Türkiye’de Aromaterapi Uygulanarak Yapılan Lisansüstü Randomize Kontrollü Hemşirelik Çalışmalarının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 123 - 129, 14.01.2022

Aslı Kurtgöz Selin Keskin Kızıltepe

https://doi.org/10.33631/sabd.1055470

Cited By: 3

Öz

Amaç: Bu araştırma Türkiye’de hemşirelik alanında aromaterapi uygulanarak yapılan randomize kontrollü lisansüstü çalışmaların incelenmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Bu derleme çalışmasında, 2000-2019 yılları arasında, hemşirelikte aromaterapi yöntemlerinin kullanıldığı randomize kontrollü tezler incelenmiştir. Yüksek Öğrenim Kurumu Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı “randomize kontrollü” ve “hemşirelik” anahtar kelimeleri ile birbirinden bağımsız iki araştırmacı tarafından taranmıştır. Belirtilen yıllar arasında toplam 509 lisansüstü tez incelenmiştir. İncelenen tezlerin araştırmaya dahil edilme ölçütleri; randomize kontrollü tasarımda olması, aromaterapi yöntemlerinin etkinliğinin incelenmesi ve hemşirelik alanında yapılmış olmasıdır. Bu doğrultuda dahil edilme ölçütlerini karşılayan toplam 19 teze ulaşılmıştır.
Bulgular: Tezlerden 11’i doktora, 8’i ise yüksek lisans düzeyinde yapılmış olup, çalışmaların tamamına yakınının (%94,7) son beş yılda yapıldığı görülmüştür. Çalışmalar kapsamında en çok kullanılan aromatik yağın lavanta olduğu (%78,9) ve lavanta yağının en fazla inhalasyon yöntemiyle (%60) kullanıldığı belirlenmiştir. Lisansüstü hemşirelik çalışmalarının çoğunun (%52,6) aromaterapi uygulamasının ağrı üzerine etkisini değerlendirmek amacıyla yürütüldüğü saptanmıştır.
Sonuç: Türkiye’de hemşirelik alanında yapılan randomize kontrollü lisansüstü çalışmaların tamamına yakınında aromaterapi uygulamalarının kullanım amacına göre etkili olduğu bildirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik, koku terapi, lisansüstü, randomize

Analysis of Randomized Controlled of Nursing Postgraduate Studies Which Made by Applying Aromatherapy in Turkey

Öz

Aim: This study was done in the nursing field in Turkey in order to analyze randomized controlled of nursing postgraduate studies which made by applying aromatherapy.
Material and Method: In this review study, randomized controlled theses using aromatherapy methods in nursing were examined between 2000 and 2019. Higher Education Institution National Thesis Center Database was searched by two independent researchers with the keywords "randomized controlled" and "nursing". A total of 509 postgraduate theses were examined between the specified years. The criteria for inclusion of theses examined in the research;being in randomized controlled design, examining the effectiveness of aromatherapy methods and are conducted in the field of nursing. Accordingly, a total of 19 theses were reached that meeting the inclusion criteria.
Results: 11 of the theses have been done at the level of doctorate and 8 at the level of master's degree. It has been seen that almost all of the studies (%94,7) have been done in the last five years. In our study, it was determined that the most used aromatic oil was lavender (%78,9) and lavender oil was used mostly by inhalation method (%60). It was found that most of the postgraduate nursing studies (%52,6) were carried out to evaluate the effect of aromatherapy on pain.
Conclusion: Aromatherapy applications have been reported to be effective according to the intended use at almost all postgraduate studies that randomized controlled trials conducted in nursing in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Aromatherapy, nursing, postgraduate, randomized

Kaynakça

• Baltacı N, Deniz HT. Tamamlayıcı ve bütünleşik bir bakım uygulaması: Aromaterapi. International Social Sciences Studies Journal. 2019; 5(32): 1802-9.
• Berman A, Snyder SJ, Frandsen G, editors. Complementary and alternative healing modalities. In: Kozier & Erb’s fundamentals of nursing: concepts, practice, and process. 10th Edition. New Jersey: Pearson Education; 2016. p. 295-300.
• National Center for Complementary and Integrative Health. [Internet]. [Updated: 2020 Jan; Cited: 2020 May 1]. Available from: https://www.nccih.nih.gov/health/aromatherapy.
• Başaran A. Natural aromatherapy: Herbs & essences. Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2009; 29(Suppl): 86-94.
• Gnatta JR, Kurebayashi LFS, Turrini RNT, Silva MJP. Aromatherapy and nursing: Historical and theoretical conception. Rev Esc Enferm USP. 2016; 50(1): 127-33.
• Bilgiç Ş. Hemşirelikte holistik bir uygulama; aromaterapi. Namık Kemal Tıp Dergisi. 2017; 5(3) 134-41.
• Özdemir H, Öztunç G. Hemşirelik uygulamalarında aromaterapi. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2013; 5(2): 98-104.
• Nahcivan N. Nicel araştırma tasarımları. Erdoğan S, Nahcivan N, Esin MS, editörler. Hemşirelikte araştırma; süreç, uygulama ve kritik. 2. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp; 2015. s.112.
• Seçginli S. Hemşirelikte araştırma kullanımı ve kanıta dayalı uygulamalar. Erdoğan S, Nahcivan N, Esin MS, editörler. Hemşirelikte araştırma; süreç, uygulama ve kritik. 2. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp; 2015. s.343-5.
• Tosun Ö. Aromaterapi, müzikterapi ve vibrasyon uygulamalarının yenidoğanın stres ve davranışları üzerine etkisi [Doktora tezi]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi; 2013.
• Muz G. Hemodiyaliz tedavisi alan bireylerde inhalasyon yoluyla uygulanan aromaterapinin uyku kalitesi ve yorgunluk düzeyine etkisi [Doktora tezi]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi; 2015.
• Metin ZG. Romatoid artritli hastalarda aromaterapi masajı ve refleksoloji uygulamalarının ağrı ve yorgunluğa etkileri [Doktora tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2015.
• Yayla EM. İnhaler yolla uygulanan aromaterapinin implante edilebilir venöz port kateter iğne girişine bağlı prosedürel ağrı ve anksiyete üzerine etkisi [Doktora tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2016.
• Kaymaz TT. Orta ve ileri evre demans hastalarına uygulanan aromaterapinin ajitasyon ve bakım verenin yüküne etkisi [Doktora tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2016.
• Uzunçakmak T. Üniversite öğrencilerine uygulanan aromaterapinin premenstruel sendrom ile baş etmeye etkisi [Doktora tezi]. Ankara: Gazi Üniversitesi; 2016.
• Zorba P. Masaj ve inhaler yollarla uygulanan aromaterapinin kemoterapiye bağlı akut bulantı kusmaya etkisinin karşılaştırılması [Doktora tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2016.
• İzgü N. El ve ayağa uygulanan aromaterapi masajının kemoterapi ilişkili periferal nöropatik ağrı ve yorgunluk üzerine etkisi [Doktora tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2017.
• Kasar KS. Miyofasiyal ağrı sendromu olan bireylerde tetik nokta enjeksiyonu sırasında uygulanan inhaler aromaterapinin ağrı, anksiyete, konfor ve kortizol düzeyine etkisi [Doktora tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi; 2018.
• Ertürk NE. Kemoterapi alan hastalara uygulanan nane yağının bulantı kusma ve öğürme üzerine etkisi [Doktora tezi]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi; 2019.
• Sönmez DZ. Diz osteoartriti olan bireylere diz bölgesine lokal olarak uygulanan sarı kantaron yağının ağrı şiddetine ve fiziksel fonksiyonlara etkisi [Doktora tezi]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi; 2019.
• Ayik C. Ameliyat öncesi dönemde aromaterapi masajının anksiyete ve uyku kalitesine etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi; 2016.
• Eminov A. Epizyotomi bakımında kullanılan lavanta yağı ve buz uygulamasının epizyotomi ağrısına etkisi [Yüksek lisans tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi; 2017.
• Cenkci Z. Aromaterapinin doğum eylemindeki ağrı, konfor ve memnuniyet üzerine etkisi [Yüksek lisans tezi]. Adana: Çukurova Üniversitesi; 2017.
• Taşan E. İnhaler lavantanın hemodiyaliz hastalarında damara ulaşım sırasında oluşan ağrıya etkisi [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi; 2018.
• Gülşen G. Üst gastrointestinal endoskopi işlemi uygulanan hastalara müzik eşliğinde uygulanan inhaler aromaterapinin vital bulgulara etkisi [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi; 2018.
• Erat A. Hemodiyaliz tedavisi alan bireylerde lavanta yağı ile uygulanan masajın huzursuz bacak sendromu şiddeti ve yaşam kalitesine etkisi [Yüksek lisans tezi]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi; 2019.
• Baykal FC. Aromaterapi masajının kronik nonmalign ağrısı olan hastalarda ağrı, anksiyete ve uyku kalitesi üzerine etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi; 2019.
• Özdemir ST. Hemodiyaliz hastalarında av fistül uygulaması sırasında oluşan ağrıyı gidermede lavanta aromaterapinin etkisi [Yüksek lisans tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi; 2019.
• van der Watt G, Janca A. Aromatherapy in nursing and mental health care. Contemp Nurse. 2008; 30(1): 69-75.
• Ziyaeifard M, Zahedmehr A, Ferasatkish R, Faritous Z, Alavi M, Alebouyeh MR, et al. Effects of lavender oil inhalation on anxiety and pain in patients undergoing coronary angiography. Iranian Heart Journal. 2017; 18 (1): 44-50.
• Lamadah SM, Nomani I. The effect of aromatherapy massage using lavender oil on the level of pain and anxiety during labour among primigravida women. American Journal of Nursing Science. 2016; 5(2): 37-44.
• Chena SF, Wang CH, Chan PT, Chiang HW, Hu TM, Tam KW, et al. Labour pain control by aromatherapy: A meta-analysis of randomised controlled trials. Women and Birth. 2019; 32 (4) 327-35.
• Eun-Ja L, Bok-Soon K, In-Hae S, Kyung-Eun M, Jeong-Hwa K. The effects of aromatherapy on sleep disorders, satisfaction of sleep and fatigue in hemodialysis patients. Korean J Adult Nurs. 2011; 23(6): 615-23.
• Rajai N, Sajadi SA, Teymouri F, Zareiyan A, Siavoshi S, Malmir M. The effect of aromatherapy with lavender essential oil on anxiety and stress in patients undergoing coronary artery bypass graft surgery. Jundishapur J Chronic Dis Care. 2016; 5(4): e34035.
• Afshar MK, Moghadam ZB, Taghizadeh Z, Bekhradi R, Montazeri A, Mokhtari P. Lavender fragrance essential oil and the quality of sleep in postpartum women. Iran Red Crescent Med J. 2015; 17(4): e25880.
• Eghbali M, Varaei S, Yekaninejad MS, Mohammadzadeh F, Shahi F. To what extend aromatherapy with peppermint oil effects on chemotherapy induced nausea and vomiting in patient diagnosed with breast cancer? A randomized controlled trial. J Hematol Thrombo Dis. 2017; 5(6): 2-6.
• Khiewkhern S, Promthet S, Sukprasert A, Eunhpinitpong W, Bradshaw P. Effectiveness of aromatherapy with light thai massage for cellular immunity improvement in colorectal cancer patients receiving chemotherapy. Asian Pacific J Cancer Prev. 2013; 14 (6): 3903-7.
• Jafarzadeh M, Arman S, Pour FF. Effect of aromatherapy with orange essential oil on salivary cortisol and pulse rate in children during dental treatment: A randomized controlled clinical trial. Adv Biomed Res. 2013; 2: 10.
• Wu JJ, Cui Y, Yang YS, Kang MS, Jung SC, Park HK, et al. Modulatory effects of aromatherapy massage intervention on electroencephalogram, psychological assessments, salivary cortisol and plasma brain-derived neurotrophic factor. Complementary Therapies in Medicine. 2014; 22(3): 456–62.
• Akdemir N. Kanser tedavileri ve hemşirelik bakımı. Akdemir N, Birol L, editörler. İç hastalıkları ve hemşirelik bakımı. Genişletilmiş 3. Baskı. Ankara: Sistem Ofset; 2011. s. 265.