Hemşirelik öğrencilerinin klinik deneyimleri stres düzeylerini ve benlik saygılarını etkiler mi?

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 3, 421 - 432, 01.09.2023

Burcu Çakı Döner , Kübra Tohumcu , Nurgül Özdemir

https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1279340

Öz

Amaç: Bu araştırma hemşirelik öğrencilerinin klinik deneyimlerinin stres düzeyleri ve benlik saygıları ile olan ilişkisini incelemek amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı desende yürütülen araştırmanın örneklemini 460 hemşirelik öğrencisi oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında tanıtıcı bilgi formu, İki Boyutlu Benlik Saygısı Ölçeği, Klinik Stres Anketi Ölçeği ve Hemşirelik Öğrencileri İçin Algılanan Stres Ölçeği kullanılmıştır. Veriler SPSS 22.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Bulgular: Katılımcıların İki Boyutlu Benlik Saygısı Ölçeği toplam puanının 56.66±8.85, Klinik Stres Anketi toplam puanının 36.40±12.22, Algılanan Stres Ölçeği toplam puanının ise 61.77±20.47 olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların en yüksek puanı İki Boyutlu Benlik Saygısı Ölçeği’nin kendini sevme alt boyutundan aldığı saptanmıştır. İki Boyutlu Benlik Saygısı Ölçeği, Klinik Stres Anketi ve Hemşirelik Öğrencileri İçin Algılanan Stres Ölçeği toplam puanı arasında anlamlı bir ilişki olmadığı tespit edilmiştir (p>0.05). Sonuç: Öğrencilerin benlik saygısı, klinik stres düzeyi ve algılan stres puanları ortalama değerlere yakındır. Hemşirelik öğrencilerinin sosyodemografik özellikleri benlik saygılarını, algıladıkları stresi ve özellikle klinik ortamdaki stres düzeylerini etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik öğrencileri, Klinik uygulama, Stres, Benlik kavramı

Teşekkür

Çalışmaya katılım sağlayan tüm hemşirelik öğrencilerine teşekkür ederiz.

Do nursing students’ clinical experiences affect their stress levels and self-esteem?

Öz

Aim: This research was conducted to examine the relationships between the clinical experiences of nursing students and their stress levels and self-esteem. Method: The sample of the study, which was conducted in a descriptive design, consisted of 460 nursing students. The Personal Information Form, Two-Dimensional Self-Esteem Scale, Clinical Stress Questionnaire, and Perceived Stress Scale for Nursing Students were used to collect the data. The data of the study was analyzed with the SPSS 22.0 package program. Results: It was determined that the mean score of the Two-Dimensional Self-Esteem Scale was 56.66±8.85, the mean score of the Clinical Stress Questionnaire was 36.40±12.22, and the mean score of the Perceived Stress Scale for Nursing Students was 61.77±20.47. It was determined that the participants got the highest score on the Two-Dimensional Self-Esteem Scale's subscale of Self-Liking. Additionally, there are no statistically significant relationships between the mean scores of the Two-Dimensional Self-Esteem Scale, the Clinical Stress Questionnaire, and the Perceived Stress Scale for Nursing Students (p>0.05). Conclusion: The participants' self-esteem, clinical stress levels, and perceived stress scores are close to moderate values. Sociodemographic characteristics of nursing students affect their self-esteem, perceived stress, and especially stress levels in clinical environments.

Anahtar Kelimeler

Nursing students, Clinical practice, Stress, Self concept

Kaynakça

• Acun Kapıkıran, N., & Güzel, N. (2021). İki boyutlu benlik saygısı: Diğer benliklerle ilişkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 21(4) , 1294-1310. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2021..-481885
• Açıksöz, S., Uzun, Ş., & Arslan, F. (2016). Hemşirelik öğrencilerinde öz yeterlilik algısı ile klinik uygulamaya ilişkin kaygı ve stres durumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 58(1), 129-135.
• Ağaçdiken, S., Boğa, N. M., & Özdelikara, A. (2016). Hemşirelik öğrencilerinin hemşirelik eğitimine yönelik yaşadıkları stres düzeyinin belirlenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 25-41.
• Al-Gamal, E., Alhosain, A., & Alsunaye, K. (2018). Stress and coping strategies among Saudi nursing students during clinical education. Perspectives in psychiatric care, 54(2), 198-205. https://doi.org/10.1111/ppc.12223
• Al-Sayaghi, K. M., Atrous, M. H., Alkaluby, E. A., Albakoor, F. A., Al-Hebshi, A., Aloush, S. M., Al-Dubai, S. A., Alkhalaf, M. J., & Fadlalmola, H. A. (2023). Relationship between self-esteem and stress coping strategies among ınternship nursing students. Open Access Macedonian Journal of Medical Sciences, 11(G), 26-32. https://doi.org/10.3889/oamjms.2023.10233
• Atay, S. & Yılmaz, F. (2011). Sağlık yüksek okulu öğrencilerinin ilk klinik stres düzeyleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(4), 32-37.
• Burnard, P., Edwards, D., Bennett, K., Thaibah, H., Tothoba, V., Baldacchino, D., Bara P., & Mitevelli J. (2008) A comparative, longitudinal study of stress in student nurses in five countries: Albania, Brunei, the Czech Republic, Malta and Wales. Nurse Education Today, 28(2), 134– 145. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2007.04.002
• Chernomas, W. M., & Shapiro, C. (2013). Stress, depression, and anxiety among undergraduate nursing students. International Journal Of Nursing Education Scholarship, 10(1), 255-266. https://doi.org/10.1515/ijnes-2012-0032
• Doğan, T. (2011). İki boyutlu benlik saygısı: Kendini sevme ve öz-yeterlilik ölçeği’nin türkçe uyarlaması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(162), 126-137.
• Ergin, E., Çevik, K., & Pakiş Çetin, S. (2018). Investigation of nursing students’ perception of stress and coping behaviours of stress regarding education. Journal of Education and Research in Nursing, 15(1), 16-22.
• Göger, S., & Çevirme, A. (2019). Hemşirelik öğrencilerinde öz yeterlik düzeyinin eğitim stresi üzerine etkisi. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 16(4), 306-312. http://doi.org/10.5222/HEAD.2019.306
• Güngörmüş, K., Okanlı, A., & Kocabeyoğlu, T. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 6(1), 9-14.
• Ismaile, S. (2017). Perceived clinical stressors among Saudi nursing students. Open journal of Nursing, 7(04), 463.
• Jimenez, C., Navia-Osorio, P. M., & Diaz, C. V. (2010). Stress and health in novice and experienced nursing students. Journal Of Advanced Nursing, 66(2), 442-455. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2009.05183.x
• Kalyani, M. N., Jamshidi, N., Molazem, Z., Torabizadeh, C., & Sharif, F. (2019). How do nursing students experience the clinical learning environment and respond to their experiences? A qualitative study. BMJ Open, 9,e028052. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2018-028052
• Karaca, A., Yıldırım, N., Ankaralı, H., Açıkgöz, F., & Akkuş, D. (2017). Nursing Students' Perceived Levels of Clinical Stress, Stress Responses and Coping Behaviors. Journal of Psychiatric Nursing//Psikiyatri Hemsireleri Dernegi, 8(1), 32-39. doi: 10.14744/phd.2017.22590
• Karaca, A., Yıldırım, N., Ankaralı, H., Açıkgöz, F., & Akkuş, D. (2015). Hemşirelik öğrencileri için algılanan stres, biyo-psiko-sosyal cevap ve stresle başetme davranışları ölçeklerinin türkçe'ye uyarlanması. Journal of Psychiatric Nursing, 6(1), 15-25.
• Karagözoğlu, Ş., Özden, D., Türk, G., & Yıldız, F. T. (2014). Klasik ve entegre müfredat programı hemşirelik öğrencilerinin ilk klinik uygulamada yaşadıkları kaygı, klinik stres düzeyi ve etkileyen bazı faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(4).
• Farhan, S., & Khan, I. (2015). Impact of stress, self-esteem and gender factor on students’ academic achievement. International journal on new trends in education and their implications, 6(2), 143-156.
• Fırat Kılıç, H. (2018). Hemşirelik öğrencilerinin eğitim stresi ve mesleki benlik saygısı arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 5(1), 49-59. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.431130
• Koç, A., İnkaya, B., Çakmak, B., & Tayaz, E. (2022). The relationship between bullying behaviors experienced by nursing students in clinical practice and their self-esteem level. Journal of Psychiatric Nursing, 13(2). https://dx.doi.org/10.14744/phd.2022.37541
• Liu, M., Gu, K., Wong, T. K., Luo, M. Z., & Chan, M. Y. (2015). Perceived stress among Macao nursing students in the clinical learning environment. International Journal of Nursing Sciences, 2(2), 128-133. https://doi.org/10.1016/j.ijnss.2015.04.013
• Mankan, T., Polat, H., Cengiz, Z., & Sevindik, F. (2016). Hemşirelik öğrencilerinin ilk klinik stres düzeyleri ve etkileyen faktörler. Annals of Health Sciences Research, 5(1), 10-15.
• Martos, M. P., Landa, A., & Zafra, E. L. (2011). Sources of stress in nursing students: A systematic review of quantitative studies. International Nursing Review, 59, 15-25. http://dx.doi.org/10.1111/j.1466-7657.2011.00939.x
• McCarthy, B., Trace, A., O’Donovan, M., Brady-Nevin, C., Murphy, M., O'Shea, M., & O'Regan, P. (2018). Nursing and midwifery students' stress and coping during their undergraduate education programmes: An integrative review. Nurse Education Today, 61, 197-209. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2017.11.029
• Mohsen, A. S. (2017). The impact of self-esteem, academic self-efficacy and perceived stress on academic performance: A cross-sectional study of Saudi psychology students. European Journal of Educational Sciences, 4(3), 51-63.
• Mollaoğlu, M., Fertelli, K. T, & Tuncay, Ö. F. (2010). Hastane çalışanlarının hemşirelerin çalışma ortamlarına ilişkin algılarının değerlendirilmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 5, 17-30.
• Onieva-Zafra, M. D., Fernández-Muñoz, J. J., Fernández-Martínez, E., García-Sánchez F. J., Abreu-Sánchez A., & Parra-Fernández M. L. (2020). Anxiety, perceived stress and coping strategies in nursing students: a cross-sectional, correlational, descriptive study. BMC Med Educ, 20, 370. https://doi.org/10.1186/s12909-020-02294-z
• Özdemir, H., Khorshıd, L., & Zaybak, A. (2020). Hemşirelik öğrencilerinin hemşirelik eğitimine ilişkin yaşadıkları stres düzeyinin belirlenmesi. Türk Fen ve Sağlık Dergisi, 1(2), 20-28.
• Özden, D., Karagözoğlu, Ş., & Yıldız, F. T. (2013). Entegre program hemşirelik öğrencilerinin klinik stres düzeyi ve etkileyen faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 16(2), 89-95.
• Pagana, K. D. (1989). Psychometric evaluation of clinical stres questionnaire (CSQ). Journal of Nursing Education, 28(4), 169-74.
• Pandey, R. A., & Chalise, H. N. (2015). Self-esteem and academic stress among nursing students. Kathmandu University Medical Journal, 13(4), 298-302. https://doi.org/10.3126/kumj.v13i4.16827
• Pozam, M., & Zaybak, A. (2022). Hemşirelik öğrencilerinin klinik performanslarina ilişkin öz-yeterliklerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 15(1), 22-29. https://doi.org/10.46483/deuhfed.928683
• Rafati, F., Nouhi, E., Sabzehvari, S., & Dehghan-Nayyeri, N. (2017). Iranian nursing students' experience of stressors in their first clinical experience. Journal of Professional Nursing, 33(3), 250-257. https://doi.org/10.1016/j.profnurs.2016.09.003
• Sançar, B., Çelik, A., & Işık, M. T. (2021). hemşirelikte teorik eğitim ve mesleki uygulama arasındaki etkileşimin, öğrencilerin öz yeterlik düzeyi ile ilişkisi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(2), 401-418. https://doi.org/10.47115/jshs.918390
• Sheu, S., Lin, H. S., & Hwang, S. L. (2002). Perceived stress and physio-psycho-social status of nursing students during their initial period of clinical practice: The effect of coping behaviors. International Journal of Nursing Studies, 39(2), 165–75. https://doi.org/10.1016/s0020-7489(01)00016-5
• Sritoomma, N., & Domkrang, N. (2017). Stress levels and coping patterns of nursing students in an international program practicum. The Malaysian Journal of Nursing, 9(2), 64-70.
• Şendir, M., & Acaroğlu, R. (2015). Klinik stres anketi'nin türkçe formunun güvenirlik ve geçerliği. Florence Nightingale Journal of Nursing, 14(56), 59-70.
• Şener, K. D., Karaca, A., Açıkğöz, F., & Süzer, F. (2011). Hemşirelik eğitimi mesleki benlik saygısını değiştirir mi?. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Enstitüsü Dergisi, 1(3), 12-16.
• Tafarodi, R. W., & Swann, W. B. (2001). Two dimensional selfesteem: Theory and measurement. Personality and Individual Differences, 31(5), 653-673. https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/S0191-8869(00)00169-0 Taşdelen, S., & Zaybak, A. (2013). Hemşirelik öğrencilerinin ilk klinik deneyim sırasındaki stres düzeylerinin incelenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21(2), 101-106.
• Ünal, S., Gürhan, N., Saral, E., & Özbaş, A. A. (2008). Hemşirelik öğrencilerinin sosyodemografik özellikleri ve hemşirelik mesleğini seçme nedenleri. Florence Nightingale Journal of Nursing, 16(63), 179-187.
• Wang, A. H., Lee, C. T., & Espin, S. (2019). Undergraduate nursing students' experiences of anxiety-producing situations in clinical practicums: A descriptive survey study. Nurse Education Today, 76, 103-108. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2019.01.016