İnmeli Hastalara Bakım Verenlerde Bakım Yükü, Anksiyete ve Depresyon Düzeyinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 49 - 59, 01.03.2023

Nurdan Çetinkaya , Elif Dönmez

https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1179811

Cited By: 2

Öz

Giriş ve Amaç: Araştırmanın amacı inmeli hastalara bakım verenlerde bakım yükü, anksiyete ve depresyon düzeyinin incelenmesidir. Gereç ve Yöntem: Araştırmanın verileri 150 inmeli hastalara bakım verenler ile yapılmış olup Mayıs-Aralık 2020 tarihleri arasında yürütülmüştür. Veriler; Bakım veren bilgi formu, Beck Depresyon, Beck Anksiyete Ölçeği, Bakım Verme Yükü Ölçeği, Lawton ve Brody’nin Enstrümental Günlük Yaşam Aktiviteleri ve Katz’ın Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği ile toplanmış olup tanımlayıcı-kesitsel türde planlanmıştır. Veri analizinde SPSS 25.0 programı kullanılıp, gerekli etik onay ve izin alınmıştır. Bulgular: Bakım verenlerin %59.30’ü kadın, yaş ortalamaları 40.00±10.70 bulunmuş olup bakım yükü puan ortalaması 56.20±14.70 saptanmıştır. Bakım verenlerin %29.30’ünde orta düzeyde anksiyete, %32.00’sinde orta düzeyde depresif belirtiler görülmüştür. Bakım verenlerin sosyodemografik özellikleri anksiyete ve depresyon düzeyi ile karşılaştırıldığında, eğitim, çalışma, sağlık durumu, cinsiyet ve fiziksel sorun varlığı arasında anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0.05). Bakım verme yükü ile bakım verenlerin yaşı, anksiyete ve depresyon düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0.05). Sonuç: Araştırma sonucunda, sosyal güvencesi olmayanların, evlilerin, bakımda yaşadığı sorunların üstesinden gelemeyenlerin, alkol/sigara kullanımı artanların bakım yükü, eğitim durumu lise ve altı olanların, çocuk sahibi olanların, kadınların, sağlık durumu orta ve kötü olanların, çalışmayanların anksiyete düzeyleri, ilaç kullanan ve kronik hastalığı olanların bakım yükü, anksiyete ve depresyon düzeyleri yüksek bulunmuştur. Bu çalışmanın sonuca göre inmeli hastalara bakım verenlerin anksiyete, depresyon ve bakım yüklerinin azaltılmasına yönelik bireysel, kurumsal ve toplumsal düzeyde stratejiler planlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

bakım veren, bakım yükü, anksiyete, depresyon, inme

Kaynakça

• 1. Johnson W, Onuma O, Owolabi M, & Sachdev S. (2016). Stroke: a global response is needed. Bulletin of the World Health Organization. 94(9):634–634A.
• 2. Feigin VL, Brainin M, Norrving B, Martins S, Sacco RL, Hacke W, Fisher M, Pandian J, & Lindsay P. (2022). World Stroke Organization (WSO): Global Stroke Fact Sheet 2022. International journal of stroke : official journal of the International Stroke Society. 17(1):18–29. http://doi.org/10.1177/17474930211065917.
• 3. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2018). Ölüm Neneleri, 2018. [Erişim Tarihi: 10.12.2020.] https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=OlumNedeni-Istatistikleri-2018-30626.
• 4. Emre A, Çetiner M, & Korkut Y. (2020). Quality of Life And Related Factors in Stroke Patients. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 14(1):103-111. http://doi.org/10.21763/tjfmpc.693149.
• 5. Duru Aşiret G. & Kapucu S. (2013). Burden of caregivers of stroke patients. Türk Nöroloji Dergisi. 19(1):5-10. http://doi.org/ 10.4274/Tnd.60234.
• 6. Jafari H, Ebrahimi A, Aghaei A, & Khatony A. (2018). The relationship between care burden and quality of life in caregivers of hemodialysis patients. BMC nephrology. 19(1):1-8. http://doi.org/10.1186/s12882-018-1120-1.
• 7. Liu Z, Heffernan C, & Tan J. (2020). Caregiver burden: A concept analysis. International journal of nursing sciences. 7(4):438-445. http://doi.org/10.1016/j.ijnss.2020.07.012.
• 8. Caro CC, Costa JD, & Da Cruz DMC. (2018). Burden and quality of life of family caregivers of stroke patients. Occupational therapy in health care. 32(2):154-171.http://doi.org/10.1080/07380577.2018.1449046.
• 9. Gbiri CA, Olawale OA, & Isaac SO. (2015). Stroke management: Informal caregivers’ burdens and strians of caring for stroke survivors. Annals of physical and rehabilitation medicine, 58(2):98-103. http://doi.org/10.1016/j.rehab.2014.09.017.
• 10. Selçuk KT, & Avcı D. (2016). Kronik hastalığa sahip yaşlılara bakım verenlerde bakım yükü ve etkileyen etmenler. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 7(1):1-9. http://doi.org/10.22312/sbed.56457.
• 11. Mollaoğlu M, Özkan Tuncay F, & Kars Fertelli T. (2011). İnmeli hasta bakım vericilerinde bakım yükü ve etkileyen faktörler. 4(3):125-30.
• 12. Zarit SH, Zarit JM. (1990). The memory and behavior problems checklist and the Burden Interview. University Park, PA: Pennsylvania State University Gerontology Center, p.260-64.
• 13. İnci FH, Erdem, M, (2008). Bakım Verme Yükü Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması Geçerlilik ve Güvenilirliği, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 11(4):85-95.
• 14. Beck AT, Ward CH, Mendelson M, Mock J, & Erbaugh J. (1961). An inventory for measuring depression. Archives of general psychiatry. 4(6):561-571.
• 15. Hisli N. (1989). Beck Depresyon Envanterinin üniversite öğrencileri için geçerliği, güvenirliği. Psikoloji dergisi. 7(23):3-13.
• 16. Beck AT, Epstein N, Brown G, & Steer RA. (1988). An inventory for measuring clinical anxiety: psychometric properties. Journal of consulting and clinical psychology. 56(6):893. http://doi.org/10.1037//0022-006x.56.6.893.
• 17. Ulusoy M, Sahin NH, & Erkmen H. (1998). Turkish version of the Beck Anxiety Inventory: psychometric properties. Journal of cognitive psychotherapy. 12(2):163.
• 18. Katz S, Ford AB, Moskowitz RW, Jackson BA, & Jaffe MW. (1963). Studies of illness in the aged: the index of ADL: a standardized measure of biological and psychosocial function. Jama. 185(12):914-919. http://doi.org/10.1001/jama.1963.03060120024016.
• 19. Altay B, Erkuran H, & Avcı İA. (2018). Alzheimerlı hastaya bakım verenlerin bakım yükü ve etkileyen faktörler. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi. 3(2):1-8.https://dergipark.org.tr/tr/pub/jshs/issue/41725/409325.
• 20. Lawton MP, & Brody EM. (1969). Assessment of older people: self-maintaining and instrumental activities of daily living. The gerontologist. 9(3):179-186.
• 21. Zaybak A, Güneş ÜY, İsmailoğlu EG, & Ülker E. (2012). Yatağa Bağimli Hastalara Bakim Veren Bireylerin Bakim Yüklerinin Belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 15(1):48-54.
• 22. Sequeira C. (2013). Difficulties, coping strategies, satisfaction and burden in informal Portuguese caregivers. Journal of Clinical Nursing. 22(3-4):491-500. http://doi.org/10.1111/jocn.12108.
• 23. Gürol A, Çapık C. (2014). Yaşlıya evde bakım verenlerin bakım verme yükünün değerlendirildiği bir araştırma. 23(2):65-72.
• 24. Or R. (2013). Yaşlıya bakım veren aile bireylerinin bakım verme yükü ve bakım verenin iyilik hali (Master's thesis, Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü). http://hdl.handle.net/11499/1950.
• 25. Gültekin M, Ekinci A, Ertürk G, Mirza M. (2017). Female Parkinson's disease caregivers have much anxiety and depressive symptom. Brain and behavior. 7(9):e00787. http://doi.org/ 10.1002/brb3.787.
• 26. Lacerda MS, Cirelli MA, Barros ALBLD, Lopes, JDL. (2017). Anxiety, stress and depression in family members of patients with heart failure. Revista da Escola de Enfermagem da USP, 51:e03211. http://doi.org/10.1590/S1980-220X2016018903211.
• 27. Kalınkara V, & Kalaycı İ. (2017). Yaşlıya evde bakım hizmeti veren bireylerde yaşam doyumu, bakım yükü ve tükenmişlik. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 10(2):19-39. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yasad/issue/30342/311705.
• 28. Jaracz K, Grabowska-Fudala B, Gorna K, Kozubski W. (2014). Caregiving burden and its determinants in Polish caregivers of stroke survivors. Archives of medical science: AMS, 10(5):941-950.
• 29. Akyar İ, Korkmaz F, Atakul E. (2017). Yaşlı onkoloji hastalarına bakım veren bireylerin yaşamında oluşan değişikliklerin belirlenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 10(3):158-167. http://doi.org/10.26559/mersinsbd.307344.
• 30. Ustaalioğlu ÖBB, Acar E. (2017). Türk Toplumunda kanserli hastalar ve yakınları arasındaki depresyon ve depresyonla ilişkili faktörler. Acta Oncologıca Turcıca, 50(2):115-123. http://doi.org/10.5505/aot.2017.81994.
• 31. Karabekiroğlu A, Demir EY, Aker S, Kocamanoğlu B, Karabulut GS. (2018). Predictors of depression and anxiety among caregivers of hospitalised advanced cancer patients. Singapore medical journal. 59(11):572-577. http://doi.org/10.11622/smedj.2018066.
• 32. Uslu A, & Polat Ü. (2022). Self-Efficacy, Quality of Life and Care Burden in Caregivers of Patients with Dementia. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi. 4(2):106-117. https://doi.org/10.51123/jgehes.2022.48.
• 33. Buchanan RJ, Radin D, & Huang C. (2011). Caregiver burden among informal caregivers assisting people with multiple sclerosis. International Journal of MS Care. 13(2):76-83. http://doi.org/10.7224/1537-2073-13.2.76.
• 34. Li Q, Lin Y, Xu Y, Zhou H. (2018). The impact of depression and anxiety on quality of life in Chinese cancer patient-family caregiver dyads, a cross-sectional study. Health and quality of life outcomes. 16(1):230. http://doi.org/10.1186/s12955-018-1051-3.
• 35. Brinda EM, Rajkumar AP, Enemark U, Prince M, & Jacob KS. (2012). Nature and determinants of out-of-pocket health expenditure among older people in a rural Indian community. International Psychogeriatrics. 24(10):1664-1673.
• 36. Yeşil T, Uslusoy EÇ, Korkmaz M. (2016). Kronik hastalığı olanlara bakım verenlerin bakım yükü ve yaşam kalitesinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 5(4):54-66. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumussagbil/issue/32262/358446.
• 37. Kruithof WJ, Post MW, van Mierlo ML, van den Bos GA, Janneke M, Visser-Meily JM. (2016). Caregiver burden and emotional problems in partners of stroke patients at two months and one year post-stroke: Determinants and prediction. Patient education and counseling. 99(10):1632-1640. http://doi.org/10.1016/j.pec.2016.04.007.
• 38. Pino Casado R, Frías Osuna A, Palomino Moral PA, Ruzafa Martínez M, Ramos Morcillo AJ. (2018). Social support and subjective burden in caregivers of adults and older adults: A meta-analysis. PloS one. 13(1):e0189874.
• 39. Özsoy Z. (2013). Kemoterapi Uygulanan Hastaların Birinci Derece Yakınlarında Depresyon ve Anksiyete Sıklığı. (Tıpta uzmanlık), Celal Bayar Üniversitesi, Manisa. https://doi.org/10.25279/sak.259436.
• 40. Jütten LH, Mark RE, Sitskoorn MM. (2019). Empathy in informal dementia caregivers and its relationship with depression, anxiety, and burden. International Journal of Clinical and Health Psychology, 19(1):12-21.