Dawn King’in Foxfinder ve Beth Steel’in Ditch Oyunlarında Ekodistopik İzlekler

Yıl 2024, Sayı: Ö14, 1215 - 1233, 21.03.2024

Elif Esra Büşra Yaşar , Tuğba Aygan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1455500

Öz

Son birkaç on yılda dünya, küresel ısınma, buzulların erimesi, ormansızlaşma ve su kaynaklarının azalması gibi bir dizi küresel soruna tanıklık etmiştir. Gezegeni ve ekosistemleri yok olma tehdidiyle karşı karşıya bırakan çevresel felaketler karşısında yazarlar, yakın geleceğe ilişkin kaygılarla şekillenen eserler kaleme alırken karanlık öngörüleri en iyi yansıtan distopya yazınına yönlenirler. Distopya yazını ve çevreci edebiyatın kesişim noktasında, önleyici adımlar atılmadığı takdirde mevcut durumun ne tür felaketlere evrileceğine işaret eden ekodistopya bir alt tür olarak ortaya çıkar. Her ne kadar ilk örnekleri roman türünde verilse de zamanla tiyatro da çevresel felaket öngörülerine yer vererek ekodistopyalara kapı aralar. Bu çalışma, çağdaş İngiliz tiyatro eserinde ekodistopyanın yansımalarının izini sürmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, ilk bölümünde ekodistopya türünün teorik bir çerçevesi sunulmakta ve türün anlatı ve tematik özellikleri ışığında ekoloji, distopya ve tiyatro ilişkisi tartışılmaktadır. İkinci bölümde ise çevresel çöküşün hâkim olduğu bir gelecek öngörüsü barındıran, hükümetin tilki paranoyası yaydığı bir İngiltere’de geçen Dawn King’in Foxfinder (2011) ve yine çevresel bir felaket sonrasında izbe bir karakolda yaşamlarını sürdürmeye çalışan altı karakterin öyküsünü anlatan Beth Steel’in Ditch (2010) oyunlarında ekodistopik izlekler irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekodistopya, Ekotiyatro, İngiliz tiyatrosu, Foxfinder, Ditch

Kaynakça

• Balcare, K. (2022). Ecotheatre: Changing perspective from who we are towards where we are. Culture Crossroads, 21, 56-65.
• Bates, R. (2016). Q&A with Dan Bloom, popularizer of cli-fi (climate fiction). TeleRead News: E-books, Publishing, Tech and Beyond. https://teleread.com/qa-dan-bloom-popularizer-cli-fi-climate-fiction/index.html
• Boxall, P. (2013). Twenty-first-century fiction: A critical introduction. Cambridge University Press.
• Bulut, D. (2005). Çevre ve edebiyat: Yeni bir yazın kuramı olarak ekoeleştiri. Littera, 17, 79-89.
• Carrington, D. (2016). The Anthropocene epoch: Scientists declare dawn of human-influenced age. The Guardian. Erişim adresi: https://www.theguardian.com/environment/2016/aug/29/declare-anthropocene-epoch-experts-urge-geological-congress-human-impact-earth
• Chaudhuri, U. (1994). “There must be a lot of fish in that lake”: Toward an ecological theater. Theater, 25(1), 23-31.
• Crutzen, P. J., Stoermer, E. F., ve Steffen, W. (2013). “The ‘Anthropocene’” (2000). L. Robin, S. Sörlin ve P. Warde (Yay. haz.), The future of nature: Documents of global change içinde (ss. 483-490). Yale University Press.
• Çehov, A. (2009). Vanya dayı (Çev. Ergin Altay). Bilge Kültür Sanat.
• Durmaz Aksu, E. (2019). Hukuka güvenebilir miyiz? Ekolojik distopyalar ve gerçek felaketler. Hukuk Kuramı, 6(2), 1-21.
• Foust, R. E. (1982). A limited perfection: Dystopia as logos game. Mosaic: A Journal for the Interdisciplinary Study of Literature, 15(3), 79-88.
• Fragkou, M. (2019). Ecologies of precarity in twenty-first century theatre: Politics, affect, responsibility. Bloomsbury Publishing.
• Griffin, D. (2018). Visualizing eco-dystopia. Design and Culture, 10:3, ss. 271-298.
• King, D. (2011). Foxfinder. Nick Hern Books. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.5040/9781784600563.40000003
• Malvestio, M. (2022). Theorizing eco-dystopia: Science fiction, the Anthropocene, and the limits of catastrophic imagery. European Journal of Creative Practices in Cities and Landscapes, 5(1), 24-38.
• May, T. J. (2005). Greening the theater: Taking ecocriticism from page to stage. Interdisciplinary Literary Studies, 7(1), 84-103.
• McKibben, B. (2005). What the warming world needs now is art, sweet art. Grist. Erişim adresi: https://grist.org/culture/mckibben-imagine/ McKibben, B. (2006). The end of nature. Random House Trade Paperbacks.
• Morton, T. (2007). Ecology without nature: Rethinking environmental aesthetics. Harvard University Press.
• Moylan, T. (2000). Preface. Scraps of the untainted sky: Science fiction, utopia, dystopia içinde (ss. xi-xix). Westview Press.
• Munk, E. (1994). A beginning and end. Theater, 25(1), 5-6.
• Neelands, J. (2004). Miracles are happening: Beyond the rhetoric of transformation in the Western traditions of drama education. Research in Drama Education: The Journal of Applied Theatre and Performance, 9(1), 47-56.
• Oppermann, S. (2012). Ekoeleştiri: Çevre ve edebiyat çalışmalarının dünü ve bugünü. S. Oppermann (ed.) Ekoeleştiri: Çevre ve edebiyat içinde (ss. 9-58). Phoenix.
• Pham, J. X. (2021). Dramaturgies of contagion in contemporary British speculative theatre. Sillages Critiques, 30.
• Rapley, C., ve Macmillan, D. (2015). 2071: The world we’ll leave our grandchildren. John Murray.
• Ripple, W. J., Wolf, C., Gregg, J. W., Rockström, J., Newsome, T. M., Law, B. E., Marques, L., Lenton, T. M., Xu, C., Huq, S., Simons, L. A., ve King, D. A. (2023). The 2023 state of the climate report: Entering uncharted territory. BioScience, 73(12), 841-850.
• Schmeink, L. (2016). Biopunk dystopias: Genetic engineering, society, and science fiction. Liverpool University Press.
• Sierz, A., ve Tönnies, M. (2021). “Who’s going to mobilise darkness and silence?”: The construction of dystopian spaces in contemporary British drama. Journal of Contemporary Drama in English, 9(1), 20-42.
• Steel, B. (2010). Ditch. Bloomsbury Publishing.
• Sümer, Ö., Alak, A., ve Tekin, A. (2019). Antropojen ve Antroposen kavramlarının tarihsel gelişimine yerbilimsel bir bakış. Türkiye Jeoloji Bülteni, 1-20.
• Şahin Gülter, I. (2022). Ekodrama: Teorik yaklaşımlar. (Yay. haz.) M. A. Balkaya ve B. Ağır, Ekodrama: Çevreci tiyatro performans ve sahne ekolojileri içinde (ss. 1-18). Kriter Yayınevi.
• Şensoy, A. (2022). Beth Steel’in Ditch [Hendek] oyununda doğasonrası dünya. B. Ağır ve M. A. Balkaya (Yay. haz.), Ekodrama: Çevreci tiyatro, sahne ve performans ekolojileri içinde (ss. 33-52). Kriter Yayınevi.
• United Nations. (t.y.). Climate change. United Nations. Erişim adresi: https://www.un.org/en/global-issues/climate-change
• Wapner, P. (2014). The changing nature of nature: Environmental politics in the Anthropocene. Global Environmental Politics, 14(4), 36-54.
• Watson, A. (2022). Contemporary catastrophes: 2010s British climate crisis theatre and performativity. Contemporary Theatre Review, 32(2), 140-161.
• Vaziri, L. M. (2022). Alienation, abjection, and disgust: Encountering the Capitalocene in contemporary eco-drama. Journal of Contemporary Drama in English, 10(1), 231-246.
• Zalasiewicz, J. (2022). Conversation with Jan Zalasiewicz. Anthropocene Curriculum. Erişim adresi: https://www.anthropocene-curriculum.org/contribution/conversation-with-jan-zalasiewicz