Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların ebeveynlerinin sosyal desteklerinin bakım verme yüküyle olan ilişkisi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 3, 403 - 410, 01.09.2023

Nisa Nur Zeydan , Hatice Bal Yılmaz

https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1268692

Öz

Giriş ve Amaç: Bu çalışma Otizm Spektrum Bozukluğu olan bireylerin annelerinin sosyal desteklerinin bakım yüküyle olan ilişkisini incelemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırmanın örneklemini Otizm Dernekleri Federasyonuna bağlı 150 ebeveyn oluşturmaktadır. Araştırma verileri ‘Birey Tanılama Formu’, ’Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’ ve ‘Bakım Verme Yükü Ölçeği’ kullanılarak oluşturulan Google form ebeveynlere online olarak ulaştırılarak toplanmıştır.
Bulgular: Otizm spektrum bozukluğu tanılı çocuğu olan ebeveynlerin ‘Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’nden aldıkları toplam puan ortalaması 4,45 ± 1,55 olarak saptanmıştır. Otizm spektrum bozukluğu tanılı çocuğu olan ebeveynlerin ‘Bakım Verme Yükü Ölçeği’nden aldıkları toplam puan ortalaması 2,48 ± 0.79 olarak saptanmıştır Yapılan pearson korelasyon analizi sonucunda algılanan sosyal destek ile bakım yükü arasında anlamlı ve negatif bir ilişki olduğu saptanmıştır (r=-0,587, p<0.01). Sosyodemografik özelliklere bakıldığında da bazı bulgularda anlamlı ilişkiler saptanırken bazı bulgularda istatistiksel bir ilişki saptanamadı.
Sonuç: Yapılan pearson korelasyon analizi sonucunda algılanan sosyal destek ile bakım yükü arasında anlamlı ve negatif bir ilişki olduğu saptanmıştır. Bu sonuç incelendiğinde OSB’li çocuğu olan ebeveynlerin sosyal desteklerinin artmasıyla kişilerin algıladıkları bakım yüklerinin azaldığı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Otizm, Algılanan Sosyal Destek, Bakım Yükü

Teşekkür

Otizm Spektrum Bozukluğu tanısı olan çocukların ebeveynlerine ulaşılmasında destek olan Otizm Dernekleri Federasyonu'na ve araştırmaya katılmayı kabul eden ebeveynlere teşekkür ederiz.

The relationship between caregiving burden and social support of parents of children with autism spectrum disorder

Öz

Kaynakça

• Akçakın, M. (2002). Otizmde Cinsiyet Farklılıkları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 9(1), 3-15.
• Ardahan, M. (2006). Sosyal Destek ve Hemşirelik. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 68-75.
• Aydın, D., & ÖZGEN, Z. E. (2018). Çocuklarda Otizm Spektrum Bozukluğu ve Erken Tanılamada Hemşirenin Rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(3), 93-101.Aydın, A. (2003) Otizmde İlk Adım. İstanbul: Epsilon Yayıncılık
• Birliği, A. P. (2013). Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı. Beşinci Baskı (DSM-5), Tanı Ölçütleri Başvuru El kitabı. Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 129-31.
• Bodur, Ş., & Soysal, A. Ş. (2004). Otizmin Erken Tanısı ve Önemi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 13(10), 394-398 Ceco, U., & Memik, N. Ç. (2017). Bakım Verenin Yükü Penceresinden Otizme Bakış. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 19-21.
• Çağlar, C., & Özkan, H. H. (2021). Türkiye’de 2010-2020 Yılları Arasında Otizm ile İlgili Yayımlanan Makalelerin İçerik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 77-97.
• Çalışkan, T., Duran, S., Karadaş, A., & TEKİR, Ö. (2015). Kanser Hastalarının Yaşam Kalitesi ve Sosyal Destek Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 17(1), 27-36.
• Demirkaya, S. K. (2019). Otizm Neden Artışta? Klinik Psikiyatri Dergisi, 22(2), 123-124.
• Dur, Ş. & Mutlu, B. (2018). Otizm Spektrum Bozukluğu ve Hemşirelik Yaklaşımı. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 15(1), 45-50.
• Eker, D. (2001). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Gözden Geçirilmiş Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik ve Güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12, 17-25.
• Erdem, H. Ş., & Fazlıoğlu, Y. (2020). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların Tipik Gelişen Kardeşlerinin Davranışsal, Sosyal ve Duygusal Özellikleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(4), 1776-1788.
• Esentürk, O, K. , Yarımkaya, E. (2021). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuğa Sahip Annelerin Uyguladığı Uyarlanmış Fiziksel Aktivitelerin Annelerin Yaşam Kalitesine Etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(2), 343-367
• Inci, F. H. (2008). Erdem M. Bakim Verme Yükü Ölcegi'nin Türkce'ye Uyarlanması Geçerlilik Ve Güvenilirliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11(4), 85-95.
• Kadak, M. T. (2019). Otizm Spektrum Bozuklukları-Güncel Bilgilerimiz Neler?. OSB, 12, 15.
• Kara, T., & Yılmaz, S. (2019). Otizm Spektrum Bozukluğu Tanısına Sahip Çocukların Ebeveynlerinde Zihin Kuramı ve İlişkili Faktörler. Klinik Psikiyatri Dergisi, 22(2), 139-147.
• Kaysılı,B.(2013).Zihin Kuramı: Otizm Spektrum Bozukluğu Olan ve Normal Gelişen Çocukların Performanslarının Karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dersi,14(1),83-103
• Korkmaz, B. (2000). Yagmur Cocuklar, Otizm Nedir? 2. Baski, Dogan Kitapcilik.
• Küçük, Ö., Ulaş, G., Yaylacı, F. Ve Miral, S. (2018). Geniş Otizm Fenotipi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar , 10 (2), 228-248.
• Kürkçüoğlu, B. Ü., & Saral, D. (2020). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Sosyal Etkileşim ve İletişim Becerilerinin Öğretiminde İpucunun Giderek Arttırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 1-30.
• Mermer, G., Bilge, A., Yücel, U., & Çeber, E. (2010). Gebelik ve Doğum Sonrası Dönemde Sosyal Destek Algısı Düzeylerinin İncelenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 1(2), 71-76.
• Özkubat, U., Özdemir, S., Selimoğlu, Ö. G., & Töret, G. (2014). Otizme Yolculuk: Otizmli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Sosyal Destek Algılarına İlişkin Görüşleri. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 33(1), 323-348.
• Özyürek, A., & Ergün, Ş. (2021). Otizm Spektrum Bozukluğu Tanılı ve Normal Gelişim Gösteren 9-12 Yaş Grubu Çocuğa Sahip Annelerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 1-14.
• Selin, T. & Özkardaş, O. G. (2020). Otizmli Çocuğu Olan Annelerde Algılanan Sosyal Desteğin Anksiyete ve Ebeveyn Tükenmişliği Üzerindeki Etkisi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9(4), 247-253.
• Susuz, Ç., & Doğan, B. G. (2020). Halk Sağlığı Bakışıyla Otizm Spektrum Bozukluğu/Autısm Spectrum Dısorder Wıth Publıc Health Perspectıve. Estüdam Halk Sağlığı Dergisi, 5(2), 297-310.
• Tekinsav Sütcü, G. S., Aydın Acı, A., Yılmaz Irmak, T., Mortan Sevi, O., Sevi, E. S., Özmen, L. Z., & Şengün, E. (2008). Otizmde Dil ve İletişim Özelliklerinin İncelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 15(3), 139-148.
• Yarar, E. Z. (2018). Otizm Spektrum Bozukluğu ve Bilişsel Teoriler. Muhakeme Dergisi, 1(1), 10-20.
• Yassıbaş, U., Şahin, C. H., Çolak, A., & Toprak, Ö. F. (2019). Çocukları Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Ailelerin Yaşam Deneyimlerine Yönelik Yapılan Çalışmaların İncelenmesi: Meta-Sentez Çalışması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(1), 86-113.
• Yavuz, M., & Şafak, P. (2021). Otizm Spektrum Bozukluğu, Zihin ve Çoklu Yetersizliği Olan Çocukların Ebeveynlerinin Yaşam Doyum Düzeylerinin İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(2), 1273-1294.
• Yıldırım, A., Buzlu, S., Aşılar, R. H., Camcıoğlu, T. H., Erdiman, S., & Ekinci, M. (2014). Şizofreni Hastalarının Ailelerine Uygulanan Aileden Aileye Destek Programının Hastalık Hakkında Bilgi, Aile Yükü ve Öz Yeterlilik Üzerine Etkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 25(1).
• Zablotsky B, Black LI, Akinbami LJ. Diagnosed Allergic Conditions in Children Aged 0–17 Years: United States, 2021. NCHS Data Brief, No 459. Hyattsville, MD: National Center for Health Statistics. 2023.