Sağlık Kurumlarında Yöneticilerin Kriz Anında Karar Verme Süreçleri Üzerine Bibliyometrik Analiz

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 77 - 96, 26.08.2025

Metin Candar , Aydın Şenol

Öz

Bu çalışma, sağlık yöneticilerinin kriz anlarında aldıkları kararlara ilişkin literatürü bibliyometrik yöntemle incelemekte ve alanın yapısal özelliklerini analiz etmektedir. Scopus veri tabanında 2000–2025 yılları arasında yayımlanan toplam 963 makale değerlendirilmiş; yayınların yıllara göre dağılımında en yoğun üretim 2021 yılında 127 makale ile gerçekleşmiştir. Ülke bazında en fazla yayın 299 makale ile Amerika Birleşik Devletleri’ne aittir; onu Birleşik Krallık (96 makale), Avustralya (70 makale) ve Kanada (61 makale) takip etmektedir. Karşılıklı atıf ilişkisi bulunan yazarlar arasında en fazla alıntı alanın 119 atıf ile Perry, Jeffrey J. ve Stiell, Ian G. olduğu tespit edilmiştir. Disiplinel katkılarda tıp açık ara öne çıkarken, hemşirelik, bilgisayar bilimleri, sosyal bilimler ve mühendislik alanları da dikkat çekici düzeyde katkı sunmuştur. Anahtar kelime eş-oluşum analizinde “COVID-19”, “karar verme”, “acil tıp” ve “sağlık yönetimi” gibi terimlerin merkezde yer aldığı; “tele-tıp”, “makine öğrenimi” ve “karar destek sistemi” gibi kavramların kriz anı karar süreçlerinde dijitalleşmenin rolünü yansıttığı görülmüştür. Çalışmanın bulguları, sağlık yönetimi alanında kriz anında karar alma konusuna yönelik akademik ilginin giderek arttığını, ancak atıf ve iş birliği ağlarının hâlen sınırlı kaldığını göstermektedir. Gelecekte yapılacak araştırmalarda, daha fazla veri tabanını kapsayan, disiplinler arası ve uygulamaya dönük analizlerin literatüre katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Yönetimi , Kriz , Karar Verme , Bibliyometrik Analiz

Etik Beyan

Etik onay alınmamıştır, çünkü çalışmada insan ya da hayvan denekleri yer almamıştır. Bu çalışmanın hazırlanması sırasında bilimsel ve etik ilkeler ile Helsinki Deklarasyonu'ndaki araştırma ilkelerine uyulduğu beyan edilmiştir ve kullanılan tüm çalışmalar bibliyografyada yer almaktadır.

Bibliometric Analysis on Decision-Making Processes of Healthcare Managers During Crisis Situations

Öz

This study examines the literature on decision-making by healthcare managers during crises using a bibliometric method and analyzes the structural characteristics of the field. A total of 963 articles published between 2000 and 2025 in the Scopus database were evaluated, with the highest annual output observed in 2021 with 127 publications. The United States leads with 299 publications, followed by the United Kingdom (96 article), Australia (70 article), and Canada (61 article). Among the authors with reciprocal citation relationships, Jeffrey J. Perry and Ian G. Stiell were identified as the most cited, with 119 citations. While medicine stands out prominently in disciplinary contributions, nursing, computer science, social sciences, and engineering also made significant contributions. Keyword co-occurrence analysis revealed that terms such as “COVID-19,” “decision making,” “emergency medicine,” and “health management” are central, while terms like “telemedicine,” “machine learning,” and “decision support system” reflect the role of digitalization in crisis-time decision-making processes. The findings indicate a growing academic interest in crisis decision-making within healthcare management, although citation and collaboration networks remain limited. Future research incorporating multiple databases and adopting interdisciplinary and practice-oriented approaches is expected to contribute further to the literature.

Anahtar Kelimeler

Healthcare Management , Crisis , Decision Making , Bibliometric Analysis

Kaynakça

• Tosun N. Sağlıkta planlama üzerine kavramsal bir değerlendirme. Turkish Studies-Social Sciences. 2022.
• Zavala AM, Day GE, Plummer D, Bamford-Wade A. Decision-making under pressure: medical errors in uncertain and dynamic environments. Australian Health Review. 2017;42(4):395–402.
• Gasaway RB. How smart health leaders make intuitive decisions. Healthcare Management Forum. 2023;37(3):168–172.
• 4. Mitroff II, Shrivastava P, Udwadia FE. Effective crisis management. Academy of Management Perspectives. 1987;1(4):283–292.
• Al Qaf'an E, Alford S, Porteous K, Lim D. Healthcare decision-making in a crisis: a qualitative systemic review protocol. Emergency Medicine International. 2024;2024:2038608.
• Comfort LK. Crisis management in hindsight: cognition, communication, coordination, and control. Public Administration Review. 2007;67:189–197.
• Salam A, Wireko AA, Jiffry R, Ng JC, Patel H, Zahid MJ, et al. The impact of natural disasters on healthcare and surgical services in low- and middle-income countries. Annals of Medicine and Surgery. 2023;85(8):3774–3777.
• Prinja S, Sharma A, Nimesh R, Sharma V, Madan Gopal K, Badgaiyan N, et al. Impact of National Health Mission on infant mortality in India: an interrupted time series analysis. The International Journal of Health Planning and Management. 2021;36(4):1143–1152.
• Shanafelt T, Ripp J, Trockel M. Understanding and addressing sources of anxiety among health care professionals during the COVID-19 pandemic. JAMA. 2020;323(21):2133–2134.
• Yurttaş HG, Güzel A. Kablosuz ağa bağlı tıbbi cihazlarda siber güvenlik açıkları ve çözüm önerileri. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi. 2023;9(2):269–283.
• He Y, Aliyu A, Evans M, Luo C. Health care cybersecurity challenges and solutions under the climate of COVID-19: scoping review. Journal of Medical Internet Research. 2021;23(4):e21747.
• Greenberg N, Docherty M, Gnanapragasam S, Wessely S. Managing mental health challenges faced by healthcare workers during COVID-19 pandemic. BMJ. 2020;368.
• West CP, Dyrbye LN, Erwin PJ, Shanafelt TD. Interventions to prevent and reduce physician burnout: a systematic review and meta-analysis. The Lancet. 2016;388(10057):2272–2281.
• Foroughi Z, Ebrahimi P, Aryankhesal A, Maleki M, Yazdani S. Hospitals during economic crisis: a systematic review based on resilience system capacities framework. BMC Health Services Research. 2022;22:977.
• Pearson CM, Clair JA. Reframing crisis management. The Academy of Management Review. 1998;23(1):59.
• Kapucu N. Collaborative emergency management: better community organising, better public preparedness and response. Disasters. 2008;32(2):239–262.
• Boin A, Hart P’t. Public leadership in times of crisis: mission impossible? Public Administration Review. 2003;63(5):544–553.
• Lipshitz R, Klein G, Orasanu J, Salas E. Taking stock of naturalistic decision making. Journal of Behavioral Decision Making. 2001;14(5):331–352.
• Dionne SD, Gooty J, Yammarino FJ, Sayama H. Decision making in crisis: a multilevel model of the interplay between cognitions and emotions. Organizational Psychology Review. 2018;8(2–3):95–124.
• Weick KE. Enacted sensemaking in crisis situations. Journal of Management Studies. 1988;25(4):305–317.
• Aarninkhof-Kamphuis A, Voordijk H, Dewulf G. Coping with uncertainties: challenges for decision makers in healthcare. Journal of Facilities Management. 2024;22(5):883–899.
• Karagöz Y, Yalman F. Sağlık kurumlarında COVID-19 salgın yönetim sürecinin etkililiği. Uluslararası İşletme Bilimi ve Uygulamaları Dergisi. 2021;1(1):50–63.
• Sayegh L, Anthony WP, Perrewé PL. Managerial decision-making under crisis: the role of emotion in an intuitive decision process. Human Resource Management Review. 2004;14(2):179–199.
• Said NB, Chiang VCL. The knowledge, skill competencies, and psychological preparedness of nurses for disasters: a systematic review. International Emergency Nursing. 2020;48:100806.
• Kiliç G, Öztürk M, Koçak B, Yasak B, ve ark. Sağlık çalışanlarının afetlere hazırlık algıları ve psikolojik sağlamlıklarının iş tatminleri üzerine etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2025;49(1):65–71.
• Lamberti-Castronuovo A, Valente M, Barone-Adesi F, Hubloue I, Ragazzoni L. Primary health care disaster preparedness: a review of the literature and the proposal of a new framework. International Journal of Disaster Risk Reduction. 2022;73:103278.
• Walsh L, Craddock H, Gulley K, Strauss-Riggs K, Schor KW. Building health care system capacity: training health care professionals in disaster preparedness health care coalitions. Prehospital and Disaster Medicine. 2015;30(2):123–130.
• Yaghoubi T, Ardalan A, Zavareh DK, Khankeh H, Nejati A, Ebadi A. Decision-making on hospital emergency evacuation in disasters and emergencies: findings from a systematic review. Iranian Red Crescent Medical Journal. 2017;19(11):8.
• Eismann K, Posegga O, Fischbach K. Decision making in emergency management: the role of social media. Twenty-Sixth European Conference on Information Systems (ECIS2018). Portsmouth, UK; 2018.
• Goldberg KI. Crisis decision-making: understanding the decision-making process during emergencies. Journal of Business and Behavioral Sciences. 2013;25(2):17.
• van Raan AFJ. For your citations only? Hot topics in bibliometric analysis. Measurement: Interdisciplinary Research and Perspectives. 2005;3(1):50–62.
• Pritchard A. Statistical bibliography or bibliometrics. Journal of Documentation. 1969;25:348.
• Donthu N, Kumar S, Mukherjee D, Pandey N, Lim WM. How to conduct a bibliometric analysis: an overview and guidelines. Journal of Business Research. 2021;133:285–296.
• Mongeon P, Paul-Hus A. The journal coverage of Web of Science and Scopus: a comparative analysis. Scientometrics. 2016;106(1):213–228.
• Falagas ME, Pitsouni EI, Malietzis GA, Pappas G. Comparison of PubMed, Scopus, Web of Science, and Google Scholar: strengths and weaknesses. The FASEB Journal. 2008;22(2):338–342.
• van Eck NJ, Waltman L. Software survey: VOSviewer, a computer program for bibliometric mapping. Scientometrics. 2010;84(2):523–538.