Sanatta Genetik Anomali ve Albino Teması

Yıl 2024, Sayı: 38, 938 - 951, 21.02.2024

Ayşe Azamet

https://doi.org/10.29000/rumelide.1439786

Öz

Genetik kusurlar çağlar boyu tüm canlı türlerde var olmuştur. Bu evrede konu ile ilgili bilimsel çalışmalar insanlığın gelişimine bağlı olarak ilerlemiştir. Doğada kusurlu bireyler, doğal seçilimde güçlülerin hayatta kalması ile sonuçlanırken modern toplumlar da bu yasayı uygulamayı amaçlamıştır. Toplumların bu amaç ve idealleri, sanatta güzel kavramına nasıl yansıdığı araştırmada irdelenmiştir. Modernizmde başlayan dramatik güç ve kendini geçmiş biçimlerden bir kopuş olarak sunması nedeniyle modern sanat, sakat bedenlerin metaforik kullanımlarına sahne olmuştur. Öte yandan normal kabullerin ötesinde olan eserler ve böylesi bir sanatı yozlaşma olarak değerlendiren otoritenin propaganda amacı kıyaslanarak açıklanmıştır. Nihayetinde görülmektedir ki sanatta modern anlayış, iktidarın reklamı ile çok fazla ülkede saygınlığını artırmıştır. İnsanlık tarihinde anomali bireylerin sergileme biçimleri çalışmaya oldukça güçlü bir referans sağlamaktadır. Kusurlu bedenlerin var olduğu toplumla öteki sınırlarındaki yaşamına dair örneklerden bahsedilmiştir. Aslında kusurun hayatta kalma yöntemine dönüşümü oldukça ironiktir. Çünkü anomali bireyler, öteki olarak kabul görürken teşhir geleneğinin sürmesini de sağlamıştır. Bu sergilerde kusurlu bireyler -sanattan yalıtılmış biçimde- toplumlarda fayda ve merak üzerine kullanılmıştır. Toplumların böylesi farklılıkları ırk, etnik, kültürel ve insani değerler açısından nasıl algıladığı incelenmiştir. Sanat ile ilgili olarak değişen yapıyı sergileyen eserler eşliğinde albino bireylerin tasvirlerinden yararlanılmıştır. Seçilen albino eserler, günümüzde geleneksel güzellik sınırlarının ötesinde ulaştığı değerle güçlü bir kaynak sağlamaktadır. Araştırma kronolojisi, genetik kusurların dünü ve sanatın güzel kabullerine ulaşılan bugünü kapsamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anomali, öjeni, albinizm, dejenere sanat

Kaynakça

• Barnum, P. T. (2023, Kasım 29). Barnum's American museum. The lost museum archive: https://lostmuseum.cuny.edu/archive/american-museum-illustrated-guide-book adresinden alındı
• Barron, S. (1991). 1937 Modern art and politics in prewar Germany. S. Barron içinde, Degenerate art: The fate of the avant-garde in Nazi Germany (s. 9-24). Los Angeles Country Museum of Art, Harry N. Abrams.
• Bates, A. H. (2023, Kasım 29). Anna Haining Bates. Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Anna_Haining_Bates adresinden alındı
• Blachford, S. L. (2002). The gale encyclopedia of genetic disorders. United States of America: Gale Group.
• Bogdan, R. (1996). The social construction of freaks. R. G. Thomson içinde, Freakery-cultural spectacles of the extraordinary body (s. 23-37). New York University Press.
• Bunker, C., & Bunker, E. (2023, Kasım 29). Chang and Eng Bunker. Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Chang_and_Eng_Bunker adresinden alındı
• Cancan, D. A. (2023, Ağustos 21). Valdimar Jóhannsson’nın Lamb/Kuzu filminin teolojik, mitolojik ve bilimsel yönlerinin plastik sanatlar kökeninde incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi(35), s. 887-906. doi:https://doi.org/10.29000/rumelide.1346236
• Davis, L. (1995). Enforcing normalcy: Disability, deafness and the body. Verso.
• Ernst, W. (2006). The normal and the abnormal reflections on norms and normativity. W. Ernst içinde, Histories of the normal and the abnormal social and cultural histories of norms and normativity (s. 1-25). Routledge.
• Farago, J. (2014, March 13). Degenerate art: The attack on modern art in Nazi Germany, 1937 review – What Hitler dismissed as 'filth'. The Guardian.
• Galton, F. (1908). Memories of my life. Methuen.
• Goffman, E. (1963). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. Prentice-Hall, Inc.
• Guenther, P. (1991). Three days in Munich, july 1937. S. Barron içinde, Degenerate art: The fate of the avant-garde in Nazi Germany (s. 33-44). Los Angeles Country Museum of Art, Harry N. Abrams.
• Hilts, V. (1973). Statistics and social science. R. Giere, & R. Westfall içinde, In foundations of scientific method: The nineteenth century (s. 206-233). Indiana Univesity Press.
• Hohl, C., & Krings, M. (2019). Extraordinarily white: The de/spectacularization of the albinotic body and the normalization of its audience. S. B. Claudia Liebelt içinde, Beauty and the norm: Debating standardization in bodily appearance (s. 75-103). Palgrave Macmillan.
• Janes, D. (2007). Introduction: back to the future of the body. D. Janes içinde, Back to the future of the body (s. 1-16). Cambridge Scholars Publishing.
• Kaloustian, V. M., & Kurban, A. K. (1979). Genetic diseases of the skin. Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
• Katzew, I. (2016). White or black? Albinizm and spotted blacks in the eighteenth-century Atlantic world. P. A. Patton içinde, Envisioning others, race, color, and the visual in Iberia and Latin America (s. 142-186). Koninklijke Brill.
• Kline, W. (2010). Eugenics in the United States. A. Bashford, & P. Levine içinde, Tho oxford handbook of the history of eugenics (s. 511-522). Oxford University Press.
• Levine, P., & Bashford, A. (2010). Introduction: Eugenics and the modern world. A. Bashford, & P. Levine içinde, The oxford handbook of the history of eugenics (s. 3-26). Oxford University Press.
• Li, W. (2007). Genetics of intracellular traffic jams: Multi-organellar defects. H.-W. Deng, H. Shen, Y.-J. Liu, & H. Hu içinde, Current topics in human genetics studies in complex diseases (s. 929-944). World Scientific.
• Liebelt, C. (2019). Beauty and the norm: An introduction. S. B. Claudia Liebelt içinde, Beauty and the norm, debating standardization in bodily appearance (s. 1-22). Palgrave Macmillan.
• Linett, M. T. (2017). Physical disability in transatlantic modernist literature. University of Michigan Press.
• Lüttichau, M. A. (1991). Entartete kunst, Munich 1937 a reconstruction. S. Barron içinde, Degenerate art: The fate of the avant-garde in Nazi Germany (s. 45-82). Los angeles Country Museum of Art, Harry N. Abrams.
• Mackowiak, P. A. (2019). Patients as art, forty thousand years of medical history in drawings, paintings and sculpture. Oxford University Press.
• Martin, C. D. (2002). The white African American body: A cultural and literary exploration. Rutgers University Press.
• Merkert, J. (1987). Der auftrag heisst gegenwart. A. Kruszynski içinde, Museum der gegenwart, kunst in öffentlichen sammlungen bis 1937 : 1937, Europa vor dem 2. weltkrieg (s. 10). Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen.
• Mosse, G. L. (1991). Beauty without sensuality/The exhibition entartete kunst. S. Barron içinde, Degenerate art: The fate of the avant-garde in Nazi Germany (s. 25-32). Los Angeles County Museum of Art, Harry N. Abrams.
• Patton, P. A. (2016). Introduction: Race, color and the visual in Iberia and Latin America. P. A. Patton içinde, Envisioning others: Race, color and the visual in Iberia and Latin America (s. 1-17). Koninklijke Brill.
• Robins, A. H. (2005). Biological perspectives on human pigmentation. Cambridge University Press.
• Schuster, P. K. (1987). Adolf Ziegler'in entertete kunst sergi açılış konuşması. Nationalsozialismus und entartete kunst. die kunstsatdt münchen 1937 (s. 217). içinde Prestel-Verlag.
• Semonin, P. (1996). Monsters in the marketplace: The exhibition of human oddities in early modern England. R. G. Thomson içinde, Freakery-cultural spectacles of the extraordinary body (s. 69-81). New York Universty Press.
• Siebers, T. (2009). Zerbrochene schönheit: essays über kunst, ästhetik und behinderung. Transcript Verlag.
• Siebers, T. (2011). Disability theory. The University of Michigan Press.
• Sybert, V. P. (2017). Genetic skin Disorders. Oxford University Press.
• Taşkın, Y. (2023, 23 Ekim). Oryantalizm, postkolonyalizm ve Amerikan barış gönüllüleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi(Ö13), s. 771-789. doi: https://doi.org/10.29000/rumelide.1379220
• Thomson, R. G. (1996). Introduction: From wonder to error- A genealogy of freak discourse 1. R. G. Thomson içinde, Freakery-Cultural spectacles of the extraordinary body (s. 1-22). New York University Press.
• Turner, D. M. (2006). Introduction: Approaching anomalous bodies. D. M. Turner, & K. Stagg içinde, Social histories of disability (s. 1-16). Routledge.
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). Normal. İçinde Güncel Türkçe Sözlük. Erişim tarihi: Ocak 1, 2024, https://sozluk.gov.tr/
• Zuschlag, C. (1991). An educational exhibition the precursors of entartete kunst and its individual venues. S. Barron içinde, Degenerate art: The fate of the avant-garde in Nazi Germany (s. 83-104). Los Angeles Country Museum of Art, Harry N. Abrams.