В. М. ГАРШИН И ТОНКАЯ НОЧЬ НА ГРАНИЦЕ ЖИЗНИ И СМЕРТИ

Yıl 2025, Sayı: 13, 405 - 416, 30.06.2025

Rabia Özberk

https://doi.org/10.48068/rusad.1651708

Öz

Всеволоду Михайловичу Гаршину (1855-1888) было всего тридцать три года, когда он покончил жизнь самоубийством, бросившись с лестницы перед своим домом в Петербурге. Не смотря на то, что он оставил всего семнадцать рассказов, восемь стихотворений, несколько писем, статей и эссе в богатом наследии русской литературы XIX века, он вдохновлял как своих современников, так и многих писателей, последовавших за ним. В русско-турецкой войне (1877-1878) служил на фронте, видел на самом месте жестокое и кравовое лицо войны, осознал, как близок человек к смерти, Гаршин со всей ясностью описал эти реальности в своих рассказах, большинство из которых считается автобиографическими. Гаршин рисует портрет одинокого человека, который, с одной стороны, постоянно находится в духовном поиске, а с другой - осознает собственное бессилие изменить мир к лучшему. Писатель, одержимый стремлением умереть, чья мания выходит на первый план во всех его творчестве, не позволяет пессимизму и депрессивному настроению покинуть его во всей жизни. Гаршин, очень чуткий к эпохе, в которой жил, один из самых ярких писателей 1870-80-х годов и в своих произведениях в основном обращался к социальным проблемам, таким как война, бедность и социальное неравенство. Рассказ Ночь (1880) имеет и похожую и иную тематику. В нем объясняется трагическая история главного героя Алексея Петровича, колеблющийся между жизнью и смертью в своей темной комнате, из которой он не может выбраться и ни душевно, и ни физически. Чистый, дружеский и реальный мир детства, полный воспоминаний, проведенного с отцом, контрастирует со взрослой жизнью главного героя. В этом рассказе, подчеркивающем бессмысленность существования современного человека, лишенного духовности и полного лжи, Алексей Петрович одновременно желает смерти и крепко держится за религиозные ценности, чтобы не быть бессильным перед временем и уставшим от жизни. В данной работе рассказ В. М. Гаршина Ночь будет проанализирован в соответствии со структурной моделью психоаналитической теории австрийского невролога З. Фрейда, и психологическое функционирование автора будет рассмотрено через главного героя.

Anahtar Kelimeler

Русская литература XIX века , В. М. Гаршин , Фрейд , психоанализ , структурная модель

V. M. GARŞİN VE YAŞAMLA ÖLÜM SINIRINDA İNCE BİR GECE

Öz

Vsevolod Mihayloviç Garşin (1855-1888) Petersburg’da evinin önündeki merdivenden kendini atarak intihar ettiğinde henüz otuz üç yaşındadır. XIX. yüzyıl Rus edebiyatının zengin mirasına yalnızca on yedi öykü, sekiz şiir, birkaç mektup, makale ve deneme bırakmış olsa bile hem çağdaşlarına hem de ardından gelen birçok yazara çalışmalarıyla esin kaynağı olmuştur. 93 Harbi’nde cephede görev alan, savaşın acımasız yüzüne bizzat yerinde tanıklık eden, insanın ölüme ne kadar yakın olduğunu idrakına varan ve bu gerçekleri çoğu otobiyografik sayılabilecek öykülerinde tüm açıklığıyla betimleyen Garşin, okurun gözünde bir yanda daima ruhsal bir arayış içinde olan diğer yanda dünyayı iyi bir yere çevirme konusunda kendi güçsüzlüğünün farkına varan yalnız bir adam portresi çizmiştir. Ölüm dürtüsüne olan takıntısı her eserinde ön plana çıkan sanatçının, karamsarlığı ve depresif ruh hali yaşamı boyunca kendini bırakmaz. Yaşadığı çağa oldukça duyarlı biri ve 1870-80’li yılların en önde yazarlarından olan Garşin eserlerinde daha çok savaş, yoksulluk, sosyal eşitsizlik gibi toplumsal sorunlara değinir. Gece (Ночь, 1880) öyküsü hem benzer hem de farklı bir konuya sahiptir. Bu eserde ruhsal ve fiziksel açıdan içinden çıkamadığı karanlık odasında yaşamla ölüm arasında mekik dokuyan başkahraman Aleksey Petroviç’in trajik öyküsü anlatılmaktadır. Babasıyla beraber geçirdiği anılarla dolu saf, samimi ve gerçek olan çocukluk dünyası, başkahramanın yetişkin haline bir karşıtlık olarak göze çarpar. Modern insanın maneviyattan yoksun ve yalanlarla dolu anlamsız varoluşunun vurgulandığı bu öyküde Aleksey Petroviç zaman karşısında çaresiz kaldığı ve yaşamaktan yorulduğu için hem ölümü arzular hem de dini değerlere sıkıca tutunur. Çalışmamızda V. M. Garşin’in Gece öyküsü Avusturyalı nörobilimci S. Freud’un tıp dünyasına kazandırdığı psikanalitik kuramın yapısal modeline göre irdelenecek ve başkahraman üzerinden yazarın ruhsal işleyişi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

XIX. yy Rus edebiyatı , V. M. Garşin , Freud , psikanaliz , yapısal model

V. M. GARSHIN AND A FRAGILE NIGHT ON THE BORDER OF LIFE AND DEATH

Öz

Vsevolod Mikhailovich Garshin (1855-1888) was only thirty-three years old when he committed suicide by throwing himself down the stairs in front of his house in St. Petersburg. Although he left only seventeen short stories, eight poems, a few letters, articles and essays to the rich heritage of nineteenth-century Russian literature, he inspired both his contemporaries and many writers who followed him. Serving in the Russo-Turkish War (1877–1878) at the front, witnessing the cruel face of the war on the spot, realising how close man is to death, and describing these realities in all clarity in his stories, most of which can be considered autobiographical. Garshin draws the portrait of a lonely man who, on the one hand, is always in a spiritual search, and on the other hand, realises his own powerlessness to turn the world into a good place. The artist, who is obsessed with the urge to die and whose obsession with the urge to die comes to the forefront in all his works, does not allow his pessimism and depressive mood to leave him throughout his life. Although Garshin, who was very sensitive to the era he lived in and one of the most prominent writers of the 1870-80s, mostly touched upon social problems such as war, poverty and social inequality in his works. The Night (Ночь, 1880) story has a familiar and also a different subject. There is explained the tragic story of the protagonist Alexei Petrovich, who shuttles between life and death in his dark room, from which he cannot get out of mentally and physically. The pure, friendly and real childhood world full of memories spent with his father stands out as a contrast to the protagonist’s adult life. In this story, which emphasises the meaningless existence of modern man devoid of spirituality and full of lies, Alexei Petrovich both desires death and tightly clings to religious values in order to be weak in the face of time and tired of living. In this paper, V. M. Garshin’s story Night will be analyzed according to the structural model of the psychoanalytic theory of Austrian neuroscientist S. Freud, and the author’s psychological functioning will be analyzed through the protagonist.

Anahtar Kelimeler

XIX century Russian literature , V. M. Garshin , Freud , psychoanalysis , structural model

Kaynakça

• Andreyevskiy, Sergey. Kniga o smerti. Seriya Literaturnye pamyatniki. Moskva: Nauka, 2005.
• Atlı, Ferda. “Edebi Metnin ve Yaratıcılığın Kaynağına Ulaşan Yol: Psikanalitik Edebiyat Eleştirisi.” Turkish Studies 7/3 (2012): 257-273.
• Belyayev, Naum. Garshin. Seriya zamechatel'nyh lyudey. Moskva: Molodaya Gvardiya, 1988.
• Dedyuhina, Olga. “Ispıtaniye smertyu v povesti L. N. Tolstogo ‘Smert İvana İlyicha’ i rasskaze V. M. Garshina ‘Noch’.” Mir nauki, kultury, obrazovaniya 6/97 (2022): 502-504.
• Freud, Sigmund. “The Ego and the Id.” The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud içinde. Volume XIX, London: The Hogart Press, 1923.
• Freud, Sigmund. Yaşamım ve Psikanaliz. Çev. Kamuran Şipal. İstanbul: Say Yayınları, 1993.
• Garshin, Vsevolod. Sochineniya. Moskva: Hudojestvennaya Literatura, 1955.
• İncil. İstanbul: Yeni Yaşam, 2010.
• Jeymo, Bojena. “Aleksey Petrovich kak plennik granits (“Noch’” Vsevoloda Garshina).” Uralskiy Filologiçeskiy Vestnik 4 (2016): 117-128.
• Kolesnikova, Tamara. Tragicgeskoye v tvorchestve V. M. Garshinа. Avtoreferat dis. kand. filol. nauk, Moskva, 1994.
• Kraynova, Yelena. “Kategoriya vremeni v russkoy proza XIX-XX vekov kak fenomen kultury.” Vestnik Povoljskogo Instituta Upravleniya 2 (2008): 153-158.
• Özkarar, Fatma Gökçe. “Nöropsikanaliz: Zihin ve Beden İkilemine Bir Barış Çağrısı.” Türk Psikoloji Bülteni 13/40 (2007): 56-66.
• Özşahin, Sunay. “Bir Freud Masali: Çocuk Masumluğu.” Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi 3/6 (2019): 129-137.
• Sarı, Ahmet. Psikanaliz ve Edebiyat. Teori/Uygulama. Ankara: Salkımsöğüt, 2008.
• Woolf, Moisey. “Ideya smerti u Vsevoloda Garshina.” Psihoanaliticheskiy etyud/Psihoanaliticheskiy vestnik 10 (2002): 161-187.
• Yeremin, Viktor. Tajny smerti russkih pisateley. Moskva: Veçe, 2011.
• Zafer, Zeynep. “V. M. Garşin’in Sanat Dünyasında Osmanlı-Rus Savaşı (1877-1878).” Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi 6/2 (2017): 361-379.