu’nun masallarının değerler eğitimi ve söz varlığı açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; Malatya.
• Karagöz, B. (2017). Naki Tezel’in Türk masalları adlı kitabının değerler açısından analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(3), 534-556.
• Kardaş, S. (2020). Bitlis Halk masallarının çocuğa uygunluğu ve değerler eğitimine katkısı üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü ; Van.
• Kavaklı, T. (2019). Mavisel Yener’in masal kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Afyon Karahisar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Afyon.
• Kılcan, B. (2016). Ignác Kúnos’un Kırk Dört Türk Peri Masalı adlı eserinin değerler açısından incelenmesi. Turkish Journal of Education (TURJE), 5(3),82-94.
• Kılıç, B. S. & Yılmaz, O. (2018). Fakir Baykurt’un masallarında değer eğitimi ve masalların Türkçe eğitimine katkısı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1104-1125.
• Kúnos, I. (2001). Türk Halk Edebiyatı. (Haz. T. Gülensoy), Ankara : Akçağ Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara : MEB Yayınları.
• Mutlu, A. (2020). Türk dünyası hayvan masallarının değerler eğitimi bakımından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Kırşehir.
• Özbaşı, S. (2020). Türkçe dersi öğretim programındaki kök değerler çerçevesinde Aytül Akal masallarının incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 178-193.
• Özcan, E. (2017). Türk dünyası masallarının değerler eğitiminde kullanılabilirliği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; Erzurum.
• Özdemir, H., & Ataş, M.S. (2021). Van masallarının değer eğitimi ve dil unsurları açısından incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2021 Van Özel Sayısı, 481-502.
• Propp, V. (1968). Morphology of the folktale. Austin : University of Texas Press.
• Propp, V. (1985). Masalın biçimbilimi. (Çev. M. Rıfat, S. Rıfat) İstanbul: Bilim Felsefe Sanat Yayınları.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. http://doi.org/10.33400/kuje.843306
• Sakaoğlu, S. (2002). Gümüşhane ve Bayburt masalları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Sakaoğlu, S. (2017).Masal araştırmaları. Ankara : Akçağ Yayınları.
• Sarıkaya, B. & Aydeniz, S. (2021). Van yöresine ait halk masallarının değer aktarımı açısından incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Van Özel Sayısı, 451-480.
• Schwartz, S. H. & Sagie, G. (2000). Value consensus and importance: A cross-national study. Journal of Cross-Cultural Psychology, 31(4), 465–497.
• Senek, S. (2018). Aytül Akal’ın masallarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Sever, E., Memiş, A. & Sever, S. (2015). Pertev Naili Boratav'ın Zaman Zaman İçinde masal kitabının değerler açısından incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XIV. Uluslararası Katılımlı Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu (21-23 Mayıs 2015) Özel Sayısı, 246-263.
• Seyidoğlu, B. (2016). Erzurum masalları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Şahan, E. (2011). İlköğretim 5. ve 8. Sınıf ders programlarındaki sorumluluk eğitimine dönük kazanımların gerçekleşme düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; Kırşehir.
• Şahin, S. (2019). Türkçe dersi öğretim programında yer alan kök değerler açısından Rafadan Tayfa çizgi filminin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; Bolu.
• Taşdelen, V. (2007). Felsefe ve masal: Van masalları örneği. Beyaz Gemi Dergisi, 1, 14-19.
• Tezel, N. (1985). Türk masalları I-II. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Thompson, S. (1961). The Types of the folktale – a classification and bibliography – Antti Aarne’s Verzeichnis der Märchentypen. 2th Revision. Helsinki : Academia Scientiarum Fennica.
• Topal, Y. (2019). Değerler eğitimi ve on kök değer. Mavi Atlas, 7 (1), 245-254.
• Topbaş, A. (2015). Sema Maraşlı’nın masallarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; Konya.
• Tuncel, U. (2011). Süreli yayınlardakı masalla ilgili çalışmaların açıklamalı bibliyografyası. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; İstanbul.
• Tümen, T. (2018). Naki Tezel’in masalları ve değerler eğitimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; Malatya.
• Uçak, S. (2011). Masalsız toplum ve okulda değerler eğitimi. Ulusal Öğretmenim Sempozyumu Bildiriler Kitabı, (s. 77-90). 2010 :İstanbul.
• Uther, H.J. (2004). The types of international folktales. a classification and bibliography. 3 vols. Helsinki: Suomaleainen Tiedeakatemia.
• Veugelers, W. & Vedder, P. (2003). Values in teaching. Teachers and Teaching : theory and practice, 9(4), 377-389.
• Yüce, B. N. (2020). Hamdi Ülker’in eserlerinin kök değerler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Erzincan.