Frequently Misused Terms, Abbreviations, and Changing Concepts in the Health Sciences-1

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 3, 181 - 190, 24.12.2025

Seçil Ergin Doğan , Hakime Aslan , Mehmet Cengiz Yakıncı

Öz

The aim of this review is to systematically identify frequently misused or interchanged terms, abbreviations, and updated concepts in health sciences, to reveal the potential impacts of terminological misuse on health communication and patient safety, and to create a reference guide for conceptual unity. This descriptive review is based on standard reference sources such as the Turkish Language Association Dictionary, Turkish Academy of Sciences Term Dictionary, Nursing Terms Dictionary, and Medical Terms Equivalents Guide. It covers 15 most frequently confused term pairs, 5 abbreviations, and 3 updated concepts in health literature. Turkish medical articles published between 2010-2024 were searched in Google Scholar, PubMed, and ULAKBİM Medical Database using keywords "terminology errors", "medical language", "concept confusion", and examples of incorrect usage were documented. In the examined literature, it was found that term pairs such as âdet/adet, kütle/kitle, microbiota/flora, sıcaklık/ısı, onam/onay were used incorrectly or interchangeably at rates of 60-80%. In abbreviations, particularly the use of 'mg' instead of 'mcg', 'dml' instead of 'gtt.', and 'USG' instead of 'US'was found to be widespread. It was determined that the concept of "hospital infections" has been updated to "healthcare-associated infections" and "pressure ulcers" to "pressure injuries", but old usages continue. Terminological misuse in healthcare negatively affects communication among healthcare professionals, may threaten patient safety, and can cause incorrect transmission of scientific knowledge. Terminology courses should be added to educational curricula, language editing should be mandatory in publications, and the use of standard terminology should be encouraged.

Anahtar Kelimeler

Medical terminology , Health communication , Patient safety , Language , Health sciences

Sağlık Bilimlerinde Sıklıkla Yanlış Kullanılan Terimler, Kısaltmalar ve Değişen Kavramlar-1

Öz

Bu derlemenin amacı; sağlık bilimlerinde sıklıkla birbiri yerine veya uygun olmayan/yanlış kullanılan terimleri, kısaltmaları ve güncellenen kavramları sistematik olarak belirleyerek, terminolojik yanlış kullanımların sağlık iletişimi ve hasta güvenliği üzerindeki potansiyel etkilerini ortaya koymak ve kavramsal birlik için bir rehber oluşturmaktır. Bu çalışma, Türk Dil Kurumu Sözlüğü, Türkiye Bilimler Akademisi Terim Sözlüğü, Hemşirelik Terimleri Sözlüğü ve Tıp Terimleri Karşılıklar Kılavuzu gibi standart referans kaynaklardan yola çıkarak, sağlık literatüründe en sık karıştırılan 15 terim çifti, 5 kısaltma ve 3 güncellenmiş kavramı kapsayan betimleyici bir derleme çalışmasıdır. Google Scholar, PubMed ve ULAKBİM Tıp Veri Tabanı'nda 2010-2024 yılları arasında yayınlanan Türkçe tıbbi makaleler "terminoloji hataları", "tıbbi dil", "kavram karmaşası" anahtar kelimeleriyle taranmış ve hatalı kullanım örnekleri belgelenmiştir. İncelenen literatürde âdet/adet, kütle/kitle, mikrobiyota/flora, sıcaklık/ısı, onam/onay gibi terim çiftlerinin %60-80 oranında yanlış veya birbiri yerine kullanıldığı tespit edilmiştir. Kısaltmalarda özellikle 'mcg' yerine 'mg', 'gtt.' yerine 'dml', 'US' yerine 'USG' kullanımının yaygın olduğu gözlenmiştir. "Hastane enfeksiyonları" kavramının "sağlık bakım sistemleri ile ilişkili enfeksiyonlar" şeklinde, "basınç ülserleri" kavramının "basınç yaralanması" şeklinde güncellendiği ancak eski kullanımların devam ettiği belirlenmiştir. Sağlık alanında terminolojik yanlış kullanımlar, sağlık çalışanları arası iletişimi olumsuz etkilemekte, hasta güvenliğini tehdit edebilmekte ve bilimsel bilginin yanlış aktarımına neden olabilmektedir. Eğitim müfredatlarına terminoloji dersleri eklenmeli, yayınlarda dil editörlüğü zorunlu hale getirilmeli ve standart terminoloji kullanımı teşvik edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi terminoloji , Sağlık iletişimi , Hasta güvenliği , Dil , Sağlık bilimleri

Etik Beyan

Bu çalışma derleme olması nedeniyle etik kurul onayı gerektirmemiştir. Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere, Helsinki Bildirgesi’ndeki araştırma ilkelerine bağlı kalınmış, yararlanılan tüm çalışmalara metin içinde atıfta bulunulmuş ve kaynakçada belirtilmiştir.

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Türk Dil Kurumu (TDK). Bilim ve Sanat Terimleri Sözlüğü. https://sozluk.gov.tr/. Erişim tarihi: 27.04.2024.
• Seren LP, Yakıncı C. Tıpta sıklıkla yanlış kullanılan kavramlar. Nobel Med. 2017;13(3):12–15.
• Adıgüzel O, Sönmez Özkan D, Tanrıverdi H. Mesleki profesyonellik ve bir meslek mensupları olarak hemşireler örneği. Yön Bilim Derg, 2011;9(2):235–260.
• Aslan M, Bıçak U, Üzüm İ, Yakıncı C. Tıpta kullanılan kısaltmalarda standardizasyon sağlanması. Ted. 2004:16–20.
• Yakıncı C, Celiloǧlu ÖS, Aksu B. Tıbbi yazılarda Türkçe kullanımı ve sıkça yapılan hatalar. Turk Pediatri Ars, 2011;46(3):186–190. https://doi.org/10.4274/tpa.46.72
• Aktay G. Türk Dil Kurumu laç ve eczacılık terimleri sözlüğü. Türk Dili Derg. 2010;704:129-38.
• Konaç A. Sağlık & Bilim 2023-Genel embriyoloji-I. Efe Akademi, 2023.
• Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA). Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü. Erişim Linki: http://terim.tuba.gov.tr/ Erişim tarihi: 27.04.2024.
• Hemşirelik Terimleri Çalışma Grubu. Hemşirelik Terimleri Sözlüğü. Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, 2015.
• Yakıncı MC, Zülfikar H, Acartürk E, Bozbuğa N, Kahya E, Kazancı G, ve ark. Tıp terimleri karşılıklar kılavuzu. Ankara, Akademik Yayınevi, 2019.
• Kowal A, Szmyrka-Grzebyk A. New international system of units, SI. Acta Physica Polonica B, Proc Suppl, 2020; 13(4), 162. https://doi.org/10.5506/APHYSPOLBSUPP.13.807
• Arslantaş D, Özbabalık D, Naçar M ve ark. Tıbbi termi̇noloji̇. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi, 2012.
• Fatma Hilal Y, Matheus Santos de Sousa F. The importance of medical terminology in the health sector. Journal of Exercise Science & Physical Activity Reviews (JESPAR). 2024;2(1):132-136. https://doi.org/10.5281/zenodo.11544933
• Aronson JK. Medication errors: what they are, how they happen, and how to avoid them. QJM. 2009;102(8):513-521. doi:10.1093/qjmed/hcp052
• Ferner RE, Aronson JK. Clarification of terminology in medication errors: definitions and classification. Drug Saf. 2006;29(11):1011-1022. doi:10.2165/00002018-200629110-00001
• Çakmak B, İnkaya B. Mikrobiyotanın hastalıklar üzerindeki etkisi. Ank Univ Eczaci Fak Derg. 2021;45(1):96–108. https://doi.org/10.33483/jfpau.808595
• Burkhardt MA, Nathaniel AK. Çağdaş hemşirelikte etik. İstanbul Medikal Sağlık ve Yayıncılık, 2013.
• Altuntaş S, Baysan Arabacı L, Dikmen Y, Erkal İlhan S, Ertem G. Temel Hemşirelik; Esaslar, Kavramlar, İlkeler, Uygulamalar. İstanbul Medikal Sağlık ve Yayıncılık, 2021.
• Sönmez A, Barçın Öztürk Ş, Abacıgil F. Sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyon epidemiyolojisi ve sürveyansı. Hemşirelik Bilim Derg. 2021;4(1):41–5.
• Yiğin AK, Alay MT. Kalıtsal hastalıklar ve moleküler sitogenetik. Turkiye Klinikleri Pediatric Genetic Diseases-Special Topics. 2020;1(1):37-44.
• Öztürk Genç G, Rızalar S. Basınç yaralanması ağrısı ve yönetimi. JAREN. 2024;10(1):67–73. https://doi.org/10.55646/jaren.2024.03764
• Türk Kardiyoloji Derneği, Kalp Yetersizliği Çalışma Grubu. 2025. https://tkd.org.tr/kalp-yetersizligicalisma-grubu/sayfa/toplum_icin_bilgiler Erişim tarihi: 13.10.2025.
• The Joint Commission. 2022. “Do Not Use” List of Abbreviations. https://www.jointcommission.org/standards/standard-faqs/hospital-and-ca/record-of-care-treatmentand-services-rc/000002174/ Erişim tarihi: 13.10.2025.
• Institute for Safe Medication Practices (ISMP). ISMP’s List of Error-Prone Abbreviations, Symbols, and Dose Designations, 2021. https://www.ismp.org/recommendations/error-prone-abbreviations-list Erişim tarihi: 13.10.2025.
• Alemdar E. Sakat, özürlü ve engelli kavramları: tarifleri ve farkları. Zemin. 2021;2:28–49.
• Cavkaytar A, Melekoğlu M, Yıldız G. Geçmişten günümüze özel gereksinimli olma ve zihin yetersizliği: dünya’da ve Türkiye’de kavramların evrimi. AÜSBD. 2014;Eğitim Özel (November):111–122.
• Keskin F, Karataş N. Hastane enfeksiyonları. Türk Hij Den Biyol Derg. 2007;64(1):1–3.
• Sönmez A, Barçın Öztürk Ş, Abacıgil F. Sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyon epidemiyolojisi ve sürveyansı. HBD. 2021;4(1): 41–45.
• Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Ulusal sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonlar sürveyans rehberi. Sağlık Bakanlığı, 2017. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/Bulasicihastaliklardb/hastaliklar/SHIE/Klavuzlar/Ulusal_Saglik_Hizmeti_Iliskili_Enfeksiyonlar_Surveyans_Re hberi_Versiyon_1.pdf. Erişim tarihi: 27.04.2024.
• CDC. Healthcare-Associated Infections (HAI) Guidelines. U.S. Centers for Disease Control and Prevention, 2020. https://www.cdc.gov/healthcare-associated-infections/index.html Erişim tarihi: 13.10.2025.
• European Pressure Ulcer Advisory Panel, National Pressure Injury Advisory Panel and Pan Pacific Pressure Injury Alliance. Basınç Ülserlerinin/Yaralarının Önlenmesi ve Tedavisi: Hızlı Başvuru Kılavuzu, 2019. (Türkçe versiyon). Emily Haesler. EPUAP/NPIAP/PPPIA, 2019.
• Taşkın L. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. 16. Baskı, Ankara, Akademisyen Tıp Kitabevi, 2020, 51.
• Öztürk Ş, Şen H, Akyüz C, Özel, HG. Yatarak kemoterapi alan pediatrik onkoloji hastalarında oral mukozit gelişiminin beslenmeye etkisi. 2018;46(2):125-135.
• Kayaalp SO. Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 15. Baskı, Ankara, Pelikan Yayınevi, 2016, 89.
• Ganong WF. Tıbbi Fizyoloji. 22. Baskı, İstanbul, Nobel Tıp Kitabevi, 2009, 251.
• Bickley LS. Bates Fizik Muayene ve Öykü Alma. 11. Baskı, İstanbul, Nobel Tıp Kitabevi, 2015, 343.
• Potter PA, Perry AG. Fundamentals of Nursing. 9th ed, Elsevier, 2017, 498