Kur’ân’da Fiziki ve Rûhî Rahatsızlıklar İçin Kullanılan Kavramlar

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 24 - 44, 29.06.2023

İdris Sami Sümer

Öz

Hastalık olgusu, yaşı, konumu ve imkanları ne olursa olsun hemen herkesin hayatında karşı karşıya kaldığı bir gerçekliktir. Madde ve manadan oluşan insan, ömrü hayatında çeşitli fiziki veya ruhî rahatsızlıklara maruz kalabilmektedir. Kur’ân’ı-Kerîm, birey ve toplumla ilgili birçok temel meseleye işaret ettiği gibi çeşitli vesilelerle hastalık konusuna da temas etmiştir. Kur’ân, fiziki hastalıkları genel olarak, ibadetlerin yükümlülüğü, savaş hukuku ve özürlülerin özel halleri gibi hususlarda dile getirmiştir. Manevî rahatsızlıkları ise, birey ve toplum ilişkileri bağlamında ifade etmiştir. Günümüzde genel olarak stres kelimesi ile ifade edilen duygusal rahatsızlıklar Kur’ân terminolojisinde birçok kavramla ifade edilmiştir. Bu makalede Kur’ân’da fiziki, rûhî ve moral rahatsızlıklar için kullanılan kavramlar hem semantik yönden hem de işaret ettikleri anlam alanları yönleri ile incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Hastalık, Stres, Moral, Engelliler

Concepts that using for mental and body disorder in the Quran

Öz

Illness is a reality that practically everyone experiences in their lives, regardless of age, location, or opportunity. Humans, who are made up of matter and meaning, can be subjected to a variety of physical and spiritual illnesses throughout their lives. The Qur'an not only addresses numerous fundamental concerns concerning the person and society, but it also addresses the subject of disease several times. The Qur'an has expressed physical illnesses in general, on issues such as the obligation of worship, the law of war, and the special conditions of the disabled. He described spiritual disturbances in the framework of interpersonal and societal relationships. Emotional disturbances, which are commonly represented with the word stress today, have been described with a variety of ideas in Qur'anic language. The terminology employed in the Qur'an for physical, spiritual, and moral diseases will be analyzed in this article in terms of semantics as well as the domains of meaning they point to.

Anahtar Kelimeler

Illness, Qur'an, Stress, Morale, Disabled

Kaynakça

• Abdulbâkī, Muhammed Fuâd. el-Muʿcemü’l-müfehres. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1996.
• Acar, Halil İbrahim. “Özür”. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 134-135. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007.
• Askerî, Ebu Hilâl Hasan b. Abdullah el-. el-Furûk fi’l-Luğa. thk. Muhammed İbrahim Selim. Kahire: Dâru’l-İlmi ve’s-Segâfeti li’n-Neşri ve’t-Tevzî, ts.
• Aybakan, Bilal. “‘“Zarar”’”. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 130-134. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2013.
• Bolsoy, Nursen - Sevil, Ümran. “Sağlık-Hastalık ve Kültür Etkileşimi”. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 9/3 (2010), 78-87.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. b.y.: Dâr’u Tavki’n-Necât, 2. Basım, 1422.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh tâcu’l-lügat’i ve sıhâhı’l-Arabiyyi. thk. Ahmed Abdulğafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 4. Basım, 1987.
• Çağrıcı, Mustafa. “Ezâ”. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35-36. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
• Çağrıcı, Mustafa. “Hüzün”. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 73-76. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999.
• Denizer, Nurullah. “Kur’ân’da Dini Şüphe”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 46 (2017).
• Ferahîdî, Ebu Abdurrahman el-Halîl b. Ahmed b. Amr el-. Kitbu’l-Ayn. thk. Mehdî el-Mahzûmî - İbrahim es-Sâmirâî. 8 Cilt. Dâr’u ve Mektebetu’l-Hilâl, ts.
• Gecit, Mehmet Seyid. “Kur’ân’da Bazı Hastalıklar ve Tedavi Yöntemleri”. ed. Adem Yerinde. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayını 37 (2021).
• Isfehânî, Râğıb. el-Mufredât fi ğarîbi’l Kur’ân. Beyrut: Dâru’l- Ma‘rife, 2001.
• İbn Âşûr, Muhammed Tahir b. Muhammed. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnûsiyyet’u li’n-Neşr, 1984.
• İbn Fâris, Ebu’l Hasan Ahmed. Mu‘cem’u mekâyisi’l-luğa. Dâru’l-Fikr, 1979.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânu’l-ʿArab. Beyrut: Dâru’s-Sadr, ts.
• Kanık, İsa. “İnsanın Sorumluluğu Bağlamında Kur’ân’da Nimet Kavramı”. Dini Araştırmalar. https://doi.org/10.15745/da.518199
• Karaman, Hayreddin - ve diğerleri. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Kocaman, Nazmiye. “Hastaların Psikososyal Tepkilerini Etkileyen Faktörler”. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 11/1 (2010), 101-112.
• Kurtûbî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebû Bekir el-. el-Câmi‘u li-Aḥkâmi’l-Ḳurʾân. thk. Ahmed el-Berdûnî. Kahire: Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1964.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Tefsîru’l-Mâturîdî (Te’vîlâtü ehli’s-Sünneh). thk. Mecdî Bâslûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2005.
• Özdemir, Veysel - Doğan, Muhammed. “Uluslararası Din ve Medeniyet Sempozyumu (Din ve Sağlık)”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları 1/2 (2021).
• Râzî, Fahreddin. Mefâtîhu’l-ğayb. Beyrut: Dâr’u İhyâi’t- Turâsi’l- Arabî, 1999.
• Şişman, Yener. “Özürlülük Alanında Kullanılan Kavramlar Üzerine Genel Bir Değerlendirme”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 7/28 (2012), 69-85.
• Taberî, Muhammed b. Cerir, b. Yezîd el-Bağdâdî. Câmiu’l-beyân an te’vili’ âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî. Dâr’u Hicrî li’t-Tabâati ve’n-Neşri ve’t- Tevzîi ve’l-İlan, 2001.
• Tezcan, Münir. “Kur’ân’ın Bedensel Engellilere Yaklaşımı”. Kahramanmaraş Sütçü İmam İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (2007), 137-186.
• Türkmen, Sıddıka. “Kur’ân’da Yer Alan Huzn ve Yakın Anlamlı Kelimelerin Furûk Bağlamında Tahlili”. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi 11/2 (2020).
• Zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. Abdurrezzak el-Hüseynî. Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs. Dâru’l-Hidâye, ts.
• Zemahşerî, Mahmud b. Ömer b. Ahmed. el-Keşşaf an hakâik-i gavâmîdi’t-tenzil ve uyûni’l-ekâvil fî vücûhi’t-te’vîl. thk. Muhammed Bâsil Uyûnu’s-Sevd,. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 3. Basım, ts.
• Zemahşerî, Mahmud b. Ömer b. Ahmed. Esâsu’l-belâğa. thk. Muhammed Bâsil Uyûnu’s- Sevd. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1998.