Sanatta yaratıcı görü esinlenme ve tutku

Yıl 2024, Sayı: 38, 716 - 727, 21.02.2024

Ayşe Öztürk

https://doi.org/10.29000/rumelide.1439723

Öz

Sanatta yaratıcılık, düş algı ve duyumsamaları içeren sorgulayıcı, biçimlendirici yapı oluşumudur. Sanatçı, kurguladığı ve yaratmaya çalıştığı ‘yeni’yi, yetenekleri doğrultusunda ve dünya görüşüyle birlikte işler, özgür ve özgün bir tavırla gerçekleştirir. Zihinsel etkinlikler, aklın yaratıcı gücüyle somutlaşırken, her tür deneyim ve esinlenmelerden yararlanılır. Yaratıcı süreçlerde dışsal olaylar, düşünceler ve imgeler, esinlenme olgusuyla gerçekleşerek, yaratım nesnesine dönüşür. Sanatçı, zihinsel tasarımlar ve izlenimlerini, görsel ya da yazın alanında sergiler, aynı zamanda sanatsal görüsünü, yapıtıyla kurduğu ilişkide şekillendirir. Sanatçının, güzeli arama ve biçim tutkusu; geçmişten geleceğe bağ kurması ve içsel dünyasındaki değerler ile estetik algı yetkinliğini, nesnelerde somutlaştırarak yaşama aktarmasıdır. Sanatçı, sezgi ve düşünce derinliğini eserlerine yansıtırken, özgün yaratıcı yetisiyle estetik bir dil oluşturur. Esinlenme, hoşluk, haz alma, algı ve iç gözlemin yapıta yansıması estetik değerdir. Estetik görü; sanatçının esinlendikleri ve özgün seçimleri, tutku yoğunluğu, anlam ve anlatım üstünlüğü olarak değerlendirilir. Tutku, sanata özel duygularla bağlanmış, güçlü, istençli sanatçıların, sanat alıcılarını büyüleyen, etkileyici yapıtlar vermeleri sonucunu doğurur. Zor koşullara karşın, toplumdaki tutucu ve politik tutumları, özgür söylemler ile tutkulu, aktivist tavırlar göstererek aşmaya çalışan sanatçılar, insanlığın ortak çığlığının temsilcileridir. Çalışma kapsamında; sanatçının bilinçli öznel dünyası, esin ve tutkuyla oluşturduğu imgelerin sanatsal öze dönüşümü değerlendirilmiştir. Sanatçının anlam arayışında, kendini anlatma biçimiyle birlikte yaşadığı çevrenin sorunlarını irdeleme, açığa çıkarma ve çözümler üretme işlevi, üstün sanat görüsüyle değerler oluşturması araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sanat, yaratıcı görü, esinlenme, estetik tutku, biçim

Kaynakça

• Adler, A. (2003). Yaşamın Anlamı. (Ayşen Tekşen Kapkın, Çev.). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Akkaya, Ş. (2015). Varoluşsal Bir Çaba Olarak Fotoğraf Yoluyla Kendini Gerçekleştirme: Nan Golding Örneği. Moment Dergi. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi. 2 (2), s. 8-29. ISSN: 2148-970X. DOI: https://doi.org/10.17572/mj2015.2.829. https://dergipark.org.tr/tr/pub/moment/issue/36281/409645
• Arat, N. (1987). Etik ve Estetik Değerler. 2. Baskı. İstanbul: Say Yayınları.
• Bahtin, M. (2005). Sanat ve Sorumluluk. (C. Soydemir, Çev.). 1. Baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Berger, J. (2013). Görme Biçimleri. (Yurdanur Salman, Çev.). 19. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları.
• Ersoy, A. (2002). Sanat Kavramlarına Giriş. 3. Baskı. İstanbul: Yorum Sanat Yayınevi.
• Erzen, J. N. (2011). Çoğul Estetik. İstanbul: Metis Yayınları.
• Frankl, V. E. (2022). İnsanın Anlam Arayışı. (Özge Yılmaz, Çev.). 135. Baskı. İstanbul: Okuyan Us.
• Fromm, E. (1995). Sevme Sanatı. 10. Baskı. (Yurdanur Salman, Çev.). 10. Baskı. İstanbul: Payel.
• Geiger, M. (1985). Estetik Anlayış. (Tomris Mengüşoğlu, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hegel, G. W. F. (1994). Estetik Güzel Sanat Üzerine Dersler Cilt I. (Taylan Altuğ & Hakkı Hünler, Çev.). İstanbul: Payel Yayınları.
• Hegel, G.W.F. (1982). Estetik. (Seçilmiş Metinler). (N. Bozkurt Çev.). İstanbul: Say Kitap Pazarlama.
• İlisulu, T, İ. (2013). Yaratıcılığın İnsan Hayatındaki Rolü Ve Önemi. E-Journal of Worl Sciences Academy. ISSN: 1308-7290, s. 6-14. https://dergipark.org.tr/tr/pub/nwsafine/issue/19893/213037
• Jung, C. G. (1994). Bilinç ve Bilinçaltının İşlevi. (Engin Büyükinal, Çev.). 2. Baskı. İstanbul: Say.
• Leakey, R. & Lewin, R. (1999). Göl İnsanları Evrim Sürecinden Bir Kesit. (Füsun Baytok, Çev.). Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
• Lenoir, B. (2005). Sanat Yapıtı. (Aykut Derman, Çev.). 4. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Locke, J. (1996). İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme. (Vehbi Hacıkadiroğlu, Çev.). İstanbul: Kabalcı.
• Mardin, Ş. (1993). İdeoloji. 2. Baskı. İstanbul: Yayınları.
• May, R. (2007). Yaratma Cesareti. (Alper Oysal, Çev.). 10. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları.
• Montaigne (2000). Denemeler. (Çev. Sabahattin Eyüboğlu). 4. Baskı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nietzsche, F. (1991). Nietzsche Eylem Ödevi. (İsmet Zeki Eyüboğlu, Çev.). İstanbul: Broy Yayınları.
• Özsoy, V. (2015). Görsel Sanatlar Eğitimi. 3. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Read, H. (1974). Sanatın Anlamı. (Güner İnal & Nurşin Asgari, Çev.). 2. Baskı. İstanbul: İş Bankası.
• Sartre, J. P. (2017). İmgelem. (Alp Tümer Tekin, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Schopenhauer, A. (1998). İstencin Özgürlüğü Üzerine. (M. Söyler Çev.). Ankara: Öteki Yayınevi.
• Sponville, A. C. (2006). Felsefeyi Takdimimdir. (S. Sezayılancıoğlu, Çev.). İstanbul: Altın Kitaplar.
• Timuçin, A. (1993). Estetik. 2. Baskı. İstanbul: İnsancıl Yayınları.
• Tolstoy, L. N. (2019). Sanat Nedir. (Mazlum Beyhan, Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tunalı, İ. (2007). Estetik. 10. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Uygur, N. (1997). Bütün Yapıtlarına Doğru Bunalımdan Yaşama Kültürü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ziss, A. (1984). Gerçekliği Sanatsal Özümsemenin Bilimi Estetik. (Yakup Şahan, Çev.). İstanbul: DE.