Tip 2 diyabetes mellitus tanılı bireylerde egzersiz alışkanlıkları ve diyabet öz yeterliliği

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, - , 01.06.2022

Sibel Küçük , Perver Karşıgil , Dilek Uludasdemir , İkbal Güven

Öz

Amaç: Bu çalışma Tip 2 Diyabetes Mellitus tanılı bireylerin egzersiz alışkanlıkları ve diyabet öz yeterliliklerini belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırma, tanımlayıcı ve kesitsel türde yapılmıştır. Tip 2 Diyabetes Mellitus tanısı almış 793 kişi araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Veriler veri toplama formu ve Diyabet Öz Yeterlilik Ölçeği ile toplanmıştır.
Bulgular: Yaş ortalaması 58,95 ± 11,40 yıl, diyabet tanı alma süresi 9,73 ± 7,71 yıl olan Tip 2 DM tanılı bireylerin çoğunluğu kadın ve ilköğretim düzeyi eğitime sahip ve obezdir. Bireylerin %80,3’ü diyabet konusunda eğitim almamıştır. Eğitim alanlar sıklıkla diyabet hemşiresinden (%69,9) eğitim almış, eğitim sonunda %65,4’ünün günlük yaşamında değişiklik olduğu bildirilmiştir. Bireylerin %77,6’sı egzersiz ve diyabet, %83,1’inin egzersiz ve beslenme, %55,4’ü egzersiz ve kilo kontrolü arasındaki ilişkiyi bilmemekte, %88,9’u egzersiz türü olarak yürüyüşü tercih etmektedir. Bireylerin yaş, cinsiyet, diyabet tanı yılları, diyabet eğitimi alma, eğitim sonunda günlük yaşamında değişiklik olma, günlük yaşantıda yürüme ve araç tercihi ile Diyabet Öz Yeterlilik Ölçeği toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlılık vardır (p<0,05). Diyabet eğitimlerini tekrarlı ve hemşirelerden alma diyabet özyeterliliği puanlarını yükseltmektedir.
Sonuç: Diyabet özyeterliliğinde yaşın ileri olması, kadın cinsiyet, hastalık tanı süresi önemli ve bu gruplarda diyabet öz yeterliliğinin düşük olduğu, Tip 2 Diyabetes Mellituslu bireylerin egzersiz ve diyabet, egzersiz ve beslenme arasındaki ilişkiyi bilmedikleri görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tip 2 Diyabetes Mellitus, Egzersiz, Öz Yeterlilik

Exercise habits and diabetes self-efficacy in individuals with type 2 diabetes mellitus

Öz

Objective: This study was conducted to determine the exercise habits and diabetes self-efficacy of individuals with Type 2 Diabetes Mellitus.
Materials and Methods: The research was conducted in descriptive and cross-sectional type. The sample of the study consisted of 793 people diagnosed with Type 2 Diabetes Mellitus. Data were collected with data collection form and Diabetes Self-Efficacy Scale.
Results: The majority of individuals diagnosed with Type 2 DM with a mean age of 58.95 ± 11.40 years and duration of diagnosis of diabetes 9.73 ± 7.71 years are female, have a primary education level, and are obese. The rate of individuals who have not received any education on diabetes is 80.3%. Trainees often received training from diabetes nurses (69.9%), and it was reported that 65.4% had a change in their daily life at the end of the training. The individuals of 77.6% do not know the relationship between exercise and diabetes, 83.1% do not know the relationship between exercise and nutrition, 55.4% do not know the relationship between exercise and weight control. The percentage of individuals who prefer walking as an exercise type is 88.9%. There is a statistically significant difference between the individuals' age, gender, years of diagnosis of diabetes, receiving diabetes education, changes in their daily life at the end of the education, walking and vehicle preference in daily life, and Diabetes Self-Efficacy Scale total scores (p<0.05). Repetitive diabetes education and receiving from nurses increase diabetes self-efficacy scores.
Conclusion: Advanced age, female gender, duration of disease diagnosis are important in diabetes self-efficacy, and diabetes self-efficacy is low in these groups. It seems that individuals with Type 2 Diabetes Mellitus do not know the relationship between exercise and diabetes, exercise and nutrition.

Anahtar Kelimeler

Type 2 Diabetes Mellitus, Exercise, Self-Efficacy

Kaynakça

• 1. Cho, N. H., Shaw, J. E., Karuranga, S., Huang, Y., da Rocha Fernandes, J. D., Ohlrogge, A. W., & Malanda, B. (2018). IDF Diabetes Atlas: Global estimates of diabetes prevalence for 2017 and projections for 2045. Diabetes Research and Clinical Practice, 138, 271–281. https://doi.org/10.1016/j.diabres.2018.02.023.
• 2. Ogurtsova, K., da Rocha Fernandes, J. D., Huang, Y., Linnenkamp, U., Guariguata, L., Cho, N. H., Cavan, D., Shaw, J. E., & Makaroff, L. E. (2017). IDF Diabetes Atlas: Global estimates for the prevalence of diabetes for 2015 and 2040. Diabetes Research and Clinical Practice, 128, 40–50. https://doi.org/10.1016/j.diabres.2017.03.024.
• 3. Wu, F. L., Tai, H. C., & Sun, J. C. (2019). Self-management experience of middle-aged and older adults with type 2 diabetes: a qualitative study. Asian Nursing Research, 13(3), 209–215. https://doi.org/10.1016/j.anr.2019.06.002.
• 4. Duclos, M., Virally, M. L., & Dejager, S. (2011). Exercise in the management of type 2 diabetes mellitus: what are the benefits and how does it work?. The Physician and Sportsmedicine, 39(2), 98–106. https://doi.org/10.3810/psm.2011.05.1899.
• 5. Karjalainen, J. J., Kiviniemi, A. M., Hautala, A. J., Piira, O. P., Lepojärvi, E. S., Perkiömäki, J. S., Junttila, M. J., Huikuri, H. V., & Tulppo, M. P. (2015). Effects of physical activity and exercise training on cardiovascular risk in coronary artery disease patients with and without type 2 diabetes. Diabetes Care, 38(4), 706–715. https://doi.org/10.2337/dc14-2216.
• 6. Koivula, R. W., Tornberg, A. B., & Franks, P. W. (2013). Exercise and diabetes-related cardiovascular disease: systematic review of published evidence from observational studies and clinical trials. Current Diabetes Reports, 13(3), 372–380. https://doi.org/10.1007/s11892-013-0373-0.
• 7. Röhling, M., Herder, C., Roden, M., Stemper, T., & Müssig, K. (2016). Effects of long-term exercise ınterventions on glycaemic control in type 1 and type 2 diabetes: a systematic review. Experimental and clinical endocrinology & diabetes: official journal, German Society of Endocrinology [and] German Diabetes Association, 124(8), 487–494. https://doi.org/10.1055/s-0042-106293.
• 8. Sardar, M. A., Boghrabadi, V., Sohrabi, M., Aminzadeh, R., & Jalalian, M. (2014). The effects of aerobic exercise training on psychosocial aspects of men with type 2 diabetes mellitus. Global Journal of Health Science, 6(2), 196–202. https://doi.org/10.5539/gjhs.v6n2p196.
• 9. American College of Sports Medicine. (2016). ACSM’s guidelines for exercise testing and prescription. 10th edition, Philadelphia: PA: Lippincott Williams & Wilkins.
• 10. Colberg, S. R., Sigal, R. J., Fernhall, B., Regensteiner, J. G., Blissmer, B. J., Rubin, R. R., Chasan-Taber, L., Albright, A. L., Braun, B., American College of Sports Medicine, & American Diabetes Association (2010). Exercise and type 2 diabetes: the American College of Sports Medicine and the American Diabetes Association: joint position statement. Diabetes Care, 33(12), e147–e167. https://doi.org/10.2337/dc10-9990.
• 11. American Diabetes Association (2018). 4. Lifestyle Management: Standards of Medical Care in Diabetes-2018. Diabetes care, 41(Suppl 1), 38–50. https://doi.org/10.2337/dc18-S004.
• 12. Bijl, J. V., Poelgeest-Eeltink, A. V., & Shortridge-Baggett, L. (1999). The psychometric properties of the diabetes management self-efficacy scale for patients with type 2 diabetes mellitus. Journal of Advanced Nursing, 30(2), 352–359. https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.1999.01077.x.
• 13. Usta Yeşilbalkan, Ö. (2004). Tip 2 diyabetli hastaların kendi bakımlarındaki öz yeterlilikleri, öz bakım güçleri ve bunların etkileyen faktörlerin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 20(2),11-29.
• 14. Arda Sürücü, H., & Samancıoğlu, S. (2018). Tip 2 diyabetli bireylerde negatif insülin tedavi algısının yordayıcıları. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 10(2),130-137.
• 15. Emine Şireci, E., & Yılmaz Karabulutlu E. (2017). Tip 2 diabetes mellituslu hastaların hastalıklarını kabullenme ve kendi bakımlarındaki öz yeterlilik düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 20 (1), 48-55.
• 16. Samancıoğlu, S., Bakır, E., Doğan, U., Karadağ, A., Erkan, E., Aktürk, A., İlter, M. & Aktürk, C. (2017). Tip 2 diyabetik hastalara verilen diyabet eğitiminin içeriği ve hastaların hastalık tutumu. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2 (1), 1-5.
• 17. Sonmez, A., Yumuk, V., Haymana, C., Demirci, I., Barcin, C., Kıyıcı, S., Güldiken, S., Örük, G., Ozgen Saydam, B., Baldane, S., Kutlutürk, F., Küçükler, F. K., Deyneli, O., Çetinarslan, B., Sabuncu, T., Bayram, F., Satman, I., & TEMD Study Group (2019). Impact of obesity on the metabolic control of type 2 diabetes: results of the Turkish nationwide survey of glycemic and other metabolic parameters of patients with diabetes mellitus (TEMD Obesity Study). Obesity Facts, 12(2), 167–178. https://doi.org/10.1159/000496624.
• 18. Üren, Y., & Yılmaz Karabulutlu, E. (2018). Tip 2 diyabet hastalarında diyabet kontrolünü zorlaştıran faktörlerin incelenmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 5 (3), 376-386. DOI: 10.17681/hsp.368973.
• 19. Mobula, L.M., Sarfo, F.S., Carson, K.A., Burnham, G., Arthur, L., Ansong, D., Sarfo-Kantanka, O., Plange-Rhule, J., & Ofori-Adjei, D. (2018). Predictors of glycemic control in type-2 diabetes mellitus: Evidence from a multicenter study in Ghana. Translational Metabolic Syndrome Research, 1, 1-8. https://doi.org/10.1016/j.tmsr.2018.09.001.
• 20. Barrot-de la Puente, J., Mata-Cases, M., Franch-Nadal, J., Mundet-Tudurí, X., Casellas, A., Fernandez-Real, J. M., & Mauricio, D. (2015). Older type 2 diabetic patients are more likely to achieve glycaemic and cardiovascular risk factors targets than younger patients: analysis of a primary care database. International Journal of Clinical Practice, 69(12), 1486–1495. https://doi.org/10.1111/ijcp.1274.
• 21. Shamshirgaran, S. M., Mamaghanian, A., Aliasgarzadeh, A., Aiminisani, N., Iranparvar-Alamdari, M., & Ataie, J. (2017). Age differences in diabetes-related complications and glycemic control. BioMed Central Endocrine Disorders, 17(1), 25. https://doi.org/10.1186/s12902-017-0175-5.
• 22. G Duarte, F., da Silva Moreira, S., Almeida, M., de Souza Teles, C. A., Andrade, C. S., Reingold, A. L., & Moreira, E. D., Jr (2019). Sex differences and correlates of poor glycaemic control in type 2 diabetes: a cross-sectional study in Brazil and Venezuela. BMJ Open, 9(3), e023401. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2018-023401.
• 23. Chiu, C. J., & Wray, L. A. (2011). Gender differences in functional limitations in adults living with type 2 diabetes: biobehavioral and psychosocial mediators. Annals of Behavioral Medicine : a Publication of the Society of Behavioral Medicine, 41(1), 71–82. https://doi.org/10.1007/s12160-010-9226-0.
• 24. Kara, K., & Çınar, S. (2011). Diyabet bakım profili ile metabolik kontrol değişkenleri arasındaki ilişki. Kafkas Tıp Bilimleri Dergisi,1(2), 57-63. doi: 10.5505/kjms.2011.41736.
• 25. Kılıç, M., & Arslan, S. (2018). Tip 2 diyabetli bireylerin sağlık kontrol odaklarının değerlendirilmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 12 (2), 126-135. DOI: 10.21763/tjfmpc.432547.
• 26. Arda Sürücü, H., & Büyükkaya Besen, D. (2018). Predictors of empowerment in individuals with type 2 diabetes mellitus. Journal of Transcultural Nursing: Official Journal of the Transcultural Nursing Society. 29(6), 506–513. https://doi.org/10.1177/1043659617750259.
• 27. Atallah, R., Côté, J., & Bekarian, G. (2019). Évaluation des effets d’une intervention infirmière sur l’adhésion thérapeutique des personnes diabétiques de type 2 [Evaluation of the effects of a nursing intervention on the therapeutic adherence of people with type 2 diabetes]. Recherche en soins infirmiers, (136), 28–42, https://doi.org/10.3917/rsi.136.0028.
• 28. Azami, G., Soh, K. L., Sazlina, S. G., Salmiah, M. S., Aazami, S., Mozafari, M., & Taghinejad, H. (2018). Effect of a nurse-led diabetes self-management education program on glycosylated hemoglobin among adults with type 2 diabetes. Journal of Diabetes Research, 4930157. https://doi.org/10.1155/2018/4930157.
• 29. Tang, P. C., Overhage, J. M., Chan, A. S., Brown, N. L., Aghighi, B., Entwistle, M. P., Hui, S. L., Hyde, S. M., Klieman, L. H., Mitchell, C. J., Perkins, A. J., Qureshi, L. S., Waltimyer, T. A., Winters, L. J., & Young, C. Y. (2013). Online disease management of diabetes: engaging and motivating patients online with enhanced resources-diabetes (EMPOWER-D), a randomized controlled trial. Journal of the American Medical Informatics Association: JAMIA, 20(3), 526–534. https://doi.org/10.1136/amiajnl-2012-001263.
• 30. Brown, S. A., Garcia, A. A., Kouzekanani, K., & Hanis, C. L. (2002). Culturally competent diabetes self-management education for Mexican Americans: the Starr County border health initiative. Diabetes Care, 25(2), 259–268. https://doi.org/10.2337/diacare.25.2.259.
• 31. Bayraktar, A. (2019). Tip 2 diyabetli bireylere mobil telefonları aracılığı ile uzaktan verilen video eğitiminin etkinliğinin incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.
• 32. Sezgin, H., & Çınar, S. (2013). Tip 2 diyabetli hastaların cep telefonu ile takibi: randomize kontrollü çalışma. Clinical and Experimental Health Sciences, 3(4): 173-183. DOI: 10.5455/musbed.20131203074020.
• 33. Negri, C., Bacchi, E., Morgante, S., Soave, D., Marques, A., Menghini, E., Muggeo, M., Bonora, E., & Moghetti, P. (2010). Supervised walking groups to increase physical activity in type 2 diabetic patients. Diabetes Care, 33(11), 2333–2335. https://doi.org/10.2337/dc10-0877.