Hastanelerde atık yönetimi problemlerini analitik hiyerarşi prosesi yöntemiyle tespit etmeye yönelik bir araştırma

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 36 - 42, 01.03.2021

Hatice Esen Vahit Yiğit

Öz

Giriş ve Amaç: Günümüzde hastanelerde tek kullanımlık tıbbi malzemelerinin yaygın kullanımı sonucu tıbbi atıklar oldukça büyük bir hacme ulaşmıştır. Hastane atıkları insan sağlığı ve çevre için en tehlikeli atık kategorisi olarak kabul edilir ve bertarafı özel prosedür gerektirir. Hastanelerde etkili bir tıbbi atık yönetimi etkileyen birçok faktörler bulunmaktadır. Bu araştırmanın amacı hastanelerin etkili bir atık yönetimi yürütülmesinde ilgili problemleri tespit etmektir.
Gereç ve Yöntemler: Araştırmada atık yönetimindeki problemleri tespit edilmesinde çok kriterli karar verme yöntemlerinden olan Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemi kullanılmıştır. AHP yöntemindeki problemler; alt yapı, insan ve yönetim olarak üç temel başlık altında ele alınmıştır. Bu temel başlık altında yer alan alt kriterlerin uzman görüşlerine göre ağırlık dereceleri belirlenerek sıralanmıştır. Araştırma verileri için Eğitim ve Araştırma Hastanesinde çalışan alanında uzman 10 kişi ile görülmüştür. Verilerin analizinde MS Excel yazılımından yararlanılmıştır.
Bulgular: Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; yapılan ikili karşılaştırmada atık yönetiminde çalışan personel yetersizliği (0,2653) en yüksek önem derecesine sahip olduğu bulunmuştur. Kişisel koruyucu ekipman eksikliği (0,0215 ) kriterinin en düşük öneme sahip olduğu belirlenmiştir. Üç ana kriter ele alındığında; insan faktörü (0,7288) en fazla önem derecesine sahip iken yönetim (0,0588) kriterinin ise en düşük önem derecesine sahip olduğu tespit edilmiştir.
Sonuç: Sonuç olarak hastanelerde hasta ve toplum sağlığı ve için tıbbi atıkların etkin yönetimi zorunludur. Bu nedenle hastane yöneticileri atık yönetimi sorunları tespit ederek güvenli ve kalıcı yöntemler geliştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Atık Yönetimi, Tıbbi atık, AHP

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum veya kuruluş yok

A research to determine waste management problems in hospital using analytical process method

Öz

Objective: Today, medical waste has reached a very large volume as a result of the widespread use of disposable medical supplies in hospitals. Hospital waste is considered to be the most hazardous waste category for human health and the environment, and its disposal requires special procedures. There are many factors that affect an effective medical waste management in hospitals. The aim of this research is to identify the problems in hospitals conducting an effective waste management.
Materials and Methods: In the study, Analytical Hierarchy Process (AHP) method, which is a multi-criteria decision making method, was used to identify problems in waste management. The problems found; infrastructure factors, human factors and administrative factors are discussed under three main headings. The sub-criteria under these main headings have been listed according to expert opinions by determining the degree of weight of the results. For the study data, 10 experts working in the Training and Research Hospital were interviewed. MS Excel software was used for data analysis.
Results: In the paired comparison made according to the results obtained from the research; The shortage of personnel working in waste management (0.2653) was found to have the highest importance. It has been determined that the lack of personal protective equipment (0.0215) criterion has the lowest importance. When the three main criteria are evaluated together; Human factor (0.7288) has the highest importance, while management (0.0588) criterion has the lowest importance.
Conclusion: As a result, effective medical waste management is imperative for patient and community health and in hospitals. For this reason, hospital managers are recommended to identify waste management problems and develop safe and permanent methods.

Anahtar Kelimeler

Waste Management, Medical Waste, AHP

Kaynakça

• Delmonico D.V. De G, Santos H., Pinheiro M. A.P, Castro R. D, Souza R.M. D. (2018), Waste management barriers in developing country hospitals : Case study and AHP analysis. Waste Manag.;36 (1):48–58
• Resmi Gazete. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, 2005 (14/3/2005 tarihli ve 25755 sayılı)
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlıkta Kalite Standartları Hastane Sürüm 6. Sağlık Bakanlığı Yayın No:1156, Ankara: Tam Pozitif Reklamcılık/Matbaa; 2020.
• Çalıkoğlu E.O, Aras A. (2019), Research Article Nurses’ Knowledge of Hospital Medical Waste Management ; Areas to Improve. EJMI.;3(1):1–6.
• Conrardy J, Hillanbrand M, Myers S, Nussbaum G.F. ( 2010), Reducing Medical Waste. AORN.;91(6):711–21. http://dx.doi.org/10.1016/j.aorn.2009.12.029.
• SB. TSIM. https://tsim.saglik.gov.tr/. (Erişim Tarihi:30.06.2020).
• TUIK. (2018), TUIK-Haber Bülteni / Tıbbi Atık İstatistikleri-2018.. Gaitu K, Muduli K, Pumwa J, Apana H. (2019), Assessment Of Issues Affectıng The Proper Practıce Of Healthcare Waste Management Systems In Lae ’ S Angau Memorıal General Hospıtal : An Ahp Approach Assessment Of Issues Affectıng The Proper Practıce Of Healthcare Waste Management Systems In Lae ’ S Ang. ResearchGate.;(October):0–6.
• Chauhan A, Singh A, Jharkharia S. (2018), Healthcare Waste Management Practices ’ Identification and Evaluation to Rank Hospitals. Int J Oper Res.;X(xxxx):1–37.
• Alshraideh H, Abu H.Q. (2016), Stochastic modeling and optimization of medical waste collection in Northern Jordan. J Mater Cycles Waste Manag.;1–12
• Stonemetz J, Pham J.C, Necochea A.J, Mcgready J, Hody R.E. (2020), Reduction Regulated Medical Waste Using Lean Sigma Results in Financial Gains for Hospital.;29(2011):145–52
• Vaidya O.S, Kumar S. (2006), Analytic hierarchy process : An overview of applications. Eur J Oper Res.;169:1–29.
• Badri M. A. (1999), Combining The Analytic Hierarchy Process and Goal Programming for Global Facility Location-allocation Problem. Int J Prod Econ.;62(3):237–48.
• Vargas L.G. (1990), An overview of the analytical hierarchy process and its applications. Eur J Oper Res.;48:2–4.
• Saaty T.L. (1990), How to make decision: The Analystical Hierarchy Process. Vol. 48, Eoropean Journal of Operation Research. 9–26. Young, K. D., Younos, T., Dymond, R. L., Kibler, D. F., Lee D.H. (20109, Application of the Analytic Hierarchy Process for Selecting and Modeling Stormwater Best Management Practices. J Contemp Water Res Educ.;146(1):50–63.
• Wu, C-R., Lin, C-T., Chen H-C. (2007), Optimal selection of location for Taiwanese nursing home to ensure a competitive advantage by using the analytic hierarchy process. Build Environ.;42:1431–44.
• Marinkovic´, N., Vitale, K., Holcer, N.J., Dzakula A, Pavic´ . T. (2008), Management of hazardous medical waste in Croatia. Waste Manag Res.;28:1049–56.
• Oroei, M., Momeni, M., Palenik, C.J., Danaei, M., Askarian M. (2014), A qualitative study of the causes of improper segregation of infectious waste at Nemazee Hospital , Shiraz , Iran. J Infect Public Health.;7(3):192–8. http://dx.doi.org/10.1016/j.jiph.2014.01.005
• Azouz, S., Boyll, P., Swanson, M., Castel, N., Maffi T, Alanna M.R. (2018), Managing Barriers to Recycling in the Operating Room. Am J Surg; https://doi.org/10.1016/j.amjsurg.2018.06.020
• Koçak, O., Kurtuldu, H., Akpek, A., Koçoğlu, A., Eroğul O. (2016), Kamu Özel Ortaklığı Hastaneleri İçin Tıbbi Atık Yönetim Modeli. In: Tıp Teknolojileri Ulusal Kongresi 27-29 Nisan 2016-Antalya.
• Yazgan M, Kalaycı N, Kayhan CB, Tuna E. (2014), Turgutlu İlçe Devlet Hastanesi Tıbbi Atık Yönetimi. Sağlıkta Performans ve Kalite Derg.;7(1):1–20.
• Birpınar M.E, Bilgili M.S, Erdoğan T. (2009), Medical waste management in Turkey : A case study of Istanbul. Waste Manag.;29:445–8.
• T.C.Sağlık Bakanlığı. (2015), Rapor Bülteni, Tıbbi Atık Verilerinin Analizi, İstatistik, Analiz ve Raporlama Daire Başkanlığı Sayı:9.