Engelli bireye sahip ailelerin akılcı ilaç kullanımına ilişkin tutum ve davranışlarının belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 14 - 20, 01.03.2021

Beyza Erkoç Türkan Akyol Güner

Öz

Amaç: Engellilik durumu sadece engelli bireyi değil birlikte yaşadığı ailesini de etkisi altına alan bir olgudur. Engelli bir bireye sahip ailelerde, bu durum ile ilgili yaşadığı duygu ve düşünceler, engelli bireyin daha sık hastalanması, daha sık hastaneye yatışı, daha fazla kronik hastalığa sahip olması gibi durumlardan dolayı bazı fiziksel ve ruhsal sağlık sorunları daha kolay ortaya çıkabilmektedir. Bu sağlık sorunlarının çözümü için ilaç kullanmaya başlayabilmektedirler. Oysaki bireylerin ilaç kullanımı konusunda bilinçli davranması, akılcı ilaç kullanım ilkelerinin farkında olması ve hastalığı ile ilgili uygun olmayan ilaçları tercih etmemesi hem kendisi hem de birlikte yaşadıkları engelli birey açısından oldukça önemlidir. Bu çalışma, engelli bireye sahip ailelerin akılcı ilaç kullanımına ilişkin tutum ve davranışlarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel araştırma tipinde olan bu çalışma, 15 Haziran- 15 Temmuz 2020 tarihleri arasında Yalova ilinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini Yalova ilinde ikamet eden, ailesinde engelli birey olan, 18 yaş ve üzeri bireyler oluşturmaktadır. Araştırma verileri anket yöntemi ile toplanmış olup 310 kişiye ulaşılmış eksik ve hatalı veri girişi nedeni ile 268 anket değerlendirmeye alınmıştır. Çalışmanın veri analizlerinde tanımlayıcı istatistikler kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmanın bulgularına göre, katılımcıların %19,8’i eczaneden reçetesiz ilaç satın almakta, %13,8’i akraba, arkadaş, komşu gibi tanıdık tavsiyeleriyle ilaç kullanmaktadır. Katılımcıların %83,2’sinin evinde ilaç sakladığını ve %85,1’i gerekli durumlarda bu ilaçları kullandıklarını belirtmişlerdir. Hekime danışmadan en çok kullandıkları ilaçların ağrı kesiciler (%72,0) olduğu, en az kullandıkları ilaçların ise antibiyotikler (%10,4) olduğu belirlenmiştir.
Sonuç: Bu çalışma sonucunda engelli bireye sahip ailelerin akılcı ilaç kullanımı konusunda farkındalığının olduğu, olumlu tutum ve davranışlar sergiledikleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Engelli birey, Aile, Akılcı ilaç, Toplum, Sağlık

Determining the attitudes and behavior of rational drug use of the families with disabled individuals

Öz

Objective: Disability is a phenomenon that affects not only the disabled individuals but also their families. In families with a disabled individual, some physical and mental health problems may arise more easily due to the feelings and thoughts experienced about this condition, the disabled individual’s illness more often, more hospitalization, and more chronic diseases. They can start using drugs to solve these health problems. However, it is very important for both the individual and the disabled person they live with, to be conscious about the drug use, to be aware of the rational drug use principles and not to choose appropriate drugs related to the disease. This study was conducted to determine the attitudes and behaviors of families with a disabled individual towards rational drug use.
Methods: This study was conducted in a descriptive type in order to determine the attitudes and behaviors of families with disabilities regarding rational drug use. The study was carried out in Yalova province between 15 June -15 July 2020. The population of the study consists of individuals aged 18 and over who live in Yalova province, who have a disability in their family. The study data were collected by questionnaire method and 310 people were reached and 268 questionnaires were evaluated due to missing and incorrect data entry. Descriptive statistics were used in the data analysis of the study.
Results: According to the findings of the study, 19.8% of the participants buy non-prescription drugs from the pharmacy, 13.8% use drugs with familiar recommendations such as relatives, friends and neighbors. 83.2% of the participants stated that they kept drugs at home and 85.1% stated that they used these drugs when necessary. Without consulting a physician, it was determined that the most used drugs were painkillers (72.0%) and the least used drugs were antibiotics (10.4%).
Conclusion: As a result of this study, it was determined that families with disabled individuals have awareness about rational drug use and that they show positive attitudes and behaviors.

Anahtar Kelimeler

Disabled Individual, Family, Rational Drug, Society, Health

Kaynakça

• Erişkinler için engellilik değerlendirmesi hakkında yönetmelik, (20 Şubat 2019). Erişim tarihi: 15.06.2020, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/02/20190220-2.htm.
• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Dünya Engellilik Raporu, (2019). Erişim tarihi: 19.06.2020. http://siteresources.worldbank.org/TURKEYINTURKISHEXTN/Resources/455687 1328710754698/YoneticiOzeti.pdf.)
• Uzunoğlu E. Engelli bireye sahip ailelerin sorunları ve sosyal dışlanması üzerine nitel bir inceleme, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• Durduran Y. Engelli çocukların engellilikleri dışındaki sağlık sorunları ve sağlık hizmetinden yararlanma durumları: Kontrollü saha çalışması. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2009.
• Gündoğar HS, Kartal SE. Üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımı hakkındaki görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi. 2017; 1(1): 25-34.
• World Health Organization (WHO), Promoting rational use of medicines: core components. WHO Policy Perspectives on Medicines no5. Erişim tarihi: 20.06.2020. WHO/EDM/2002.3.Geneva, WHO, 2002.
• Akıcı A. Akılcı ilaç kullanımı. Topluma yönelik akılcı ilaç kullanımı. İçinde: Akıcı A (ed.) ss.1-13. T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, SGK Yayın No: 93, 2013, Ankara.
• Ekenler Ş, Koçoğlu D. Bireylerin akılcı ilaç kullanımıyla ilgili bilgi ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 2016;3:44-55.
• Chauhan I, Yasir M, Kumari M, Verma M. The pursuit of rational drug use: understanding factors and ınterventions. Pharmaspire, 2018;10: 48-54.
• Altındiş S. Akılcı ilaç kullanımına sistematik bir bakış. Journal of Biotechnology and Strategic Health Research, 2017;1: 34-38.
• Afriyie DK, Tetteh R. A description of the pattern of rational drug use in ghana police hospital. International Journal of Pharmacy and Pharmacology, 2014;3: 143-148.
• Aksoy M, Alkan A, İşli F. Sağlık Bakanlığı’nın akılcı ilaç kullanımını yaygınlaştırma faaliyetleri, Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni, 2015;2:3-17.
• Kalaça S. Sağlık hizmeti sunanların ve hizmet alanların akılcı ilaç kullanımındaki rolleri. topluma yönelik akılcı ilaç kullanımı. İçinde: Akıcı A (Ed.) ss.15-30. T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, SGK Yayın No: 93, Ankara, 2013.
• Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö. Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuranların ilaç kullanımı konusundaki tutum ve davranışları. Dicle Tıp Dergisi, 2011;38: 458-465.
• Deniz S. Akılcı ilaç kullanımına ilişkin tutum ve davranışların belirlenmesine yönelik bir araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 2019;22:619-632.
• Yılmaz M, Kırbıyıkoğlu Fİ, Ariç Z, Kurşun B. Bir diş hekimliği fakültesi hastanesine başvuran bireylerin akılcı ilaç kullanımlarının belirlenmesi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2014;2:39-47.
• Macit M, Karaman M, Parlak M. Bireylerin akılcı ilaç kullanım bilgi düzeylerinin incelenmesi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2019;6:372-387.
• Uğrak U, Teke A, Cihangiroğlu N, Uzuntarla Y. kardiyoloji kliniğinde yatan hastaların akılcı ilaç kullanımı konusunda tutumları. TAF Prev Med Bull, 2015;14:137-144.
• Hatipoğlu S, Özyurt BC. Manisa ilindeki bazı aile sağlığı merkezlerinde akılcı ilaç kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 2016; 15: 1-8.
• Çakır Dolu İ, Bilgili N. Ankara’da yaşayan bir grup yaşlı bireyde ilaç kullanım uygulamaları ve ilaç bilgi düzeylerinin belirlenmesi. TAF Prev Med Bull, 2010; 9(1):37-44.
• İlhan MN, Aydemir Ö, Çakır M, Aycan S. Akılcı olmayan ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 2014;12: 188-200.
• Özkan S, Özbay O, Aksakal F, İlhan M, Aycan S. Bir üniversite hastanesine başvuran hastaların hasta olduklarındaki tutumları ve ilaç kullanım alışkanlıkları, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2005;4:223-237.
• Mollahaliloğlu S, Alkan A, Dönertaş B, Özgülcü Ş, Akici A. türkiye’nin farkli illerinde yazilan reçetelerin ilaç kullanimi ilkeleri açisindan incelenmesi. Marmara Medical Journal, 2011;24:161-173.