Yoğun bakım hemşirelerinin yaşam sonu bakımda algıladığı engeller ve destekleyici davranışlarının incelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 4, 611 - 620, 01.12.2023

Elif Astam , Zülfünaz Özer

https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1286381

Öz

Giriş ve amaç; bu çalışma, yoğun bakım hemşirelerinin yaşam sonu bakımda algıladığı engeller ve destekleyici davranışlarını incelemek amacıyla yapıldı. Gereç ve yöntem; Tanımlayıcı tipteki çalışma Eylül – Aralık 2021 tarihleri arasında İstanbul ilinde bulunan dört Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin yoğun bakım ünitesinde çalışan 201 hemşireyle gerçekleştirildi. Araştırma verileri, “Kişisel Bilgi Formu” ve “Yoğun Bakım Hemşirelerinin Yaşam Sonu Bakımda Algılanan Engeller ve Destekleyici Davranışlar Ölçeği” ile yüz yüze görüşme yoluyla toplandı. Bulgular; Algılanan Engeller Davranışlar (PIS) puanı 5,88±2,43; Algılanan Destekleyici Davranışlar (PSBS) puanı 4,71±2,83’tür. PIS puanı en yüksek 3 madde; “Aileler hastanın kötü prognozunu kabullenmek istemez”, “Aile ziyaret saatleri oldukça kısıtlayıcıdır” ve “Ailenin yas süreci yeni hasta yatışlarındaki zamana kadar sınırlıdır”. PSBS puanı en yüksek 3 madde; “Hekimler hastanın ölümünden sonra aile üyeleri ile görüşürler”, “Sağlık çalışanı aile üyeleri tarafından imzalatılacak olan tüm evrakları üniteden ayrılmadan önce hazır hale getirir” ve “Hemşireler birbirlerine destekleyen sözler ifade etmektedirler”. Ailelerin hastanın kötü prognozunu kabullenmemesi, ziyaret saatlerinin ve yas sürecinin kısıtlı olması yoğun bakım hemşirelerinin yaşam sonu bakıma yönelik algıladıkları engelleyici davranışlar; hekimlerin hastanın ölümünden sonra aile üyeleriyle görüşmeleri, aile üyelerine imzalatılacak belgelerin önceden hazırlanması ve hemşirelerin birbirlerine destekleyen sözler söylemesi yoğun bakım hemşirelerinin yaşam sonu bakıma yönelik algıladıkları destekleyici davranışlar olarak belirlenmiştir. Sonuç; Yaşam sonu bakım verirken bakım önündeki en büyük engellerin aile kaynaklı olduğu, destekleyici davranışların ise hekimlerin aile üyeleriyle görüşmesi, sağlık profesyonellerinin gerekli evrakları zamanında hazır hale getirip birbirlerini bu süreçte manevi olarak desteklemeleri oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Destek, Engeller, Hemşire, Yaşam Sonu, Yoğun Bakım

INVESTIGATION OF BARRIERS AND SUPPORTIVE BEHAVIOURS PERCEIVED BY INTENSIVE CARE NURSES IN END-OF-LIFE CARE

Öz

Objective; This study was conducted to examine the perceived barriers and supportive behaviours of intensive care nurses in end-of-life care. Method; The descriptive study was conducted with 201 nurses working in the intensive care units of four training and research hospitals in Istanbul between September – December 2021. Research data were collected through face-to-face interviews with the “Personal Information Form” and the “Perceived Barriers and Supportive Behaviours Scale of Intensive Care Nurses in End-of-Life Care”. Results; Their mean score from Perceived Barriers Behaviours (PIS) was 5,88±2,43 and 4,71±2,83 from Perceived Supportive Behaviours (PSBS). The 3 items with the highest PIS score were “Families do not want to accept the poor prognosis of the patient”, “Family visiting hours are very restrictive” and “The family can only grieve until a new patient is admitted.” The 3 items with the highest PSBS score were “Physicians talk to family members after the death of the patient”, “Healthcare worker prepares all documents to be signed by family members before leaving the unit” and “Nurses say supportive words to each other”. The barrier behaviours towards end-of-life care the intensive care nurses perceived included families not accepting the poor prognosis of the patient and limited visiting hours and the grieving, while the supportive behaviours they perceived were physicians talking to family members after the patient’s death, preparing documents to be signed by family members in advance and nurses saying supportive words to each otherConclusion; The biggest barriers while providing end-of-life care are family-related.Supportive behaviors while providing end-of-life care are the physicians' interview with family members, health professionals preparing the necessary documents in a certain time and supporting family members spiritually in this process.

Anahtar Kelimeler

Support, Barriers, Nurse, End of Life, Intensive Care

Kaynakça

• Acehan, G. ve Eker, F. (2013). Acil tıp hizmeti veren sağlık personelinin ölüm kaygısı, ölüme ilişkin depresyon düzeyleri ve kullandıkları başa çıkma yolları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 4(1):27- 35
• Adams, S., Herrera, A., Miller, & L., Soto, R. (2011). Visitation in the intensive care unit: impact on infection prevention and control. Crit Care Nurs Q, 34: 3-10.
• Ağgün, G. (2021). Yoğun bakım hemşirelerinin yaşam sonu bakıma yönelik algıladıkları engellerin ve destekleyici davranışların belirlenmesi.[Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi].https:www.openaccess.hacettepe.edu.tr/xmlui/handle/11655/25180?show=full Attia, A.K., Abd-Elaziz, W.W., & Kandeel, N.A. (2013). Critical care nurses' perception of barriers and supportive behaviors ın end-of-life care. Am J Hosp Palliat Care, 30(3):297-304.
• Australian Commission on Safety and Quality in Health Care (ACSQHC). (2010). https://www.safetyandquality.gov.au/ Erişim: 25.04.2022
• Beckstrand, R. L., Lamoreaux, N., Luthy, K. E., & Macintosh, J. L. (2017). Critical care nurses' perceptions of end-of-life care obstacles: comparative 17-year data. Dimensions of Critical Care Nursing, 36(2), 94-105.
• Borhani, F., Hosseini, SH.,& Abbaszadeh, A. (2014). Commitment to care: A qualitative study of intensive care nurses’ perspectives of end-of-life care in an islamic context. International Nursing Review, 61(1), 140- 147.
• Ceyhan, Ö., Özen, B., Zincir, H., Şimşek, N. ve Başaran, M. (2018). How intensive care nurses perceive good death. Death Stud, 42(10): 667-672.
• Chan, C.W.H., Chow, M.C.M., Chan, S., Sanson-Fisher, R., Waller, A., Lai, T.T.K., W M Kwan, C. (2020). Nurses’ perceptions of and barriers to the optimal end‐of‐life care ın hospitals: a cross‐sectional study. Journal Of Clinical Nursing, 29(7-8), 1209- 1219
• Coombs, M., & Long, T. (2008). Managing a good death in critical care: can health policy help? Nursing in Critical Care, 13(4):208.
• Crump, S.K., Schaffer, M.A., & Schulte, E. (2010). Critical care nurses; perceptions of obstacles, supports, and knowledge needed in providing quality end- of-life care. Dimens Crit Care Nurs, 29(6):297-306.
• Çarpık, C. (2014). İstatistiksel güç analizi ve hemşirelik araştırmalarında kullanımı: Temel bilgiler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(4), 268- 274
• Endersson, E., Salickiene, Z., & Rosengren, K. (2016). To be ınvolved - a qualitative study of nurses’ experiences of caring for dying patients. Nurse Educ Today, 38:144-9.
• Erzincanlı, S. ve Sayın Kasar, K. (2022). Hemşirelerin yaşam sonu bakıma yönelik tutum ve davranışlarının klinik karar vermeye etkisi. Turk J Intensive Care, DOI: 10.4274/tybd.galenos.2021.00710
• Espinosa, L., Young, A., Symes, L., Haile, B.,& Walsh, T. (2010). ICU nurses' experiences in providing terminal care. Critical Care Nursing Quarterly, 33(3), 273–281. https://doi.org/10.1097/CNQ.0b013e3181d91424 Friedenberg, A.S., Levy, M.M., Ross, S., & Evans, L.E. (2012). barriers to end-of- life care in the ıntensive care unit: perceptions vary by level of training, discipline, and ınstitution. J Palliat Med, 15(4):404-11.
• Ganz, FD.,& Sapir, B. (2019). Nurses' perceptions of intensive care unit palliative care at end of life. Nurs Crit Care, 24(3):141-148. doi: 10.1111/nicc.12395. Epub 2018 Nov 13. PMID: 30426607.
• Giannini, A. (2013). Visiting policies and family presence in ICU: A matter for Legislation? Intensive Care Medicine, 39(1): 161-16
• Giannini, A., Miccinesi, G., & Leoncino, S. (2008). Visiting policies in Italian intensive care units: A nationwide survey. Intensive Care Med, 34(7):1256-62
• Gibson, V., Plowright, C., Collins, T., Dawson, D., Evans, S., Gibb, P., Lynch, F., Mitchell, K., Page, P., Sturmey, G. (2012). Position statement on visiting in adult critical care. Units In The UK. Nursing in Critical Care. 17(4): 213-218.
• Gross, A.G. (2006). End-of-life care obstacles and facilitators in the critical care units of a community hospital. Journal Of Hospice &Amp; Palliative Nursing, 8(2):92-102.
• Hunter, J.D., Goddard, C., Rothwell, M., Ketharaju, S.,& Cooper, H. (2010). A survey of intensive care unit visiting policies in The United Kingdom. Anaesthesia, 65(11):1101-5.
• Iglesias, M. E. L., Pascual, C.,& de Bengoa Vallejo, R. B. (2013). Obstacles and helpful behaviors in providing end-of-life care to dying patients in intensive care units. Dimensions of Critical Care Nursing, 32(2), 99-106.
• Isaac, M., Curtis, J. R., Silveira, M. J., & Ritchie, C. (2020). Palliative care: Issues in the intensive care unit in adults. https://www. uptodate. com/contents/palliative-care-issues-in-the-intensivecare-unit-in adults. Erişim Tarihi:19.10.22
• İnce, F. (2014). Yoğun bakım ünitesinde çalışan hemşirelerde ölüm kavramı ve ölüm kaygısının araştırılması (Master's thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• İnci, F. ve Öz, F. (2012). Palliative care and death anxiety/palyatif bakım ve ölüm kaygısı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar/Current Approaches to Psychiatry. 4(2), 178-188.
• Kean, S., & Mitchell, M. (2014). How do intensive care nurses perceive families in intensive care? İnsights from the united kingdom and australia. Journal of Clinical Nursing, 23(5-6): 663-672
• Khaleghparast, S., Joolaee, S., Ghanbari, B., Maleki, M., Peyrovi, H., Bahrani, N. (2016). A review of visiting policies in ıntensive care units. Global Journal of Health Science, 8(6): 267.
• King, P.A., & Thomas, S.P. (2013). Phenomenological study of ıcu nurses&;experiences caring for dying patients. West J Nurs Res, 35(10):1292-308.
• Kyeremanteng, K., Beckerleg, W., Wan, C., Vanderspank-Wright, B., D'Egidio, G., Sutherland, S., Hartwick, M., Gratton, V., Sarti, A. J. (2020). Survey on barriers to critical care and palliative care integration. The American Journal of Hospice & Palliative Care, 37(2), 108–116. https://doi.org/10.1177/1049909119867658
• Lee, J., Choi, M., Kim, S. S., Kim, H., Kim, D. (2013). Korean nurses’ perceived facilitators and barriers in provision of end‐of‐life care. International Journal of Nursing Practice,19(3), 334-343.
• Menekli, T. ve Fadıloğlu, Ç. (2014). Hemşirelerin ölüm algısının ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(4): 222-229.
• Mitnick, S., Leffler, C.,& Hood, L. (2010). American college of physicians ethics, professionalism and human rights committee. family caregivers, patients and physicians: ethical guidance to optimize relationships. Journal of General Internal Medicine, 25(3):255-260
• Olgun, Ş. ve Van Giersbergen, M. Y. (2018). Kanıta dayalı uygulamalar: yaşam sonu dönemde yetişkin bireyin hemşirelik bakımı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 34(3): 179-191.
• Paice, J.A, Ferrell, B.R., Coyle, N., Coyne, P.,& Callaway, M. (2008). Global efforts to ımprove palliative care: the international end-of-life nursing education consortium training programme. J Adv Nurs, 61(2):173-80.
• Sapeta, P.,& Lopes, M. (2007). Cuidar em fim de vida: Factores que ınterferem no processo de interacção enfermeiro doente [caring at the end of life: factors that interfere with the process of interaction nurse-patient]. Revista de Enfermagem Referência. 2(4): 35-57.
• Smith, K., & Boardman, K. (1995). Comforting a child when someone close dies. Nursing, 25(10): 58-59. Sucaklı, M. H. (2013). Ölmekte olan hasta ve yaşam sonu bakım. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 7(3): 52-57.
• Şener, A. (2019). Acil hemşirelerinin yaşam sonu bakım algılarını etkileyen faktörler [ Doktora tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi]. Açık Bilim. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/677599
• Temelli, G. (2018). Palyatif bakım veren hemşirelerin ölüme ilişkin algısı ve palyatif bakım uygulamaları.[Yüksek Lisans Tezi, . Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. https://www.researchgate.net/publication/330934051 Torun, S., Kadıoğlu, S. ve Öztunç, G. (2012). Yoğun bakımda yatan bilinci açık hastaların ziyaret edilme hakkı. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 34: 33-40.
• Tözün, M., Ünsal, A. ve Arberk, K. (2014). Eskişehir’de 2009 yılı ölüm nedenlerinin incelenmesi. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 16(1):1-3
• Truog, R.D., Campbell, ML.,& Curtis, GR. (2008). Recommendations for end-of-life care in the intensive care unit: A consensus statement by the american college of critical care medicine. Crit Care Med, 36(3):953-963.
• Uysal, N., Ceylan, E. ve Koç, A. (2019). Hemşirelik bölümü öğrencilerinin ölmekte olan bireyin bakımına ilişkin tutumları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1): 98-105.
• Üzen Cura, Ş. ve Ateş, E. (2020). Palyatif bakım kliniğinde çalışan hemşirelerin ölmekte olan hastaya bakım vermede yaşadıkları zorluklar. Journal of Academic Research in Nursing, 6(3), 483-490.
• Van Giersbergen, MY. ve Geçit, S. (2017). Son gün ve saatlerdeki yaşam sonu bakımında kanıta dayalı uygulama önerileri. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 33(1): 191-201.
• WHO Top-10 Causes Of Death [ INTERNET ] 2021 [updated 12.05.2021]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/the-top-10- causes-of-death.
• Yaşam Sonu Hizmetler (2021). https://shgmkalitedb.saglik.gov.tr/Eklenti/38654/0/skshastanesetiv62020revize29082020pdflinkpdf.pdf . (Erişim Tarihi: 14.09.2022).
• Yavuz Emik, K. ve Önal, A. E. (2019). 2009-2016 Yıllarında Türkiye’deki ölümlerin epidemiyolojik yönden incelenmesi ve ölüm bildirim sisteminin önemi, Journal of İstanbul Faculty of Medicine, 82 (3): 149-155. DOI: 10.26650/IUITFD.364558
• Yılmaz, E. ve Vermişli, S. (2015). yoğun bakımda çalışan hemşirelerin ölüme ve ölmekte olan bireye bakım vermeye ilişkin tutumları. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2): 41-46.