Türk soylulara Türkçe öğretiminde öğrenci hatalarının yazma becerisi üzerinden belirlenmesi ve nedenlerinin ortaya çıkarılması (Kırgızistan’da Türkçe öğretimi örneğinde)

Yıl 2024, Sayı: Ö14, 79 - 93, 21.03.2024

Oğuz Kilinç

https://doi.org/10.29000/rumelide.1455115

Öz

Yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi çalışmaları dünyada her geçen gün artarak devam etmektedir. Türkçenin öğretildiği ülkeler arasında akraba topluluklar olarak da adlandırılan Türk Cumhuriyetleri de yer almaktadır. Bu ülkelerden biri olan Kırgızistan’da her kademedeki öğrenci için Türkçe eğitim öğretim faaliyetlerini sürdüren okulları bulmak mümkündür. Türk soylulara Türkçe öğretimi, yabancılara Türkçe öğretiminden farklılık göstermektedir. Kırgızca ve Türkçe, ortak kökten gelmiş lehçelerdir. Bundan dolayı aralarında sözcük bilimsel, biçim bilimsel, söz dizimsel yönden pek çok ortak nokta bulunmaktadır. Bu ortak noktalar Türkçe öğreniminde kolaylaştırıcı etki oluşturmaktadır. Bununla birlikte Kırgızca ve Türkçe arasında bazı anlamsal ve biçimsel farklı kullanımları da görmek mümkündür. Bu farklı kullanımlar öğrencilerin sistematik hatalar yapmalarına sebep olmaktadır. Öğrencilerin dil seviyeleri ilerlemiş olsa bile bu hataları yapmaya devam ettikleri görülmektedir. Bu tarz hataların tespit edilmesi, nedenlerinin ortaya konması; çözüm önerilerinin geliştirilmesine ve Türk soylulara yönelik özel materyallerin hazırlanmasına katkı sunacaktır. Buradan hareketle Kırgızistan’da Türkçe öğretiminde yazma becerisinde karşılaşılan hata türlerini ve nedenlerini ortaya koymayı amaçladığımız bu çalışmada nitel araştırma yöntemi uygulanmıştır. Bizzat Türkçe öğretimini gerçekleştirmiş olduğumuz aynı düzeyde 36 kişinin farklı zamanlarda değişik konularda yazmış oldukları 72 adet kompozisyonu döküman analizi esasında incelenmiş ve burada tespit edilen hatalar fişlendikten sonra bilgisayar ortamına geçirilerek analiz edilmiş ve sık görülen hata türleri belirlenmiştir. Bu hatalar sözcük, ek, cümle düzeyinde belirlendikten sonra Kırgızca kullanımlarla karşılaştırılmış ve hataların nedenleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Kırgızistan’da Türkçe öğreniminde, Kırgız öğrencilerin yazma becerisine yönelik yapmış oldukları hataların, kendi dillerindeki benzer kullanımlardan hareket etmeleri, farklılıkları görememeleri ve bunun sonucu yanlış genellemeler yapmalarından kaynaklı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Dil hataları, Kırgızca, Türkçe, Türkçe Öğretimi, Türk Soylular, Yazma becerisi

Kaynakça

• Abdiev, T. (2005). Kotormo Taanuu Terminderinin Tüşündürmö Sözdüğü. Bişkek: Ayat Basımevi.
• Abduldaev, A., İsaev, D., Bekcanova, R., Devletbayev, A., Kırbaşev, K., Muratalieva, C., … Şamurzina, R. (1969). Kırgız Tilinin Tüşündürmö Sözdügü, Frunze: Mektep Basması
• Alimova, J. (2011). Türkiye Türkçesi Ağızları ile Kırgız Türkçesinin Söz Varlığı Açısından Karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akmataliev, A., Abduvaliev, İ., Kadirmambetova, A., Kasimgeldieva, M., Semyanova, C., Cayloobaev, B., … Şatmanov, S. (2010). Kırgız Tilinin Sözdügü I-II. Bişkek: Avrasya Press.
• Altınörs, A. (2014). 50 Soruda Dil Felsefesi. (2. Baskı). İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
• Arıkoğlu, E., Alimova, C., Askarova, R., Selçuk, B.K. (2017). Kırgızca-Türkçe Sözlük I-II. Bişkek: KTMÜ Yay.
• Atilla, J. (2001). Ural Dilleri Konuşanların Türkçe Öğrenmede Karşılaştıkları Sorunlar. Milli Eğitim Bakanlığı, Avrupa Konseyi 2001 Avrupa Dilleri Yılı: Avrupa'da Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Sempozyum Bildirileri.
• Başdaş, C. ve Kutlu, A. (2004). Kırgız Türkçesi Grameri. Diyarbakır: Dicle Ünv. Yayınları.
• Bayraktar, N. (2003) Yabancılara Türkçe Öğretiminin Tarihsel Gelişimi. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 119, s. 58-71.
• Buran, A.ve Alkaya, E. (2013). Çağdaş Türk Lehçeleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Biçer, N., Çoban, İ., ve Bakır, S. (2014). Türkçe Öğrenen Yabancı Öğrencilerin Karşılaştığı Sorunlar: Atatürk Üniversitesi Örneği. Journal Of International Social Research, 7(29), 125-135
• Cumakunova, G. (2005). Türkçö Kırgızça Sözdük, Bişkek: KTMÜ Yay.
• Çakır, İ. (2010). Yazma Becerisinin Kazanılması Yabancı Dil Öğretiminde Neden Zordur? Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 164-176.
• Dolunay, S.K. (2005). Türkiye ve Dünyadaki Türkçe Öğretim Merkezleri ve Türkoloji Bölümleri Üzerine Bir Değerlendirme. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 28–30 Eylül 2005, Denizli.
• Er, O., Biçer, N. ve Bozkırlı, K. Ç. (2012). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Karşılaşılan Sorunların İlgili Alan Yazını Işığında Değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 1(2), 51-69.
• Ercilasun, A. B. (2013). Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri. Dil Araştırmaları, 12(12), 17-22.
• Erdil, M. (2018). “Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Kuruluna Bağlı 209 Üniversitede Yabancılara Türkçe Öğretimi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11/60, s. 94.
• Genç, H. N. (2017). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Yazma Eğitimi Bağlamında Yazım Ve Noktalama. Dil Dergisi, 168(2), 31-42.
• Karaca, O. S. (2011). Kazak Türkçesinde Fiil İstemleri. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Karataş, Z. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 72.
• Karatay, H. ve Kartallıoğlu, N. (2012). Kırgız Öğrencilerin Türkiye Türkçesi Öğrenmeye İlişkin Tutumları. Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 4, 1-11.
• Kayaalp, İ. (2006). İletişim ve Dil. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Köse, D. ve Özsoy, E. (2020). “Türkiye’de Yabancı Dil Öğretiminin Otuz Yılı: 1990-2020”. Turkophone, 7/2, s. 27-54.
• Özeren, M. (2015). Kırgız Türkçesiyle Türkiye Türkçesi Ağızlarındaki Söz Varlığı Benzerliği Üzerine Bir Değerlendirme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4/1 s. 138-168.
• Sagınbaeva B. (2014). Türkçe-Kırgızca Karşılaştırmalı Morfoloji. Bişkek: KTMÜ Yay.
• Soral, G. (2009). Anadilden Yabancı Dile Sözcüksel Aktarım. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tavkul, U. (2003). Türk Lehçelerinin Sınıflandırılmasında Bazı Kriterler. Kırım Dergisi, 12 (45), s. 23-32.
• Tekin, T. (1978). Türk Dilleri Ailesi (I)”, Türk Dili, c. 37 (318): 178-183.
• Tiryaki, E. N. (2013). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Yazma Eğitimi. Türkiye: Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 38-44.
• Tok, A. (2015). Dîvânu Lugâti’t Türk’te Yer Alan Yabancılara Türkçe Öğretimi Unsurları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Başkent Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yudahin, K.K. (1965). Kırgızsko-Russkiy Slovar. Moskova: İzdatelstvo Sovetskaya Entsiklopediya.
• Yudahin, K.K. (1998). Kırgız Sözlüğü I-II, (çev. Abdullah Taymas), Ankara: TDK Yay.
• www.ytb.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.01.2024)
• https://turkiyemaarif.org/ (Erişim Tarihi: 20.01.2024)
• https://biskek.meb.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 20.01.2024)