DIABETES MELLITUS TANILI HASTALARDA TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ HAKKINDAKİ BİLGİ DÜZEYLERİNİN GLİSEMİK REGÜLASYON ÜZERİNE ETKİSİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 17 - 23, 15.02.2024

Bita Motamedian , Gülşah Yenidünya Yalın

https://doi.org/10.26650/JARHS2024-1305762

Öz

Amaç: Diabetes mellitus (DM) tanılı hastalarda tıbbi beslenme tedavisi ile ilgili bilgi düzeyinin glisemik kontrol üzerine etkilerinin araştırılması.

Gereç ve Yöntemler: Diyabet Polikliniğinde takip edilen en az bir kez tıbbi beslenme tedavisi (TBT) eğitimi almış olan DM tanılı hastalar (n:105) dahil edilmiştir. Hastalar; beslenme bilgisi değerlendirme formundan (BBDF) elde edilen beslenme bilgisi skorlarının (BBS) ≤60’ın altında ya da >60 üzerinde olmasına göre sırasıyla Grup 1 (n:24) ve Grup 2 (n:81) olarak sınıflandırıldıktan sonra; sosyodemografik özellikleri, biyokimyasal bulguları, beslenme alışkanlıkları, antropometrik ölçümleri, TBT bilgisi ve 24 saatlik besin tüketim kayıtları değerlendirilmiştir.

Bulgular: Grup 1 ve Grup 2’de yaş ortalaması sırasıyla 50,5±12,1 ve 45,5±15,5 izlendi. Tip 1 DM tanılı hastalarda BBS ortalamaları daha yüksek tespit edildi (p=0,02). BBS ile HbA1c ortalamaları arasında anlamlı bir ilişki izlenmedi (p=0,3). BBS düzeyi yüksek olan hastalarda eğitim düzeyi ve ortalama HDL düzeylerinin daha yüksek, nöropati sıklığının ise daha düşük olduğu görüldü (p değerleri sırasıyla; 0,03, 0,01, 0,01). BBS ile ortalama yaş ve trigliserid düzeyleri ve nöropati sıklığı (p=0,001, r=-0,35; p=0,004, r= -0,36; p=0,01, r= -0,24; sırasıyla); ortalama HDL düzeyleri, eğitim düzeyi, sağlık okur yazarlığı ve hobilerle ilgilenme arasında ise pozitif korelasyon (p<0,001, r=0,38; p<0,001, r=0,53; p=0,01, r=0,26 ve p<0,001, r=0,31; sırasıyla) izlendi. Lojistik regresyon analizinde BBS ile eğitim düzeyi arasında ilişki görüldü (p=0,01, OR:0,17, CI:0,04-0,68).

Sonuç: Diyabetli hastalarda glisemik regülasyon iyileştirilmesinde tek başına tıbbi beslenme bilgisinin iyi olması yeterli olmaya bileceğinden hastaların beslenme ile ilgili bilgilerini günlük yaşam aktivitelerine yansıtabilme leri açısından motive edilmesi hedeflenmelidir.

Anahtar Kelimeler

Diabetes mellitus, HbA1c, tıbbi beslenme tedavisi, beslenme bilgi düzeyi

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

Yok

EFFECT OF MEDICAL NUTRITION KNOWLEDGE ON GLYCEMIC REGULATION IN PATIENTS WITH DIABETES MELLITUS

Öz

Objective: To evaluate the effect of medical nutrition knowledge on glycemic control in patients with Diabetes mellitus (DM).

Material and Methods: Type 1 and Type 2 DM patients (n: 105) who had received medical nutrition therapy (MNT) education at least once were recruited. Nutritional knowledge scores (NKS) were obtained from the NKS evaluation form and patients were classified into Group 1 (NKS ≤60, n:24) and Group 2 (NKS>60, n:81). Patients’ socio-demographic characteristics, biochemical parameters, nutritional habits, anthropometric measurements, and 24-hour food consumption data were recruited.

Results: Mean age in Group 1 and Group 2 was 50.5±12.1 and 45.5±15.5, respectively. Mean NKS scores were higher in patients with type 1 DM (p=0.02). There was no significant relation between NKS and HbA1c (p=0.3). NKS was significantly associated with higher educational degrees, higher HDL, and lower frequency of neuropathy (p=0.03; 0.01; 0.01, respectively). NKS was negatively correlated with age, triglyceride, and neuropathy frequency (p=0.001, r=-0.35, p=0.004, r=-0.36; p=0.01, r=-0.24, respectively); positively correlated with HDL, educational degree, health literacy and presence of leisure time activities (p<0.001, r=0.38; p<0.001, r=0.53; p=0.01, r=0.26 and p<0.001, r=0.31, respectively). Logistic regression analysis revealed the relationship between NKS and educational degree (p=0.01, OR:0.17, CI:0.04-0.68).

Conclusion: Adequacy of nutritional knowledge may not be sufficient in achieving better glycemic regulation in DM and patients should be motivated to reflect their nutritional knowledge in their daily living activities.

Anahtar Kelimeler

Diabetes mellitus, HbA1c, medical nutrition therapy, nutrition knowledge level

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• American Diabetes Association. 2. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of medical care in diabetes-2023. Diabetes Care 2023;46(1):19-40. google scholar
• Balcı K,editor. TÜRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2019. İstanbul: Armoni Nüans Baskı; 2019. google scholar
• Sun H, Saeedi P, Karuranga S, Pinkepank M, Ogurtsova K, Duncan BB et al. IDF diabetes Atlas: Global, regional and country-level diabetes prevalence estimates for 2021 and projections for 2045. Diabetes Res Clin Pract 2022;183:109119. google scholar
• Satman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, et al. Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol 2013;28(2):169-80. google scholar
• Li G, Zhang P, Wang J, Gregg EW, Yang W, Gong Q, et al. The long-term effect of lifestyle interventions to prevent diabetes in the China Da Qing Diabetes Prevention Study: a 20-year follow-up. Lancet 2008;371(9626):1783-9. google scholar
• Lindström J, Ilanne-Parikka P, Peltonen M, Aunola S, Eriksson JG, Hemio K, et al. Sustained reduction in the incidence of type 2 diabetes by lifestyle intervention: the follow-up results of the Finnish Diabetes Prevention Study. Lancet 2006;368(9548):1673-9. google scholar
• Evert AB, Boucher JL, Cypress M, Dunbar ST, Franz MJ, MD Elizabeth J, et al. American Diabetes Association nutrition therapy recommendations for the management of adults with diabetes. Diabetes Care 2014;37(1):120-43. google scholar
• Academy of Nutrition and Dietetics. Definition of Terms List (February 2021). Approved by Definition of Terms Task Force Quality Management Committee (serial online) (cited 2023 Feb 29). https://www.eatrightpro.org/-/media/files/eatrightpro/ practice/academy-definition-of-terms-list-feb-2021.pdf. google scholar
• Franz MJ, Reader D, Monk A, editors. Implementing Group and Individual Medical Nutrition Therapy for Diabetes. American Diabetes Association 2003. pp.34-61. google scholar
• World Health Organization. Use of glycated hemoglobin (HbA1c) in the diagnosis of diabetes mellitus: Abbreviated Report of a WHO Consultation. Geneva: WHO Publ; 2011. google scholar
• Stratton IM, Adler AI, W Neil HA, Matthews DR, Manley SE, Cull CA, et al. Association of glycaemia with macrovascular and microvascular complications of type 2 diabetes (UKPDS 35): prospective observational study. BMJ 2000;321(7258):405-12. google scholar
• Franz MJ, MacLeod J, Evert A, Brown C, Gradwell E, Handu D, et al. Academy of Nutrition and Dietetics Nutrition practice guideline for type 1 and type 2 diabetes in adults: systematic review of evidence for medical nutrition therapy effectiveness and recommendations for integration into the nutrition care process. J Acad Nutr Diet 2017;117(10):1659-79. google scholar
• Atak N, Arslan U. A pilot project to develop and assess a health education programme for type II diabetes mellitus patients. Health Education J 2005;64(4):339-46. google scholar
• Papatheodorou K, Banach M, Bekiari E, Rizzo M, Edmonds M. Complications of diabetes 2017. J Diabetes Res 2018:2018:3086167. google scholar
• Turner R, Cull C, Holman R. United Kingdom Prospective Diabetes Study 17: a 9-year update of a randomized, controlled trial on the effect of improved metabolic control on complications in non-insulin-dependent diabetes mellitus. Ann Intern Med 1996;124(1 Pt 2):136-45. google scholar
• Pastors JG, Warshaw H, Daly A, Franz M, Kulkarni K. The evidence for the effectiveness of medical nutrition therapy in diabetes management. Diabetes Care 2002;25(3):608-13. google scholar
• Yılmaz MB, Kılıçkap M, Abacı A, Barçın C, Bayram F, Karaaslan D, et al. Temporal changes in the epidemiology of diabetes mellitus in Turkey: A systematic review and meta-analysis. Turk Kardiyol Dern Ars 2018;46(7):546-55. google scholar
• Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Diabetes mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu-2022. Ankara, Bayt Bilimsel Araştırmalar BasınYayıncılık 2022. https://file. temd.org.tr/Uploads/publications/guides/documents/diabetes-mellitus_2022.pdf google scholar
• Cankar B. Tip 2 diyabetli yetişkin bireylerde diyetsel yağ asitleri alımı ve akdeniz diyeti bağlılık ölçeğine uyumun beslenme durumu ile ilişkisinin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi. 2020. google scholar
• Yau JWY, Rogers SL, Kawasaki R, Lamoureux EL, Kowalski JW, Bek T, et al. Global prevalence and major risk factors of diabetic retinopathy. Diabetes Care 2012;35(3):556-64. google scholar
• Colwell JA. Pharmacological strategies to prevent macrovascular disease in NIDDM. Diabetes 1997;46(2):131-4. google scholar
• Pop-Busui R, Boulton AJM, Feldman EL, Bril V, Freeman R, Malik RA et al. Diabetic neuropathy: A position statement by the American diabetes association. Diabetes Care 2017;40(1):136-54. google scholar
• Crasto W, Patel V, Davies MJ, Khunti K. Prevention of Microvascular Complications of Diabetes. Endocrinol Metab Clin N Am 2021;50(3):431-55. google scholar
• Said G. Diabetic neuropathy-a review. Nat Clin Pract Neurol. 2007;3(6):331-40. google scholar
• Dyck PJ, Litchy WJ, Lehman KA, Hokanson JL, Low PA, O’Brien PC. Variables influencing neuropathic endpoints: the Rochester Diabetic Neuropathy Study of Healthy Subjects. Neurology 1995;45(6):1115-21. google scholar
• Kaner G, Pamuk BÖ, Pamuk G, Ongan D, Bellikci Koyu E, Çalik G, et al. Tip 2 Diyabetli Bireylerin Beslenme Durumlarının Saptanması ve Diyabete Yönelik Davranışlarının Belirlenmesi. Turk J Diab Obes 2021;5(2):146-57. google scholar
• Kaymazlar N. Tip 2 Diyabetli hastaların glikozile hemoglobin (HbA1c) düzeylerinin beslenme durumları ile ilişkisi (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi. 2010. google scholar
• Sorgeç Y. Tip 2 diyabetik bireylerde beslenme alışkanlıkları, beslenme bilgi düzeyleri ve besin takviyesi kullanım durumlarının bazı biyokimyasal bulgulara etkisi (Yüksek lisans tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi. 2019. google scholar
• Köseoğlu Ö. Tip 2 diyabetik bireylerde beslenme eğitiminin diyabet durumu ve beslenme alışkanlıklarına etkisi (Yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi. 2015. google scholar
• Özkarabulut AH, Rashidi M, Yildirim G. Tip 2 Diyabetli hastaların beslenme bilgi düzeylerinin ölçülmesi. IGUSABDER 2021;14:241-57. google scholar
• Tülek T. Ankara’da diyabet okuluna devam eden tip 2 diyabetli yetişkin bireylerin beslenme bilgi düzeylerinin ve diyabet tutumlarının değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi. 2018. google scholar
• Kurtulmuş S. Tip 2 diyabetik hastalarda glisemik regülasyona etkili olan faktörlerin değerlendirilmesi (Uzmanlik tezi). Ankara Yildirim Beyazit Üniversitesi. 2019. google scholar
• Najafipour F, Mobasseri M, Yavari A, Nadrian H, Aliasgarzadeh A, Mashinchi Abbasi N, et al. Effect of regular exercise training on changes in HbA1c, BMI and VO2 max among patients with type 2 diabetes mellitus: an 8-year trial. BMJ Open Diab Res Care 2017;5(1):e000414. google scholar