Prediyabet hastalarında egzersiz katılım süreci ölçeği geçerlik-güvenirlik çalışması

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 205 - 215, 30.06.2024

Melek Öztürk Tülay Ortabağ

https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1387322

Öz

Giriş ve Amaç: Bu çalışmanın amacı, prediyabet hastalarında Egzersiz Katılım Süreci Ölçeği’nin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışmasının yapılmasıdır.
Gereç ve Yöntem: Metadolojik türde tasarlanan çalışma Kilis il merkezinde bulunan üç aile sağlığı merkezinde Haziran-Eylül 2021 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Çalışma 243 prediyabet hasta ile yürütüldü. Verilerin toplanması için Hasta Tanılama Formu, Egzersiz Katılım Süreci Ölçeği ve Egzersiz Yarar/Engel Ölçeği kullanıldı. Dil, kapsam ve yapı geçerliliği ile güvenirlik analizleri yapıldı.
Bulgular ve Sonuç: Katılımcıların % 65.0’ i kadın, % 92.2’si evli ve % 56.0’ ı ilkokul mezunudur. Çalışmaya dahil olan hastaların yaş ortalaması 50.10 ±5.47, boy ortalaması 1.64 ±0.90 ve kilo ortalaması 80.16 ±11.76’dır. Ölçeğin maddelerine yönelik kapsam geçerlilik oranları 0.20 ve 1.0, kapsam geçerlik ölçütü ise 0.62 olarak bulundu. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda, ölçeğin toplam varyansın %76.76’ünü açıklayan beş alt boyutlu yapıya sahip olduğu ve faktör yüklerinin 0.36-0.96 arasında değiştiği görüldü. Doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre; x2/SD değeri 2.48, GFI 0.99, AGFI 0.99, CFI 0.99, RMSEA 0.078 ve SRMR 0.039 olarak bulundu ve modelin iyi uyum gösterdiği saptandı. Ölçeğin zamana karşı değişmezlik özelliğine sahip olduğu saptanmış olup (r=0.700, p<0.05) ölçek alt boyutlarının Cronbach alfa güvenirlik katsayıları sırasıyla; Farkındalık Geliştirme alt boyutu Cronbach α katsayısı 0.878, Sağlık Planı Oluşturma alt boyutu Cronbach α katsayısı 0.938, İtici Güç Cronbach α katsayısı 0.931, Karşıt Güç Cronbach α katsayısı 0.794 ve Kendiliğinden Düzenli Egzersiz Cronbach α katsayısı 0.914 olarak bulundu.Yapılan geçerlik ve güvenirlik çalışmaları sonucunda Egzersiz Katılım Süreci Ölçeği’nin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu saptandı. Ölçek prediyabet hastalarında egzersize katılım süreçlerini değerlendirmek amacıyla çalışmalarda kullanılabilir.,
KAYNAKLAR
Justin, B., Tcheugui, E., Selvin, E. (2021). Prediabetes and What It Means: The Epidemiological Evidence. Annu. Rev. Public Health. 42,59–77.
ADA (Am. Diabetes Assoc.) (2020). 3. Prevention or delay of type 2 diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes–2020. Diabetes Care. 43(Suppl. 1),32–36.
Skoglund, G., Nilsson, BB., Olsen, CF., Bergland, A., Hilde, G. (2022). Facilitators and barriers for lifestyle change in people with prediabetes: a meta-synthesis of qualitative studies Skoglund et al. BMC Public Health. 22,553.
IDF. Diabetes Atlas, 9th Ed, 2019, Bruxelles. https://diabetesatlas.org/atlas/ninth-edition/ Erişim Tarihi:10.02.2023.
https://www.idf.org/aboutdiabetes/what-is-diabetes/facts-figures.html. Erişim Tarihi:10.02.2023.
Galaviz, KI., Weber, MB., Straus, A., Haw, JS., Narayan, KMV., Ali, MK. (2018). Global Diabetes Prevention Interventions: A Systematic Review and Network Meta-analysis of the Real-World Impact on Incidence, Weight, and Glucose. Diabetes Care. 41(7),1526–34.
https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/fiziksel-aktivite/ulkemizde-durum.html. Erişim Tarihi: 18.02.2023
Pan, XR., Li, GW., Hu, YH., Wanh, JX., Yang, WY., et al. (1997). Effects of Diet And Exercise in Preventing NIDDM in People With Impaired Glucose Tolerance: The Da Qing IGT And Diabetes Study. Diabetes Care. 20,537-544.
Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi, 2014. db/Fiziksel_Aktivite_Rehberi/Turkiye_Fiziksel_Aktivite_Rehberi.pdf. Erişim Tarihi:28.04.2023.
Prediyabet Tanı ve Tedavi Rehberi, 2017 https://www.turkdiab.org/admin/PICS/webfiles/Prediyabet_Tani_ve_Tedavi_Rehberi.pdf. Erişim Tarihi: 10.06.2023.
Chang, SC., Yeh, HC, Kuo, YL. (2020). Scale Development and Model Validation for the Process of Exercise Engagement for People with Prediabetes. J Korean Acad 50(2), 298. https://doi.org/10.4040/jkan.2020.50.2.298.
Erefe İ.(Ed.) Hemşirelikte Araştırma, HEMARGE Yayın No:1, 2002: 170-173, İstanbul.
Sechrıst, KR., Walker, SN., Pender, NJ. (1987). Development and psychometric evaluation of the exercise benefits/barriers scale. Research in Nursing & Health, 10, 357-365
Ortabağ, T., Ceylan, S., Akyüz, A., Bebiş, H. (2010). The validity and reliability of the exercise benefits/barriers scale for Turkish military nursing students. South African Journal for Research in Sport, Physical Education and Recreation. 32(2),55-70.
Bandalos, DL., Finney, SJ. (2010). Factor analysis: Exploratory and confirmatory. In G. R. Hancock & R. O. Mueller (Eds.), The reviewer's guide to quantitative methods in the social sciences.New York, NY: Routledge. 93-114.
Kline, RB. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). New York: Guilford Press.
Karagöz, Y., Kösterelioğlu, İ. (2008). “İletişim Becerileri Değerlendirme Ölçeğinin Faktör Analizi Metodu ile Geliştirilmesi” Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 21, 81-98.
Yurdugül, H. (2012). Faktör Analizinde KMO ve Bartlett Testleri Neyi Ölçer?, yunus.hacettepe.edu.tr/ ~yurdugul/. Erişim Tarihi: 10.05.2023.
Martin, CR., Newell, RJ. (2004). Factor structure of the hospital anxiety and depression scale in individuals with facial disfigurement. Psychology, Health & Medicine 9(3), 327-336. doi:10.1080/13548500410001721891.
Seçer İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi, 2.Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık. 153-242.
Çapık, C., Gözüm, S., Aksayan, S. (2018). Kültürlerarası ölçek uyarlama aşamaları, dil ve kültür uyarlaması: Güncellenmiş rehber. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 26(3), 199-210.
Munro, BH. (2005). Statistical Methods For Health Care Research. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 351-76.
Marx, RG., Menezes, A., Horovitz, L., Jones, EC., Warren, RF. (2003). A comparison of two time intervals for test-retest reliability of health status instruments. J Clin Epidemiol. 56,730-735.
Büyüköztürk, Ş.(2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
George, D., Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. 11.0 update (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon.
Lindström, J., Ilanne-Parikka, P., Peltonen, M., Aunola, S., Eriksson, JG., Hemiö, K., et al. (2006). Sustained reduction in the incidence of type 2 diabetes by lifestyle intervention: Follow-up of the Finnish diabetes prevention study. The Lancet 368(9548),1673–1679. [doi: 10.1016/S0140-6736(06)69701-8]
Lindström, J., Louheranta, A., Mannelin, M., Rastas, M., Salminen, V., Eriksson, J., et al. (2003). The Finnish diabetes prevention study (DPS): Lifestyle intervention and 3-year results on diet and physical activity. Diabetes Care. 26(12), 3230–3236. [doi: 10.2337/diacare.26.12.3230].
The Diabetes Prevention Program (DPP) Research Group. The diabetes prevention program (DPP): Description of lifestyle intervention. (2002). Diabetes Care. 25(12):2165–2171. [doi: 10.2337/diacare.25.12.2165].
Pan, XR., Li, GW., Hu, YH., Wang, JX., Yang, WY., et al. (1997). Effects of diet and exercise in preventing NIDDM in people with impaired glucose tolerance: The Da Qing IGT and diabetes study. Diabetes Care. 20(4):537–544. [doi: 10.2337/diacare.20.4.537.
Pan, XR., Li, GW., Hu, YH., Wang, JX., Yang, WY., et al. (1997). Bozulmuş glukoz toleransı olan kişilerde diyet ve egzersizin NIDDM'yi önlemedeki etkileri: Da Qing IGT ve diyabet çalışması. Diyabet Bakımı. 20(4),537–544. [doi: 10.2337/diacare.20.4.537.
Ortabağ T., Öztürk M. (2023). Prediyabetli hastalarda Egzersiz Yarar/Engel Ölçeği Türkçe versiyonunun güvenirliği ve geçerliliği. Journal of Exercise Therapy and Rehabilitation.10(2),147-157. DOI: 10.15437/jetr.1122359.
Deci, EL., Ryan, RM. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry. 11(4),227–268. [doi: 10.1207/S15327965PLI1104_01].

Anahtar Kelimeler

Egzersiz, geçerlik-güvenirlik, prediyabet

Etik Beyan

Bu araştırma protokolü Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Etik Kurulu (sayı: 2021/049, tarih: 19.04.2021) tarafından onaylandı.

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Yok

Validity-reliability study of the exercise participation process scale in prediabetes patient

Öz

Purpose: The aim of this study is to conduct a Turkish validity and reliability study of the Exercise Participation Process Scale in prediabetes patients.
Materials and Methods: The study, designed in a methodological manner, was conducted between June and September 2021 at three family health centers located in the center of Kilis province. The study was conducted with 243 prediabetes patients. Data collection was performed using the Patient Identification Form, Exercise Participation Process Scale, and Exercise Benefits/Barriers Scale. Language, content, and structural validity, as well as reliability analyses, were conducted.
Results: 65.0% of the participants were female, 92.2% were married, and 56.0% were primary school graduate. The mean age of the patients included in the study was 50.10 ± 5.47, the mean height was 1.64 ± 0.90, and the mean weight was 80.16 ± 11.76. The content validity rates for the items of the scale were found to be 0.20 and 1.0, and the content validity criterion was 0.62. As a result of exploratory factor analysis, it was seen that the scale had a five-sub-dimensional structure that explained 76.76% of the total variance and factor loadings varied between 0.36-0.96. According to the confirmatory factor analysis results; the x2/SD value was found to be 2.48, GFI 0.99, AGFI 0.99, CFI 0.99, RMSEA 0.078 and SRMR 0.039, and the model was found to have a good fit. It was determined that the scale exhibited temporal stability (r=0.700, p<0.05), and the Cronbach's alpha reliability coefficients for the scale's sub-dimensions were as follows: Awareness Development sub-dimension Cronbach's α coefficient was 0.878, Health Planning sub-dimension Cronbach's α coefficient was 0.938, Motivating Force Cronbach's α coefficient was 0.931, Opposing Force Cronbach's α coefficient was 0.794, and Spontaneous Regular Exercise Cronbach's α coefficient was 0.914.
Conclusion: As a result of the validity and reliability studies, it was determined that the Process Participation Process Scale is a valid and reliable scale. The scale can be used in studies to assess exercise participation processes in prediabetes patients

Anahtar Kelimeler

Exercise, validity-reliability, prediabetes

Kaynakça

• ADA (Am. Diabetes Assoc.) (2020). 3. Prevention or delay of type 2 diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes–2020. Diabetes Care. 43(Suppl. 1),32–36.
• Bandalos, DL., Finney, SJ. (2010). Factor analysis: Exploratory and confirmatory. In G. R. Hancock & R. O. Mueller (Eds.), The reviewer's guide to quantitative methods in the social sciences.New York, NY: Routledge. 93-114.
• Büyüköztürk, Ş.(2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Chang, SC., Yeh, HC, Kuo, YL. (2020). Scale Development and Model Validation for the Process of Exercise Engagement for People with Prediabetes. J Korean Acad 50(2), 298. https://doi.org/10.4040/jkan.2020.50.2.298.
• Çapık, C., Gözüm, S., Aksayan, S. (2018). Kültürlerarası ölçek uyarlama aşamaları, dil ve kültür uyarlaması: Güncellenmiş rehber. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 26(3), 199-210.
• Deci, EL., Ryan, RM. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry. 11(4),227–268. [doi: 10.1207/S15327965PLI1104_01]. Erefe İ.(Ed.) Hemşirelikte Araştırma, HEMARGE Yayın No:1, 2002: 170-173, İstanbul.
• Galaviz, KI., Weber, MB., Straus, A., Haw, JS., Narayan, KMV., Ali, MK. (2018). Global Diabetes Prevention Interventions: A Systematic Review and Network Meta-analysis of the Real-World Impact on Incidence, Weight, and Glucose. Diabetes Care. 41(7),1526–34.
• George, D., Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. 11.0 update (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon.
• https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/fiziksel-aktivite/ulkemizde-durum.html. Erişim Tarihi: 18.02.2023
• https://www.idf.org/aboutdiabetes/what-is-diabetes/facts-figures.html. Erişim Tarihi:10.02.2023. IDF. Diabetes Atlas, 9th Ed, 2019, Bruxelles. https://diabetesatlas.org/atlas/ninth-edition/ Erişim Tarihi:10.02.2023.
• Justin, B., Tcheugui, E., Selvin, E. (2021). Prediabetes and What It Means: The Epidemiological Evidence. Annu. Rev. Public Health. 42,59–77.
• Karagöz, Y., Kösterelioğlu, İ. (2008). “İletişim Becerileri Değerlendirme Ölçeğinin Faktör Analizi Metodu ile Geliştirilmesi” Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 21, 81-98.
• Kline, RB. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). New York: Guilford Press.
• Lindström, J., Ilanne-Parikka, P., Peltonen, M., Aunola, S., Eriksson, JG., Hemiö, K., et al. (2006). Sustained reduction in the incidence of type 2 diabetes by lifestyle intervention: Follow-up of the Finnish diabetes prevention study. The Lancet 368(9548),1673–1679. [doi: 10.1016/S0140-6736(06)69701-8]
• Lindström, J., Louheranta, A., Mannelin, M., Rastas, M., Salminen, V., Eriksson, J., et al. (2003). The Finnish diabetes prevention study (DPS): Lifestyle intervention and 3-year results on diet and physical activity. Diabetes Care. 26(12), 3230–3236. [doi: 10.2337/diacare.26.12.3230].
• Martin, CR., Newell, RJ. (2004). Factor structure of the hospital anxiety and depression scale in individuals with facial disfigurement. Psychology, Health & Medicine 9(3), 327-336. doi:10.1080/13548500410001721891.
• Marx, RG., Menezes, A., Horovitz, L., Jones, EC., Warren, RF. (2003). A comparison of two time intervals for test-retest reliability of health status instruments. J Clin Epidemiol. 56,730-735.
• Munro, BH. (2005). Statistical Methods For Health Care Research. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 351-76.
• Ortabağ T., Öztürk M. (2023). Prediyabetli hastalarda Egzersiz Yarar/Engel Ölçeği Türkçe versiyonunun güvenirliği ve geçerliliği. Journal of Exercise Therapy and Rehabilitation.10(2),147-157. DOI: 10.15437/jetr.1122359.
• Ortabağ, T., Ceylan, S., Akyüz, A., Bebiş, H. (2010). The validity and reliability of the exercise benefits/barriers scale for Turkish military nursing students. South African Journal for Research in Sport, Physical Education and Recreation. 32(2),55-70.
• Pan, XR., Li, GW., Hu, YH., Wang, JX., Yang, WY., et al. (1997). Effects of diet and exercise in preventing NIDDM in people with impaired glucose tolerance: The Da Qing IGT and diabetes study. Diabetes Care. 20(4):537–544. [doi: 10.2337/diacare.20.4.537.
• Pan, XR., Li, GW., Hu, YH., Wang, JX., Yang, WY., et al. (1997). Bozulmuş glukoz toleransı olan kişilerde diyet ve egzersizin NIDDM'yi önlemedeki etkileri: Da Qing IGT ve diyabet çalışması. Diyabet Bakımı. 20(4),537–544. [doi: 10.2337/diacare.20.4.537.
• Pan, XR., Li, GW., Hu, YH., Wanh, JX., Yang, WY., et al. (1997). Effects of Diet And Exercise in Preventing NIDDM in People With Impaired Glucose Tolerance: The Da Qing IGT And Diabetes Study. Diabetes Care. 20,537-544. Prediyabet Tanı ve Tedavi Rehberi, 2017 https://www.turkdiab.org/admin/PICS/webfiles/Prediyabet_Tani_ve_Tedavi_Rehberi.pdf. Erişim Tarihi: 10.06.2023.
• Sechrıst, KR., Walker, SN., Pender, NJ. (1987). Development and psychometric evaluation of the exercise benefits/barriers scale. Research in Nursing & Health, 10, 357-365
• Seçer İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi, 2.Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık. 153-242.
• Skoglund, G., Nilsson, BB., Olsen, CF., Bergland, A., Hilde, G. (2022). Facilitators and barriers for lifestyle change in people with prediabetes: a meta-synthesis of qualitative studies Skoglund et al. BMC Public Health. 22,553. The Diabetes Prevention Program (DPP) Research Group. The diabetes prevention program (DPP): Description of lifestyle intervention. (2002). Diabetes Care. 25(12):2165–2171. [doi: 10.2337/diacare.25.12.2165].
• Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi, 2014. db/Fiziksel_Aktivite_Rehberi/Turkiye_Fiziksel_Aktivite_Rehberi.pdf. Erişim Tarihi:28.04.2023.
• Yurdugül, H. (2012). Faktör Analizinde KMO ve Bartlett Testleri Neyi Ölçer?, yunus.hacettepe.edu.tr/ ~yurdugul/. Erişim Tarihi: 10.05.2023.