Türkiye’nin küresel hastalık yükü ve sağlık politikası öncelikleri

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 3, 358 - 365, 30.09.2024

Abdulkadir Bolat , Umut Beylik

https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1484357

Öz

Amaç: Küresel hastalık yükü 2019 raporu kapsamında Türkiye’nin mevcut durumunu ortaya koymak ve politika önerilerinde bulunmak amacıyla bu çalışma yapılmıştır.
Materyal ve Metot: Çalışmanın verileri Sağlık Bakanlığı 2022 yılı sağlık istatistikleri yıllığı ve IHME 2019 küresel hastalık yükü raporundan temin edilmiştir. YLL, YLD, DALY ve HALE verileri kapsamında Türkiye özelinde 2002-2019 yılları kapsamında yaş, cinsiyet, zaman, nedenler ve risk faktörleri ile uluslararası düzeyde kıyaslama yapılmış ve politika önerilerinde bulunulmuştur.
Bulgular: Türkiye hastalık yükünde iskemik kalp hastalığı, inme, solunum yolu kanser ve hastalıkları yükseliş trendindedir. Anne ve çocuk sağlığı ile ilgili olumlu gelişmeler yaşanmıştır. En önemli risk faktörleri; tütün kullanımı, açlık kan şekeri ve kan basıncı yüksekliği ile obezite olduğu görülmüştür.
Sonuç: Türkiye hastalık yükü bakımından orta-üst gelir ülke grubu düzeyinde göstergelere sahiptir. Ana çocuk sağlığı ile ilgili olumlu gelişmeler olsa da Türkiye orta yaştan sonra ağır bir kronik hastalık yükü ile karşı karşıya kalma eğilimi gittikçe artmaktadır. Bu durum sağlık hizmetlerinin yönetiminin güçleşmesine, sağlık harcamalarının artmasına ve sağlıksız yaşlanan bir topluma işarettir. Tedavi hizmetlerinin kapasitesi dengelenerek acilen koruyucu, önleyici ve sağlığı geliştirici politikaların yaygın ve etkin olarak hayata geçirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Küresel hastalık yükü, sağlık politikası, sağlık sistemi

Türkiye’s global burden of disease and health policy priorities

Öz

ABSTRACT
Purpose: This study was conducted to reveal Türkiye's current situation and make policy recommendations within the scope of the global disease burden 2019 report.
Materials and Methods: The data of the study were obtained from the Ministry of Health 2022 health statistics yearbook and IHME 2019 global disease burden report. Within the scope of YLL, YLD, DALY and HALE data, international comparisons were made with age, gender, time, causes and risk factors within the scope of 2002-2019 in Türkiye and policy recommendations were made.
Results: Ischemic heart disease, stroke, respiratory tract cancer and diseases are in an upward trend in the disease burden of Türkiye. There have been positive developments regarding maternal and child health. The most important risk factors are; It has been observed that there is tobacco use, high fasting blood sugar and blood pressure, and obesity.
Conclusion: Türkiye has indicators at the level of middle-upper income country group in terms of disease burden. Although there are positive developments regarding maternal and child health, Türkiye has an increasing tendency to face a heavy burden of chronic diseases after middle age. This situation indicates that the management of health services becomes more difficult, health expenditures increase and an unhealthy aging society. It is recommended that protective, preventive and health-promoting policies be implemented widely and effectively by balancing the capacity of treatment services.

Anahtar Kelimeler

Global burden of disease, health policy, health system

Kaynakça

• Drummond, M. F., Sculpher, M. J., Claxton, K., Stoddart, G. L., and Torrance, G. W. (2015), Methods for the Economic Evaluation of Health Care Programmes. Oxford: Oxford University Press.
• Erbaydar, N., (2009), The Concept of Disease Burden and the Criteria Used in Its Calculation and a Brief Overview of the DALY Concept, Community Medicine Bulletin, Volume 28, Issue 1, pp.20-22, Hacettepe University, Ankara.
• Ergen, O.G., (2023), Burden of Disease Research, Altınbaş University Graduate Education Institute, Istanbul.
• IHME, (2018), GBD 2017 Online Tools Overview. https://www.healthdata.org/sites/default/files/files/Data_viz/GBD_2017_Tools_Overview.pdf,
• IHME, (2019), GBD Compare, Viz Hub. https://vizhub.healthdata.org/gbd-compare
• Karşıdağ, Ç., Taktak, Ş. ve Alpay, N., (2000), The Concept of Disability and Rehabilitation in Mental Illnesses, Düşünen Adam, Volume 13, Issue 4, p.225, Yerküre Tanıtım ve Yayıncılık Hizmetleri, İstanbul.
• Lim, S. S., Vos, T., Flaxman, A. D., Danaei, G., Shibuya, K., Adair-Rohani, H., ... & Murray, C. J. (2012). A comparative risk assessment of burden of disease and injury attributable to 67 risk factors and risk factor clusters in 21 regions, 1990–2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010. The Lancet, 380(9859), 2224-2260.
• Ministry of Health Türkiye (2022), General Directorate of Health Information Systems 2022 Health Statistics Yearbook, Ankara.
• Murray, C. J., ve Lopez, A. D. (1996), The Global Burden of Disease: A Comprehensive Assessment of Mortality and Disability from Diseases, Injuries, and Risk Factors in 1990 and Projected to 2020. Geneva: World Health Organization.
• Murray, C.J., (1997), “Global Mortality, Disability, And The Contribution of Risk Factors: Global Burden of Disease Study, The Lancet, Volume 349,p.1436-40, Londra.
• Murray, C. J., Ezzati, M., Flaxman, A. D., Lim, S., Lozano, R., Michaud, C., ... and Vos, T. (2013). GBD 2010: design, definitions, and metrics. The Lancet, 380(9859), 2063-2066.
• World Health Organization. (2003). The World Health Report 2003: Shaping the Future. Geneva: World Health Organization.
• World Health Organization, (2010). Global Burden of Disease: 2004 Update. Geneva: World Health Organization.
• Vos, T., Barber, R.M., Bell, B., Bertozzi-Villa, A., Biryukov, S., Bolliger, I., Charlson, F., Davis, A., Degenhardt, L. and Dicker, D. (2015) Global, Regional, and National Incidence, Prevalence, and Years Lived with Disability for 301 Acute and Chronic Diseases and Injuries in 188 Countries, 1990-2013: A Systematic Analysis for the Global Burden of Disease Study 2013. The Lancet, 386, 743-800.
• Zaku, A., (2020), Evaluation of Disease Burden in Terms of Risk Factors with Risk Assessment Methods Used in Occupational Health and Safety, Ankara University, Social Sciences Institute, Department of Business Administration Master's Thesis, Ankara.