Роль энергетики в российско-турецких отношениях в период правления В.В. Путина

Yıl 2021, Sayı: 6, 131 - 153, 31.12.2021

Faruk Ömer Dağlı

https://doi.org/10.48068/rusad.964280

Öz

Исследование посвящено современным российско-турецким отношениям и роли энергетики в этих отношениях во время президентства российского лидера Владимира Путина. Во главе с президентом В.В. Путиным Россия проводит прагматичную и многостороннюю политику. Более активное участие России в международных событиях последних лет призвано вернуть ей статус сверхдержавы. В этом отношении Турция стала одной из стран, с которыми В.В. Путин хочет укрепить отношения. Такие эпизоды, как отказ Турции утвердить тезис 1 марта после вмешательства Соединенных Штатов Америки в Ирак и ее позиция в российско-грузинском вооруженном конфликте в 2008 году, сблизили Россию с Турцией, улучшив отношения во многих областях. Их ухудшение началось с “арабской весны”, разразившейся в 2010 году. В частности, во время гражданской войны в Сирии две страны придерживались разной политики, что нашло выражение в нескольких инцидентах, таких как “авиационный кризис”. Тем не менее важной областью, в которой отношения не были разорваны, стала ээнергетика. Благодаря многочисленности своих энергоресурсов Россия стала важным игроком в международной системе, как в экономическом, так и в политическом плане, и использует энергетический вопрос в своих отношениях со странами, которым продает энергоресурсы. Турция также является одной из ключевых стран, с которыми Россия поддерживает отношения в энергетике. Турция играет важную роль в доставке энергоресурсов на мировые рынки, особенно по трубопроводам. По этой причине Россия поставила Турцию в энергетическую зависимость от себя. Турция укрепила свои отношения с Россией в сфере энергетики, поскольку является выгодным и удобным транзитным путем для российского природного газа в Европу. Кризисы в других сферах не повредили отношениям двух стран в энергетической сфере. В данном исследовании, подготовленном на основании комплексного анализа современной литературы, делается вывод, что на протяжении рассматриваемого периода Турция с каждым годом становилась все более зависимой от России в отношении энергетики.

Anahtar Kelimeler

Россия и Турция, Владимир Путин, источники энергии, природный газ, Голубой поток, Турецкий поток

The Role of Energy in Russia-Turkey Relations During the Period of Putin

Öz

This study discusses Russia-Turkey relations and the role of energy in these relations during Russian leader Vladimir Putin's presidency. Russia followed a pragmatist and multi-dimensional policy, with Putin as head of state. To ensure Russia's return to its super-power level, Putin has given importance to Russia's effective involvement in many cases affecting the international system. In this policy, Turkey has been one of the countries in which Putin wants to develop relations. Following the United States' intervention in Iraq, elements such as Turkey's refusal to approve the 1 March thesis and Turkey's stance in the 2008 Battle of Georgia have brought Russia closer to Turkey, increasing relations between the two countries in many areas. The conflict between the two countries began with the Arab Spring, which broke out in 2010. In particular, during the civil war process in Syria, the two countries followed different policies and faced serious incidents such as the airplane crisis. The most important area that has not been disrupted in the relations of the two countries has been energy. Russia has become an important actor in the international system, both economically and politically, with the power of its energy sources, and has used energy leverage in its relations with countries where it sells energy resources. Turkey is also one of the key countries in which Russia has a relationship in the context of energy sources. Turkey has an important role in the delivery of energy resources to the world markets, especially through pipelines. For this reason, Russia has made Turkey dependent on itself in the context of energy. Turkey has strengthened its relations with the two countries on energy, as it is an important transit point for Russian natural gas to Europe. Crises in other areas have not damaged the relations of the two countries in the energy field. In this study prepared by the method of literature screening, it was concluded that Turkey became dependent on Russia in terms of energy sources each year.

Anahtar Kelimeler

Russia and Turkey, Vladimir Putin, energy sources, natural gas, Blue Current, Turkish Stream

Putin Dönemi Rusya-Türkiye İlişkilerinde Enerjinin Rolü

Öz

Bu çalışma, Rus lideri Vladimir Putin’in devlet başkanlığı döneminde Rusya- Türkiye ilişkilerini ve bu ilişkilerde enerjinin sahip olduğu rolü tartışmaktadır. Rusya, Putin’in devlet başkanı olmasıyla birlikte pragmatist ve çok boyutlu bir politika izlemiştir. Putin, Rusya’yı yeniden süper güç haline getirmek için uluslararası sistemde meydana gelen olaylarda daha aktif bir şekilde yer almıştır. Türkiye de Putin’in ilişkilerini kuvvetlendirmek istediği ülkelerden biri olmuştur. Bu süreçte Amerika Birleşik Devletleri’nin Irak’a müdahalesi sonrasında Türkiye’nin 1 Mart tezkeresine onay vermemesi ve 2008 yılındaki Gürcistan Savaşı’ndaki tutumu gibi unsurlar, Rusya’yı Türkiye’ye yakınlaştırarak birçok alanda ilişkilerin artmasını sağlamıştır. 2010’da patlak veren Arap Baharı ile birlikte iki ülke arasında görüş ayrılıkları başlamıştır. Özellikle Suriye’deki iç savaş sürecinde iki ülke farklı politikalar izleyerek uçak krizi gibi çok ciddi olaylarda karşı karşıya gelmişlerdir. İki ülke ilişkilerinde aksama yaşanmayan en önemli alan ise enerji olmuştur. Rusya, sahip olduğu enerji kaynakları sayesinde uluslararası sistemde hem ekonomik hem de siyasi açıdan önemli bir aktör haline gelmekte ve enerji kaynağı sattığı ülkelerle ilişkilerinde de enerji kozunu kullanmaktadır. Türkiye de Rusya’nın enerji kaynakları bağlamında ilişki kurduğu önemli ülkelerden biridir. Türkiye, enerji kaynaklarının dünya piyasalarına özellikle boru hatlarıyla ulaştırılmasında önemli bir role sahiptir. Bu nedenle Rusya, enerji bağlamında Türkiye’yi kendine bağımlı hale getirmiştir. Türkiye, Rus doğal gazının Avrupa’ya gönderilmesinde önemli bir geçiş noktası olması nedeniyle enerji konusunda iki ülke her geçen yıl ilişkilerini güçlendirmişler. Diğer alanlarda yaşanan krizler iki ülkenin enerji alanındaki ilişkilerine zarar vermemiştir. Literatür taraması yöntemiyle hazırlanan bu çalışmada her geçen yıl Türkiye’nin Rusya’ya enerji kaynakları bakımından bağımlı hale geldiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rusya ve Türkiye, Vladimir Putin, enerji kaynakları, doğal gaz, Mavi Akım, Türk Akımı

Kaynakça

• “2015’te Rusya–Türkiye İlişkileri: Stratejik Ortaklıktan Krize Giden Yol.” (2015). Erişim Tarihi: 19.08.2021. https://tr.sputniknews.com/20151231/rusya-turkiye-1019961413.html.
• Bilgin, İnci. “Suriye İç Savaşı’nda Küresel ve Bölgesel Güçlerin Kesişen Müdahaleleri: Nedenler, Yöntemler ve Zamanlama.” Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Dergisi 2/1 (2019): 1-19.
• Bozkurt, Abdulgani. “Türkiye’nin Libya Olaylarında İzlediği Politikayı Realizmin İnsan Doğası, Güç ve Ahlak Tanımları Üzerinden Açıklamak.” Gümüşhane Üniversitesi SBE Dergisi 7 (2013): 1-23.
• Çetinkaya, Şeref. “Enerji Arz Güvenliği Üzerinde Rusya-Batı Gerilimi ve Türkiye.” Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2019.
• Davutoğlu, Ahmet. “Türkiye Merkez Ülke Olmalı.” (2004), Erişim Tarihi: 19.08.2021, http://www.radikal.com.tr/yorum/turkiye-merkez-ulke-olmali-702116/
• Demir, A. Faik. “Türkiye-Rusya İlişkilerinde Suriye Krizi’nin Yansımaları ve Etkileri.” Marmara Türkiyat Dergisi 3/2 (2016): 139-151.
• Demiryol, Tolga. “Türkiye-Rusya İlişkilerinde Enerjinin Rolü: Asimetrik Karşılıklı Bağımlılık ve Sınırları.” Gaziantep University Journal of Social Sciences 17/4 (2018): 1438-1455.
• EPDK. “Doğal Gaz Piyasası 2020 Yılı Sektör Raporu.” (2021). Erişim Tarihi: 17.08.2021. https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/3-0-166/resmi-istatistikleri.
• Furuncu, Yunus ve Akbaş, Zafer. “Neoliberal Teori Ekseninde Küreselleşmenin Türkiye’nin Enerji Politikaları Üzerindeki Etkileri: Enerji Ticareti Boyutu.” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 18/72 (2019): 1724-1741.
• Gök, Naim. “Suriye Krizi’nin Türkiye’ye Yansımaları (2011-2017).” Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8 (2019): 77-114.
• Hodaloğulları, Zeliha ve Aydın, Aydın. “Türkiye ile Rusya Arasındaki Doğal Gaz İşbirliğinin Türkiye’nin Enerji Güvenliğine Etkisi.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/43 (2016): 744-755.
• İlter, Emel ve Kınık, Hülya. “Türkiye’nin Enerji Denklemi: Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı ve Türk Akımı.” Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 18 (2017): 185-200.
• İnönlü, Rıdvan. “Türk-Rus Enerji Jeopolitiğinde Boru Hatları ve Lojistiğin Önemi.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, 2018.
• Kakışım, Cemal. “Karşılıklı Bağımlılık Kapsamında Türkiye-Rusya Enerji İlişkilerinin Analizi.” Uluslararası Siyaset Bilimi ve Kentsel Araştırmalar Dergisi 7/1 (2019): 67-89.
• Kakışım, Cemal. “Türkiye’nin Bölgesel Doğal Gaz Merkezine Dönüşebilme Potansiyeli.” Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 8/24 (2020): 255-280.
• Kakışım, Cemal. “Türkiye’nin Enerji Politikaları Açısından Türk Akımına Yönelik Bir Değerlendirme.” Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 5/50 (2017): 517-527.
• Kalyoncu, Hüseyin ve Amanov, Shatlyk. “Orta Asya Enerji Kaynakları ve Enerji Bağlamında ABD’nin Orta Asya Politikası.” Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7/2 (2010): 38-71.
• Kanbal, Burcu. “Türkiye ve Rusya Federasyonu İlişkilerinde Boru Hatları Diplomasisi.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harp Akademileri Komutanlığı, 2011.
• Kaya, Ömer Faruk. “2010 ve Sonrası Türkiye ve Rusya İlişkileri.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi, 2020.
• Kazdal, Melih. “Adalet ve Kalkınma Partisi Dönemi Türkiye-Rusya İlişkileri (2002-2017): Dış Politikada Çatışma ve İş Birliği.” Journal of Awareness 3/2 (2018): 51-62.
• Khamzaeva, Farıda. “Türkiye-Rusya Ekonomik İlişkilerinde Yeni Dönem: Karşılaştırmalı Bir İnceleme.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi, 2019.
• “Kırım’ın İlhakı ve Gelişen Türkiye-Ukrayna İlişkileri.” Erişim Tarihi: 19.08.2021. https://www.insamer.com/tr/?output=pdf&type=post&id=4525.
• Kurban, Vefa ve Cabbarlı, Hatem. “Türkiye-Rusya İlişkileri ve Uçak Krizinin Türk-Rus Kamuoyuna Yansımaları.” Ege Strateji Araştırma Dergisi 10/2 (2019): 105-118.
• Minisker, Mert. “Türkiye-Rusya Uçak Krizi ve Krizin Türk Basınında Ele Alınış Biçimi Ekseninde Türkiye-Rusya İlişkileri.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant Üniversitesi, 2019.
• Oğan, Sinan. “Mavi Akım Projesi: Bir Enerji Stratejisi ve Stratejisizliği Örneği.” STRADİGMA 7 (2003): 1-20.
• Oğan, Sinan. “Mavi Akım: Türk-Rus İlişkilerinde Mavi Bağımlılık.” (2006). Erişim Tarihi: 15.06.2021. http://turksam.org/mavi-akim-turk-rus-iliskilerinde-mavi-bagimlilik.
• Özbay, Fatih. “Soğuk Savaş Sonrası Türkiye-Rusya İlişkileri: 1992-2010.” Bilge Strateji 2/4 (2011): 35-77.
• Özbay, Fatih. “Türkiye-Rusya İlişkilerinde İşbirliği ve Rekabet, 1992-2012.” Atilla Sandıklı ve Erdem Kaya (Ed.) Bölgesel Sorunlar ve Türkiye. İstanbul: BİLGESAM Yayınları, 2013.
• “Putin’den ‘Güney Akım’ Bombası.” (2014). Erişim Tarihi: 19.08.2021. https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/putin-den-guney-akim-bombasi-27690439.
• Sandıklı, Atilla ve Semin, Ali. “Bütün Boyutlarıyla Suriye Krizi ve Türkiye.” Atilla Sandıklı ve Erdem Kaya (Ed.). Orta Doğu’da Değişim ve Türkiye (İstanbul: BİLGESAM Yayınları, 2014).
• Sarıaslan, Fatma. “Türkiye’nin Rusya Federasyonu ile İlişkilerinde Ekonominin Rolü.” Avrasya İncelemeleri Dergisi 8/2 (2019): 174-216.
• Sarıkaya, Ekim. “Soğuk Savaş Sonrası Dönemden Günümüze Enerji Güvenliği Bağlamında Türk- Rus İlişkileri.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, 2019.
• Sıvış, Efe. “Enerji Politikalarında Denge Arayışı, ABD-Rusya ve Avrupa Birliği Üçgeni: Türk Akım Projesinin Belirleyici Faktörleri.” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23/3 (2019): 1373-1388.
• “Türk Akımı Doğal Gaz Boru Hattı Türkiye, Rusya ve Bölge İçin Ne Anlam Taşıyor?.” (2020). Erişim Tarihi: 20.08.2021. https://tr.euronews.com/2020/01/08/turk-akimi-dogal-gaz-boru-hatti-turkiye-rusya-ve-bolge-icin-ne-anlam-tasiyor.
• “Türk Akımı ve Akkuyu Görüşmeleri Askıya Alındı.” (2015). Erişim Tarihi: 20.08.2021. https://tr.sputniknews.com/20151201/turk-akimi-akkuyu-nukleer-1019407826.html.
• “Uçak Krizi Patladığından Beri Erdoğan ve Putin Neler Söylediler?.” (2015). Erişim Tarihi: 19.08.2021. https://www.cnnturk.com/dunya/ucak-krizi-patladigindan-beri-erdogan-ve-putin-neler-soylediler?page=2.
• Yeltin, Hüseyin ve Işık, Kübra. “Rekabetten İşbirliğine Giden Süreçte Türkiye-Rusya İlişkilerinde Bir Test: Suriye Krizi.” Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi 3/3 (2017): 39-50.
• Yeşilot, Okan ve Özdemir, Burcu. “Putin Dönemi Türk-Rus İlişkileri: Krizler Fırsata Dönüşebilir Mi?.” VII. Uluslararası Karadeniz Sempozyumu: “Türk Rus İlişkileri". (2017): 343-355.
• Yıldırım, Adem. “2002-2015 Yılları Arasında Türkiye-Rusya İlişkilerinde Enerji Güvenliği.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, 2019.