Hemşirelerde işe bağlı gerginlik ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 4, 586 - 593, 31.12.2024

Rüçhan Erçevik , Ayşe Nefise Bahçecik

Öz

ÖZ

Amaç: Araştırma, hemşirelerde işe bağlı gerginlik ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi amacıyla yapıldı.

Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel nitelikteki araştırma, İstanbul.İlinde sekiz kamu hastanesinde çalışan 378 hemşire ile gerçekleştirildi. Verilerin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu, İşe Bağlı Gerginlik Ölçeği ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanıldı. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler, Student’s t testi, ANOVA testi kullanıldı.

Bulgular: Hemşirelerin 20-30 yaş grubunda, %47.1’i sağlık meslek lisesi mezunu ve %66.1’i evli olduğu görüldü. Hemşirelerin İşe Bağlı Gerginlik puan ortalaması 40.77 ± 6.82, Maslach Tükenmişlik Ölçeği toplam ve kişisel başarı, duyarsızlaşma, duygusal tükenme alt boyut puan ortalamaları sırasıyla 37.57 ±13.51, 10.35±5.68, 7.06±4.98, 20.16±7.40 olarak bulundu. Sözel şiddete maruz kalma, yaşamındaki en zor durumu iş olarak görme, ücret artışı beklentisinde olma, servis hemşiresi olarak görev yapma ve mesleki iş doyumunun işe bağlı gerginlik ve tükenmişliği etkilediği görüldü.

Sonuç: Hemşirelerin işe bağlı gerginlik ve tükenmişlik düzeylerinin orta düzeyde olduğu saptandı.

Anahtar Kelimeler

Hemşire, Hastane, İşe Bağlı Gerginlik, Tükenmişlik

Investigation of work-related strain and burnout levels among nurses

Öz

ABSTRACT

Aim: The research was conducted to investigate work-related strain and burnout levels among nurses.

Materials and Methods: This descriptive and cross-sectional study was conducted with 378 nurses working in eight public hospitals in Istanbul. A Personal Information Form, the Work-Related Strain Inventory, and the Maslach Burnout Inventory were used to collect data. Descriptive statistics, Student's t-test, and ANOVA test were applied to evaluate the data.

Results: It was observed that nurses were in the 20-30 age group, 47.1% were graduates of vocational health high schools, and 66.1% were married. The mean Work-Related Strain score of the nurses was 40.77 ± 6.82. The mean scores for the total and subscales of the Maslach Burnout Inventory (personal accomplishment, desensitization and emotional exhaustion) were found to be 37.57 ± 13.51, 10.35 ± 5.68, 20.16 ± 7.40 and 7.06 ± 4.98 respectively. Exposure to verbal violence, perceiving work as the most challenging aspect of life, expecting a wage increase, working as a ward nurse, and professional job satisfaction were found to affect work-related strain and burnout.

Conclusion: It was determined that nurses' work-related strain and burnout levels were moderate.

Anahtar Kelimeler

Nurse, Hospital, Work-Related Strain, Burnout

Kaynakça

• Arıkan, D., & Karabulut, N. (2004). Hemşirelerde işe bağlı gerginlik ve bunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokul Dergisi, 7(1), 20-26.
• Arslan, Ü., Çağatay, Ü.A., & Savaş, A.Y. (2023). Covi̇d-19 pandemi̇si̇nde sağlık personeli̇ni̇n tükenmi̇şli̇k durumunun i̇ncelenmesi̇. Visionary E-Journal, 14(37), 226–246. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1133729.
• Aslan, S.H., Gürkan, S.B., Girginer, H.U., & Ünal, M. (1996). İşe bağlı gerginlik ölçeğinin bir hemşire örnekleminde geçerlik ve güvenilirliği. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 4(4), 276-283.
• Avcı, A., Çavuşoğlu, E., Moran, M., & Gün, M. (2022). The relationship between compassion fatigue and job satisfaction of nurses who give care to patients diagnosed with Covi̇d-19 Eurasian Journal of Health Sciences, 5(2), 43-52.
• Avcı, G.G., Öztürk, G., Azaklı, N., & Çekinmez, S.T. (2018). Özel bir grup hastanesinde çalışan hemşirelerin işe bağlı gerginlik düzeylerinin ve stresle başa çıkma tarzlarının belirlenmesi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(1), 1-7.
• Aydemir, İ., Rabia, Ü. Ç. L. Ü., & Aydoğan, A. (2020). Acil servis personeline göre şiddetin nedenleri. Journal of Istanbul Faculty of Medicine, 83(1), 60-68.
• Bilben, G. S., & Sayın, Y. (2023). Burnout level of nurses in a private university hospital. İstanbul Rumeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(2), 1-14.
• Camci̇, G.B., & Kavuran, E. (2021). Hemşi̇releri̇n i̇ş stresi̇ ve tükenmi̇şli̇k düzeyleri̇ i̇le meslek ve yaşam doyumu düzeyleri̇ arasindaki̇ i̇li̇şki̇ni̇n beli̇rlenmesi̇. Anadolu Hemsirelik ve Saglik Bilimleri Dergisi, 24(2), 274–283. https://doi.org/10.17049/ataunihem.930846
• Cerit, B., Tok, H.H., & Temelli, G. (2022). Relationship between work-related strain level in nurses and their medical error tendency. Sağlık Bilimlerinde Değer, 12(1), 130-136.
• Çıngı, F., & Şantaş, G. (2023). 112 çalişanlarinda i̇ş-ai̇le çatışması, tükenmi̇şli̇k ve i̇ş yükü fazlalığı arasindaki̇ i̇li̇şki̇leri̇n i̇ncelenmesi̇. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 26(2), 393.
• Coşkun, S., & Karahan, S. (2019). Acil servis çalışanlarında şiddete maruz kalma durumunun incelenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 493-499.
• Dall’Ora, C., Ball, J., Reinius, M., & Griffiths, P. (2020) Burnout in nursing: a theoretical review. Human resources for health, 18, 1-17.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemsirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçeginin uyarlanmasi. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, 22 Eylül 1992, Ankara, Türkiye.
• Girgin, B., Yildirim, A., & Kıskaç, N. (2023). Hemşirelerde mesleki kaygıya neden olan faktörler. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 27(2), 94-100.
• Günay, O., & Durmuş, S. (2007). Hemşirelerde iş doyumu ve anksiyete düzeyini etkileyen faktörler. Erciyes Tıp Dergisi, 29(2), 139.
• Kaçan, C. Y., Örsal, Ö., & Köşgeroğlu, N. (2016). Hemşirelerde tükenmişlik düzeyinin incelenmesi. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 5(2), 65-74.
• Kamış, M. (2022). Edirne il merkezinde görev yapan aile hekimlerinde işe bağlı gerginlik ve tükenmişlik durumları ve etkileyen faktörler. [Uzmanlık Tezi, Trakya Üniversitesi]. https://acikerisim.trakya.edu.tr/server/api/core/bitstreams/fd794f10-f220-484b-9fa2-cdb6d06fe2c3/content
• Karaca Sivrikaya, S., & Erişen, M. (2019). Sağlık çalışanlarının tükenmişlik ve işe bağlı gerginlik düzeylerinin incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 22(2), 121-129.
• Kavas, B.N., & Develi, A. (2020). Çalışma yaşamindaki sorunlar bağlaminda Covi̇d-19 pandemisinin kadin sağlık çalışanları üzerindeki etkisi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 84-112.
• Kaya, N., Kaya, H., Ayık, S. E., & Uygur, E. (2010). Bir devlet hastanesinde çalışan hemşirelerde tükenmişlik. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 401-419.
• Kebapcı, A., & Aktolcu, N. (2011). Acil birimlerde çalışan hemşirelerde çalışma ortamının tükenmişlik düzeylerine etkisi. Türkiye Acil Tıp Dergisi, 11(2), 59.
• Kekeç, D., & Tan, M. (2021). Yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesi. Online Turkish Journal of Health Sciences, 6(1), 64-72.
• Maslach, C., & Jackson, E.S. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
• Membrive-Jiménez, M.J., Gómez-Urquiza, J.L., Suleiman-Martos, N., Velando-Soriano, A., Ariza T., De la Fuente-Solana, E.I., & Cañadas-De la Fuente, G.A. (2022). Relation between burnout and sleep problems in nurses: a systematic review with meta-analysis. Healthcare, 10(5), 954, https://doi.org/10.3390/healthcare10050954
• Metin, Ö., & Özer, F.G. (2007). Hemşirelerin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 58-66.
• Özcan, N.K., & Bilgin, H. (2011). Violence towards healthcare workers in Turkey: a systematic review. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 31(6), 1442–1456. https://doi.org/10.5336/medsci.2010-20795
• Özdaş, İ., & Kızılkaya, M. (2021). Acil servis hemşirelerinin algıladıkları stres kaynakları: Nitel bir araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8(1), 64-70.
• Özen Bekar, E., & Gökoğlan, E. (2022). Yeni hemşirelerin yaşadıkları sorunlar ve iş stres düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 9(2), 149-155.
• Özer, Z., Bahçecik, A.N., & Öztürk, D. (2021, 1-4 Haziran). Pandemi döneminde sağlık çalışanlarına şiddet: acil servis örneği (Kongre Kitabı, s. 38). 15. Uluslararası Sağlıkta Kalite, Akreditasyon ve Hasta Güvenliği Kongresi, Antalya. https://www.qps-antalya.com/sites/default/files/15_qps_2021_12_hhk_2021_bilimsel_%C3%B6zet_kitap-min_0.pdf
• Pekince, H., & Aslan, H. (2020). Determining the work‐related strain levels of nurses and influencing factors. International Journal of Caring Sciences, 13(1), 1-135.
• Polat, Ö., & Çırak, M. (2019). Sağlıkta şiddetin beyaz kod verileri ile değerlendirilmesi. Medical Journal of Bakirköy, 15(4), 393-398.
• Revicki, D.A., May, H.J., & Whitley, T.W. (1991). Reliability and validity of the workrelated strain inventory among health professionals. Behavioral Medicine, 17, 111-120.
• Temelli, G. (2018). Palyatif bakım veren hemşirelerin ölüme ilişkin algısı ve palyatif bakım uygulamaları [Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi].
• Tiryaki Şen, H., Yurtsever, D., & Alan, H. (2023). The effect of work overload and work-related strain on compliance with isolation precautions in healthcare professionals throughout the Covi̇d-19 pandemic. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 15(2).
• Ulusoy, E.Ç., & Alpar, Ş.E. (2013). Hemşirelerde meslektaş dayanışması ve iş doyumu ile ilişkisi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21(3), 154.
• Uysal Kasap, E., Çerçi̇, S., Agi̇t Akdoğan, T., Balkan, M. İ., Özdal, N., & Kopuz, S. N. (2023). Covid-19 pandemi sürecinde hemşirelerin tükenmişlik düzeylerinin değerlendirilmesi. Güncel Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 3(2), 74–84.
• Uzun, L. N., & Mayda, A. S. (2020). Hemşirelerde tükenmişlik düzeyinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Bir üniversite hastanesi örneği. Konuralp Medical Journal, 12(1), 137-143.