Lomber Disk Hernisi Ameliyatı Olan Hastalar İçin Geliştirilen Hasta Güvenliği Öğretim Planının Hastaların Günlük Yaşam Aktiviteleri ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 281 - 288, 22.05.2024

Meral Yıldırım Çetinkaya Nurhan Bayraktar

https://doi.org/10.33631/sabd.1351256

Öz

Amaç: Araştırmanın amacı; lomber disk hernisi cerrahisi için başvuran hastalara uygulanan hasta güvenliği öğretim planının, günlük yaşam aktivitesi ve yaşam kalitesine etkisini değerlendirmektir.
Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın türü ön – son test düzeninde yarı deneysel tasarımdır. Evreni, Ankara Üniversitesi İbn-i Sina Hastanesi Beyin Cerrrahisi servisine Lomber Disk Hernisi ameliyatı için kabul edilen hastalar oluşturmuştur Örneklemi 60 hasta oluşturmuştur. Deney ve kontrol grubunda 30 hasta yer almıştır. Veri toplama aracı olarak; Kişisel Bilgi Formu, Bilgi Düzeyi Belirleme Formu, Günlük Yaşam Aktiviteleri Formu ve SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılmıştır. Deney grubuna “Hasta Güvenliği Öğretim Planı” uygulanmıştır. Kontrol grubu rutin hemşirelik bakımını almışlardır. Analizde sayı ve yüzde, Kolmogrov-Smirnov, ki-kare ve Mann-Whitney U testi kullanılmıştır..
Bulgular: Tanıtıcı özellikler deney ve kontrol gurubunda benzer bulunmuştur. Deney grubunun bilgi ve günlük yaşam aktiviteleri puan ortancaları istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0,05). Yaşam kalitesi alt boyut puanları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (p>0,05).
Sonuç: Hasta güvenliği öğretim planı lomber disk hernisi cerrahisi geçirenlerin bilgilerini ve günlük yaşam aktivitelerini olumlu yönde geliştirirken, yaşam kaliteleri üzerinde olumlu bir etki oluşturmamıştır. Lomber disk hernisi tanısı konan bireylere yönelik olarak hazırlanan öğretim planının yaşam kalitesi içeriğinin güncellenerek ve aralıklı izlemler yapılarak kliniklerde kullanımı önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Günlük Yaşam Aktiviteleri, Yaşam Kalitesi, Lomber Disk Hernisi

Proje Numarası

011 D10 401 001

Effectiveness of Patient Safety Education Plan Developed for Patients with Lumbar Disc Herniation Surgery on Their Activities of Daily Livings and Quality of Life

Öz

Aim:vThe aim of the study was to evaluate the effect of the patient safety teaching plan applied to patients admitted for lumbar disc herniation surgery on activities of daily living and quality of life.
Material and Methods:vThe type of the study was a quasi-experimental design with a pre-post test design. The population consisted of patients admitted to Ankara University İbn-i Sina Hospital Neurosurgery service for Lumbar Disc Herniation surgery. 60 patients constituted the sample. There were 30 patients in the experimental and control groups. Personel Information Form, Knowledge Level Determination Form, Activities of Daily Living Form and SF-36 Quality of Life Scale were used as data collection tools. "Patient Safety Teaching Plan" was applied to the experimental group. The control group received routine nursing care. Number and percentage, Kolmogrov-Smirnov, chi-square and Mann-Whitney U test were used in the analysis.
Results: Descriptive characteristics were similar in the experimental and control groups. The median scores of information and activities of daily living were statistically significantly higher in the experimental group (p<0.05). The difference between the quality of life sub-dimension score of the patients was not found to be statistically significant (p>0.05).
Conclusion: While the patient safety teaching plan positively improved the knowledge and activities of daily living of lumbar disc herniation surgery patients, it did not have a positive effect on their quality of life. It is recommended that the quality of life content of the teaching plan prepared for individuals diagnosed with lumbar disc herniation be updated and used in clinics with intermittent follow-up.

Anahtar Kelimeler

Activities of Daily Living, Quality of Life, Lumbar Disc Hernia

Destekleyen Kurum

Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Birimi (H.Ü.B.A.B)

Proje Numarası

011 D10 401 001

Teşekkür

Bu çalışma Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimince desteklenmiştir. Proje Numarası: D06 107 001-277”. (“This work was supported by Research Fund of the Hacettepe University. Project Number: D06 107 001-277”.)

Kaynakça

• Gökdoğan F, Yorgun S. Sağlık hizmetlerinde hasta güvenliği ve hemşireler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Derg. 2010; 13(2): 53-9.
• Badir A, Herdman EA. Critical care nurses’ perceptions of patient safety in Turkey. Journal of Nursing Care Quality. 2008; 23(4): 375-8.
• Akalın H.E. Hasta güvenliği kültürü: Nasıl geliştirebiliriz. ANKEM Derg. 2004; 18(Ek2): 12-3.
• Çırpı F, Merih YD, Kocabey MY. Hasta güvenliğine yönelik hemşirelik uygulamalarının ve hemşirelerin bu konudaki görüşlerinin belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Derg. 2009; 2(3): 26-34.
• Yavuz M. Hasta güvenliği. Cerrahi ve Ameliyat Hemşireliğinde Güncel Yaklaşımlar-2012; 2012 Eylül; Ankara.
• Bonab MAR. Lomber disk hernisi ve kronik mekanik bel ağrısı olan hastalarda yürüyüşün zaman mesafe parametrelerinin karşılaştırılması [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi; 2017.
• Köçkar Ç, Uzun Ö. Lomber disk herni ameliyatı olan hastalarda algılanan sosyal destek ile yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2007; 10(4): 30-41.
• Heider D, Kitze K, Zieger M, Riedel-Heller SG, Angermeyer MC. Health-related quality of life in patients after lumbar disc surgery: A longitudinal observational study, Quality of Life Research. 2007; 16(9): 1453-60.
• Yılmaz E, Çeçen D, Temiz C, Mutlu S, Toğaç HK, Aslan A, Kara H. Lomber disk hernisi olan bireylerde fonksiyonel yetersizlik ve fiziksel aktivite düzeylerinin yaşam kalitesi ile ilişkisi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Derg. CBU-SBED. 2018; 5(2): 38-43.
• Kozier B, Erb E, Berman AJ, Burke K. Fundamentals of nursing, concept, process and practice. 6. bs. New Jersey: Prentice Hall Health; 2000.
• Erdil F. Sinir sistemi cerrahisi ve hemşirelik bakımı. Erdil F, Elbaş NÖ, editörler. Cerrahi hastalıkları hemşireliği. Ankara: Aydoğdu Ofset; 2001. s. 197-201.
• Sarı S, Aydoğan M. Bel ağrısının önemli bir sebebi: lomber disk hernisi. Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği Derg. 2015; 14: 298–304.
• Albert TJ, Mesa JJ, Eng K, Mclntosh TC, Balderston RA. Health outcome assessment before and after lumbar laminectomy for radiculopathy. Spine. 1996; 21: 960-2.
• Kagaya H, Takahashi H, Sugawara K, Kuroda T, Takahama M. Quality of life assessment before and after lumbar disc surgery. Journal of Orthopaedic Science. 2005; 10(5): 486-9.
• Özyürek P, Dramalı A. Lomber disk ameliyatı olmuş erişkin hastaların genel sağlık statüsü boyutlarının ölçülmesi. Hemşirelik Forumu Derg. 2003; 6(5): 6-14.
• Zileli M. Lomber disk hernisinde cerrahi teknik. Zileli M, Özer AF. editörler. Omurilik ve omurga cerrahisi. İzmir: Meta Basım; 2002. s. 679-87.
• Demir S. Dülgeroğlu A, Çakcı A. Effects of dynamic lumbar stabilization exercises following lumbar microdiscectomy on pain, mobility and return to work: Randomized controlled trial. European Journal of Physical and Rehabilatition Medicine. 2014; 50(6): 627-40.
• Karabekir HS, Yaycıoğlu S. Lomber disk hernileri ve tedavisi. Türk Omurga Cerrahisi Derg. 2007; 18(2): 67-80.
• Ofluoğlu AE, Yılmaz İ, Gökçedağ A, Toplamaoğlu H. Nüks lomber disk hernisinin cerrahi tedavisinde tekrarlan diskektominin sonuçları. Türk Nöroşirurji Derg. 2007; 17(Ek Sayı): 95.
• Köse G, Hatipoğlu S. The effect of low back pain on the daily activities of patients with lumbar disc herniation: A Turkish military hospital experience. Journal of Neuroscience Nursing. 2012; 44(2): 98-104.
• Erdil F. Sinir sistemi cerrahisi ve hemşirelik bakımı. Erdil F, Elbaş NÖ, editörler. Cerrahi hastalıkları hemşireliği. Ankara: Aydoğdu Ofset; 2001. s. 210-4.
• Canabbio MM. Mosby’s handbook of patient teaching, St. Louis: Mosby; 2000.
• Fredrichs AMJ. Management of clients with peripheral nervous system disorders, Black MJ, Hawks HJ, Keene MA, editors. Medical-surgical nursing clinical management for positive outcomes, Philadelphia: W.B. Saunders Company; 2001. p. 1983-91.
• Başgün A, Ceyhan Ö. Lomber disk herni ameliyatı olan hastaların öğrenim gereksinimleri. Yaşam Boyu Hemşirelik Derg. 2023; 3(1): 20-37.
• Sarıtaş S. Lomber disk hernisi ameliyatı olan hastalara verilen eğitimin yaşam kalitesi öz-bakım gücü ve cinsel doyum üzerine etkisi [Doktora Tezi]. Erzurum: Atatürk Üniversitesi; 2011.
• Pınar R. Diabetes mellituslu hastaların yaşam kalitesi ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesi [Doktora Tezi] İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 1995.
• Eyigör S, Karapolat H, Durmaz B. Bir üniversite kliniğine başvuran yaşlı kadınların yaşam kalitesi ve depresyon bulguları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics. 2006; 9(3): 130-5.
• Tanrıverdi N, Özçürümez G, Çolak T, Dürü Ç, Emiroğlu R, Zileli L, ve ark. Quality of life and mood in renal transplantation recipients, donors, and control: preliminary report. Transplantation Proceedings. 2004; 36: 117-9.
• Üstündağ H, Gül A, Zengin N, Aydın M. Böbrek nakli yapılan hastalarda yaşam kalitesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Derg. 2007; 2(6): 117-26.
• Özbayır T. Nörolojik travmalar. Karadakovan A, Aslan FE, editörler. Dahili ve cerrahi hastalıklarda bakım. Adana: Nobel Kitabevi; 2011. s. 1275-84.
• Erkal S. İntervertebral disk herniler. Egemen N, Arslantaş A, editörler. Nörolojik bilimler hemşireliği. Ankara: Alter Yayıncılık; 2006. s. 212-20.
• İlhan SE. İntervertebral disk herniler (servikal ve lomber). Akbayrak N, İlhan SE, Ançel G, Albayrak SA. editörler. Hemşirelik bakım planları (dahiliye-cerrahi hemşireliği ve psikososyal boyut). Ankara: Alter Yayıncılık; 2007. s. 907-14.
• Karadağ M, Aksoy G. Lomber Disk herni ameliyatı öncesi ve sonrasında sorunlarla baş etmede hemşirenin rolü. Hemşirelik Araştırma Derg. 2001; 1: 49-58.
• Zileli M. Lomber disk hastalığında tedavi endikasyonları ve hasta yönetimi. Zileli M, Özer AF, editörler. Omurilik ve omurga cerrahisi. İzmir: Meta Basım; 2002. s. 647-60.
• Özgen S. Lomber disk hastalığında cerrahi tedavinin sonuçları ve prognoz. Zileli M, Özer AF, editörler. Omurilik ve omurga cerrahisi. İzmir: Meta Basım; 2002. s. 675-8.
• Hatipoğlu S. Nöroşirurji hemşireliği. Aksoy G, editör. Cerrahi hastalıkları hemşireliği. İstanbul: Vehbi Koç Vakfı Yayınları; 1998. s. 199-200.
• Zileli M, Gülmen V. Lomber disk hernisinde yakınma ve bulgular. Zileli M, Özer AF, editörler. Omurilik ve omurga cerrahisi. İzmir: Meta Basım; 2002. s. 635-46.
• Karadağ M, Aksoy G. Lomber disk herni ameliyatında hastaların evde iyileşmelerini hızlandırmada hemşirenin eğitici rolünün etkisi. Düşünen Adam. 2002; 15(4): 245-53.
• Boskovic K, Cigic T, Grajic M, Todorovic-Tomasevic S, Knezevic A. The quality of life of patients after a lumbar microdiscectomy: A four-year monitoring study. Clinical Neurology and Neurosurgery. 2010; 112: 557-62.