Kamil serisinin Türkçeden Arapçaya yapılan çevirilerinin çocuk edebiyatı bağlamında biçim, içerik ve çeviri yönünden incelenmesi

Yıl 2024, Sayı: Ö14, 1350 - 1369, 21.03.2024

Gürkan Dağbaşı , Tuba Cansız

https://doi.org/10.29000/rumelide.1454531

Öz

Çeviri farklı coğrafyalardaki insanların birbirlerini tanımasına, hiç görmediği kişilerin veya toplumların kültürlerini anlamasına yardımcı olan en önemli faktörlerden biridir. Çocuk edebiyatı da bu bağlamda yaşı küçük bireyler için vazgeçilmez bir araçtır. Küçük bireyler evlerinde, okullarında okudukları çeviri kitaplar sayesinde ötekini anlama, başka kültürleri tanıma fırsatı bulabilmektedir. Bu çalışmada Şebnem Güler Karaca'nın, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2005 yılında “Türk Kültür, Sanat ve Edebiyat Eserlerinin Dışa Açılımını Destekleme Projesi” ismiyle başlatılan ve kısaca TEDA olarak adlandırılan proje kapsamında Türkçeden Arapçaya çevrilen beş kitaplık Kamil serisi biçim, içerik ve çeviri yönlerinden incelenmiştir. Kitapların çevirisi Muhtab Muhammed tarafından 2017 yılında yapılmıştır. Kitapların orijinal ismi Kamil'ken hedef metinde Halid olarak hayat bulmuştur. Her iki dile ait seri biçimsel özellikler bakımından incelendiğinde eserlerin ebat, sayfa sayısı, kağıt kalitesi, mizanpaj, renklendirme ve içerik düzenlemesi olarak aynı olduğu görülmüştür. Ayrıca kaynak metnin konusu, karakterlerin özellikleri, tema, içerik de hedef metinde büyük derecede korunmuştur. Çeviri bağlamında ise çevirmenin özellikle deyimler ve atasözleri, kalıp ifadeler, ikilemelerin çevirisinde birtakım sıkıntılar yaşadığı; bazı şiir, şarkılarda içeriği çevirirken melodi ve ritimden uzaklaştığı, sıkça eksiltmelere başvurduğu ve bunun da yazarın üslubunu hedef metinde zayıflattığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Ayrıca çevirmenin kaynak metinde bulunan Türkiye'deki birçok yer ismini çıkararak ideolojik bir tutum izlediği kanısına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çeviri, çocuk edebiyatı, Kamil/Halid serisi

Kaynakça

• Aktaş, Ş. (2009). “Edebî metin ve özellikleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15(39), 187-200.
• Atayman, V. ve Dilidüzgün, S. ve Kurultay, T. (1993). Yabancı Çocuk Kitaplarına Açılan Bir Pencere. İstanbul: Alman Kültür Merkezi.
• Aytekin, H. (2016). Çocuk Ve Gençlik Edebiyatı. Ankara: Anı.
• Bakkalbaşı, İ. (2009). Johanna Spyri’nin “Heidi” adlı eserinden yola çıkarak yayınevlerinin çeviri çocuk edebiyatı üzerindeki etkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274.
• Barut, E. & Odacıoğlu, M. C. (2019). “Çocuk Edebiyatı Çeviri Eserlerinde Kültürel Aktarım İncelemesi: Oliver Twist Örneği”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(62), 66-70.
• Baş, B. & Biros, Y. (2019). “Çeviri Çocuk Edebiyatı Eserlerinde Yer Alan Değerler Üzerine Bir Araştırma”, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 1095-1114.
• Bütün Ayhan, A. Çocuk Kitaplarında Bulunması Gereken Biçimsel ve İçeriksel Özellikler. (https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=156613, Erişim tarihi: 20.01.2023.)
• Evkuran, F. (2013). Pollyanna çevirilerinin (Çocuk edebiyatı kapsamında) karşılaştırmalı incelemesi (Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Güler Karacan, Ş. (2016). Kamil Ah Şu Büyükler!. İstanbul: Nesil Çocuk.
• Güler Karacan, Ş. (2016). Kamil Annesinin Süper Çocuğu Ben!. İstanbul: Nesil Çocuk.
• Güler Karacan, Ş. (2016). Kamil Ders Zili Kime Çalıyor?. İstanbul: Nesil Çocuk.
• Güler Karacan, Ş. (2016). Kamil Korku Canavarını Yendim!. İstanbul: Nesil Çocuk.
• Güler Karacan, Ş. (2016). Kamil Üşengeçlik Gibisi Yok!. İstanbul: Nesil Çocuk.
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Kilci, K. (2018). Suriye'de çocuk edebiyatı (Zekeriya Tamir örneği) (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Köşeli, Y. (2011). Arap çocuk edebiyatı (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Mert, O. & Albayrak, F. & Serin N. (2013). “Çeviri Çocuk Kitaplarının Kültür Aktarımı Açısından İncelenmesi”, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 58-73.
• Neydim, N. (2005). “Küçük Prens Çevirilerindeki Çevirmen Kararlarına Erek Odaklı Bir Bakışla Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, İ.Ü. Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi, (17), 99-110.
• Neydim, N. (2010). Çocuk Edebiyatı Ders Notları. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (2010). (https://tr-static.eodev.com/files/d3a/939349691e856ac0570e3fb5fb5483d7.pdf, Erişim tarihi: 16.01.2022.)
• Sınar, A. (2006). “Türkiye’ de Çocuk Edebiyatı Çalışmaları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 4(7), 175-225.
• Şirin, M. R. (2000). Çocuk Edebiyatı. (Ed. M. R. Şirin ), 99 Soruda Çocuk Edebiyatı içinde (s. 9-35). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Şirin, M. R. (2007). Çocuk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış. Ankara: Kök.
• Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2002). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçağ.
• Yaşar, K. (2013). Erich Kästner'in Hayvanlar Toplantısı Adlı Eserinin Çocuğa Göreliği Ve Çocuk Edebiyatı İlkelerine Uygunluğu. Yüzüncüyıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Zivtci, N. (2007).“Çocuk Edebiyatı Çevirisinde Kültürel Değerlerin Aktarılması” ( Yay. Haz. S. Sever), 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları. 357–360. (http://cgsempoz.education.ankara.edu.tr/SBK.pdf, Erişim tarihi: 14.02.2023.)