KEMOTERAPİ ALAN KANSER HASTALARINDA GÖRÜLEN SEMPTOMLAR VE TAMAMLAYICI TERAPİ UYGULAMALARI KULLANIMLARI

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 3, 211 - 219, 01.09.2022

Hilal Pekmezci Purut Burcu Genç Köse Yağmur Akbal Vacide Aşık Özdemir Bahar Kefeli Çol

https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1045498

Öz

Giriş ve amaç: Bu çalışma, kemoterapi alan kanser hastalarının yaşadıkları semptomları ve tamamlayıcı terapi kullanımlarını belirlemek amacıyla yapıldı.
Gereç ve Yöntem: Araştırmanın örneklemini bir onkoloji merkezine ayaktan kemoterapi tedavisi almak için başvuran 150 hasta oluşturmuştur. Veriler “Hasta Bilgi Formu”, “Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Yaklaşımları Ölçeği” ve “Nightingale Semptom Değerlendirme Ölçeği (NSDÖ)” ile yüz yüze görüşme tekniği ile toplandı.
Bulgular ve Sonuç: Hastaların NSDÖ toplam puanlarında cinsiyet, meslek ve kemoterapi kür sayısı açısından, TAT ölçek toplam puan karşılaştırılmasında medeni durum, eğitim durumu, evde destek görme durumu, kemoterapi kür sayısı, hastalığı hakkında bilgi alma, kemoterapinin yan etkilerini bilme ve tamamlayıcı terapi kullanma açısından anlamlı farklılık bulundu (p<0.05). NSDÖ ile TAT Ölçeği toplam puanları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki vardı (p<0.05). Sosyal iyilik hali ve psikolojik iyilik hali alt boyutları ile TAT ölçeği arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulundu (p<0.05). Kanser hastalarının yaşadıkları semptomların şiddetinin artması ile tamamlayıcı terapi kullanımlarına daha fazla yöneldikleri sonucuna ulaşıldı.

Anahtar Kelimeler

hemşire, kanser, kemoterapi, semptom, tamamlayıcı terapi

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• 1- Galindo, D.E.B., Casariego, A.V., Fernández, A.C., Moreno, A.H., Maza, B.P., Lorenzo, M.P., García, M.A.R., Turcios, D.M.A., Ramos, M.A., Taibo, R.V., Fondo, A.U., Rodríguez, I.C., Poma, M.D.B. (2017). Appetite disorders in cancer patients: Impact on nutritional status and quality of life. Appetite, 114, 23-27.
• 2- World Health Organization. International Agency for Research on Cancer (IARC). Globocan 2018, Turkey. Retrieved March 4, 2021, from https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/792-turkey-fact-sheets.pdf.
• 3- TC Sağlık Bakanlığı. Türkiye Kanser İstatistikleri. Ankara. 2021, Retrieved December 1, 2021 from https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanserdb/istatistik/Turkiye_Kanser_Istatistikleri_2017.pdf
• 4- Ritchie, H., Rose, M. Causes of Death. Retrieved August 21, 2020 from https://ourworldindata.org/causes-of-death.
• 5- Baykara, O. (2016). Kanser tedavisinde güncel yaklaşımlar. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 154-164.
• 6- Can, G. (2014). Onkoloji hemşireliği, İstanbul & Nobel Tıp Kitapevi.
• 7- Seven M, AKYÜZ A, Sever N, Dinçer Ş (2013). Kanser tanısı alan hastaların yaşadığı fiziksel ve psikolojik semptomların belirlenmesi. TAF Prev Med Bull 12(3):219-224.
• 8- Erdoğan, G.Y. (2011). Kemoterapi alan kanserli hastalarda semptomların değerlendirilmesi ve semptom yönetiminde eğitimin rolü. Yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• 9- Clara, C., Beaver, Morris, A.M. (2016). Managing chemotherapy side effects: achieving reliable and equitable outcomes. CJON, 20(6), 589-591.
• 10- Arslan, M., Özdemir, L. (2015). Kemoterapiye bağlı gelişen bulantı-kusmanın yönetiminde kullanılan tamamlayıcı tedavi yöntemleri. Türk Onkoloji Dergisi, 30(2), 82-89.
• 11- Özçelik, H., Fadıloğlu, Ç. (2009). Kanser hastalarının tamamlayıcı ve alternatif tedavi kullanım nedenleri. Türk Onkoloji Dergisi, 24(1),48-52.
• 12- Duran Taşçı, E. (2011). Kanser tedavisinin yan etkilerine yönelik alternatif uygulamalar. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 18(2), 72-77.
• 13- Uğurluer, G., Karahan, A., Edirne, T., Şahin, H.A. (2007). Ayaktan kemoterapi ünitesinde tedavi alan hastaların tamamlayıcı ve alternatif tıp uygulamalarına başvurma sıklığı ve nedenleri. Van Tıp Dergisi, 14, 68-73.
• 14- Yel, P., Karadakovan, A. (2020). Dünyada ve Türkiye’de meme kanserli hastaların tamamlayıcı ve alternatif tedavi kullanımı. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, (5)1, 36-46.
• 15- Arslan, G.G., Yücel, Ş.Ç., Gökcen, M. (2016). Türkiye’de 2000-2016 yılları arasında refleksoloji uygulamasıyla ilgili yapılan çalışmaların sistematik analizi. Spatula, 7 (1), 32-37.
• 16- Düzen, Ö.K., Korkmaz, M. (2015). Kanser hastalarında, semptom kontrolü ve tamamlayıcı ve alternatif tıp kullanımı. DEUHFED, 8(2),67-76.
• 17- Can, G., 2(008). Development and validation of the Nightingale Symptom AssessmentScale (N-SAS). 7th Congress of the Balkan Union of Oncology October 15–19,2008 Kusadasi– Turkey. Journal of the Balkan Union of Oncology 13(Supp 1), 75(abstract).
• 18- Can, G., Erol, O., Topuz, E., Aydiner, A. (2009). Quality of life and complementary and alternative medicine use among cancer patients in Turkey. European Journal of Oncology Nursing, 13(4),287-294.
• 19- Üstündağ S (2013). Kemoterapi Alan Kanser Hastalarının Semptom Yönetiminde Kullandıkları Tamamlayıcı Tedavi Yaklaşımlarının Yaşam Kalitesine Etkisi. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• 20- Sacid, G., Arıkan, F. (2020). Kanser hastalarında periferal nöropati, günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam kalitesinin incelenmesi. Acta Oncologica Turcica, 53(3), 429-440. doi: 10.5505/aot.2020.48992.
• 21- Ak, G., Metintaş, S., Yılmaz, Ş., Boğar, F., Metintaş, M. (2017). Yaşlı akciğer kanserli hastaların epidemiyolojik, klinik ve sağ kalım özellikleri. İzmir Göğüs Hastanesi Dergisi, 1, 33-40.
• 22- Park, S., Kim, I.R., Baek, K.K., Lee, S.J., Chang, W.J., Maeng, C.H., Hong, J.Y., Choi, M.K., Kim, Y.S., Sun, J.M., Ahn, J.S., Park, K., Jo, J., Jung, S.H., Ahn, M.J. (2013). Prospective analysis of quality of life in elderly patients treated with adjuvant chemotherapy for non-small-cell lung cancer. Annals of Oncology, 24(6), 1630-1639. doi: 10.1093/annonc/mds649.
• 23- Oh, P.J., Cho, J.R. (2020). Changes in fatigue, psychological distress, and quality of life after chemotherapy in women with breast cancer. Cancer Nursing, 43(1), 54-60.
• 24- Kieszkowska-Grudny, A., Rucinska, M., Ciesak, R., Wisniewska, M. (2017). Bodyimage, self-esteem and quality of life during oncology treatment in breastcancer, cervical cancer, and prostate cancer in comparison to the healthypopulation. Journal of Clinical Oncology, 35(15).
• 25- Özcan Yüce, U. (2013). Kemoterapi Uygulanan Kanser Hastalarına Oral Mukoziti Önlemeye İlişkin Verilen Eğitimin Yaşam Kalitesine Etkisi. Mersin, Mersin Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi.
• 26- Shimozuma, K., Ohashi, Y., Takeuchi, A., Aranishi, T., Morita, S., Kuroi, K., Suemasu, K. (2012). Taxane-induced peripheral neuropathy and health-related quality of life in postoperative breast cancer patients undergoing adjuvant chemotherapy: N-SAS BC 02, a randomized clinical trial. Supportive Care in Cancer, 20(12), 3355-3364.
• 27- Zhang, Y., Lin, L., Li, H., Hu, Y., Tian, L. (2018). Effect of acupuncture on cancer-related fatigue: a meta-analysis. Support Care Cancer, 26, 415–425.
• 28- Hu, C., Zhang, H., Wu, W., Yu, W., Li, Y., Bai, J., Luo, B., Li, S. (2016). Acupuncture for pain management in cancer: a systematic review and meta-analysis. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 10, 1-13.
• 29- Yeşil, H. , Kıran, B. , Alkan, H. , Ateş, B. , Kayalı, B. , Büyükçam, S. , Güler, S. , Ünlü, İ. , Sert, Z. N. & Uysal, M. (2018). Afyon Kocatepe Üniversitesi’nde meme kanseri tanısı ile takip edilmekte olan hastalarda tamamlayıcı ve alternatif tedavi kullanımı . Kocatepe Tıp Dergisi , 19 (2) , 42-47 .
• 30- Can, G., Demir, M., Aydiner, A. (2012). Complementary and alternative therapies used by Turkish breast cancer patients undergoing chemotherapy. Breast Care (Basel), 7, 471-5.
• 31- Karakoç, M.D. (2020). Onkoloji hastalarının tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemlerini kullanma durumları. Pamukkale Tıp Dergisi, 13(1), 69-80.
• 32- Kübler Ross, E. Sorular ve cevaplarla yaşamın son günleri. (Terakkiye, G. çev. ed.). Ankara & Hürbilek Matbaacılık.
• 33- Keene MR, Heslop IM, Sabesan SS, Glass BD. Complementary and alternative medicine use in cancer: A systematic review. Complement Ther Clin Pract. 2019 May;35:33-47
• 34- Berretta M, Della Pepa C, Tralongo P, Fulvi A, Martellotta F, Lleshi A, Nasti G, Fisichella R, Romano C, De Divitiis C, Taibi R, Fiorica F, Di Francia R, Di Mari A, Del Pup L, Crispo A, De Paoli P, Santorelli A, Quagliariello V, Iaffaioli RV, Tirelli U, Facchini G. Use of Complementary and Alternative Medicine (CAM) in cancer patients: An Italian multicenter survey. Oncotarget. 2017 Apr 11;8(15):24401-24414.
• 35- Duman DB., Koçak DY. (2017). Jinekolojik Onkolojide Tamamlayıcı ve Alternatif Uygulamalar, Turkiye Klinikleri J Obstet Womens Health Dis Nurs-Special Topics 3(1):61-9
• 36- Dağtaş G., C.P., Kaya, H. (2015). Akciğer kanseri hastalarında tamamlayıcı ve alternatif tedavi kullanımı ve yașam kalitesi üstüne etkileri. Kafkas Tıp Bilimleri Dergisi, (2) , 41-47.
• 37- Luo, Q., Asher, G.N. (2017). Complementary and alternative medicine use at a comprehensive cancer center. Integrative cancer therapies, 16(1), 104-109.
• 38- Mandreker, B. (2017).Prevalence, patterns, and perceived value of complementary and alternative medicine among cancer patients: a cross-sectional, descriptive study. Complementary and Alternative Medicine, 17(1), 1-9.