Sağlık kurumlarında ekip kaynak yönetimi yaklaşımına yönelik bir araştırma

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 2, 310 - 318, 30.06.2025

Tuba Aralan , Ümit Naldöken

Öz

Amaç: Araştırmanın amacı, ameliyathane çalışanlarının ekip kaynak yönetimine yönelik tutumlarını belirlemektir. Buna ek olarak, çalışmanın alt amacı, ameliyathane çalışanlarının sosyo-demografik ve bireysel özellikleri ile ekip kaynak yönetimine ilişkin tutumları arasındaki farklılıkları incelemektir. Yöntem: Araştırmanın evrenini, bir kamu hastanesinden 180 ve bir üniversite hastanesinden 200 olmak üzere toplam 380 ameliyathane çalışanı oluşturmaktadır. Örnekleme yöntemi kullanılmadan evrenin tamamına ulaşılması hedeflenmiş olup çalışmaya 128’i kamu hastanesinden, 155’i ise üniversite hastanesinden olmak üzere toplam 283 kişi katılmıştır. Veriler SPSS 23.0 programı ile analiz edilmiş ve tanımlayıcı istatistikler (frekans, yüzde, standart sapma, ortalama) kullanılmıştır. Verilerin normal dağılıma uyması nedeniyle parametrik testler uygulanmış; iki grup karşılaştırmalarında Bağımsız Örneklem T Testi, ikiden fazla grup karşılaştırmalarında ise Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) kullanılmıştır. ANOVA sonucunda anlamlı fark bulunan boyutlarda, farkın hangi gruplardan kaynaklandığını belirlemek için Tukey HSD Testi uygulanmıştır. Bulgular ve Sonuç: Araştırma sonuçlarına göre, üniversite hastanesi çalışanlarının güven, bilgi paylaşımı, stres ve tükenmişlik ile hata-prosedürler boyutlarına ilişkin tutumları kamu hastanesi çalışanlarına kıyasla anlamlı farklılık göstermiştir. Kadınların kurumsal ortam, hemşirelerin güven ve hata-prosedürler, ön lisans mezunlarının hata-prosedürler ve 16 yıl ve üzeri kıdeme sahip çalışanların ekip çalışması tutumlarının diğer gruplara göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda, sağlık kurumlarında ekip kaynak yönetimi eğitim programlarının uygulanmasının çalışanların tutumlarını iyileştirerek insan kaynaklı tıbbi hataların azaltılmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekip Kaynak Yönetimi , Tıbbi Hatalar , Hasta Güvenliği , Ameliyathane Personeli

A practice for team resource management approach in health institution

Öz

Aim: The aim of this study is to determine the attitudes of operating theatre staff towards team resource management. Additionally, a secondary objective is to examine the differences in attitudes towards team resource management based on the socio-demographic and individual characteristics of operating theatre staff. Method: The study included 380 operating theatre staff (180 public hospital, 200 university hospital) and aimed to reach the entire population without sampling. A total of 283 participated (128 public, 155 university). Data were analyzed using SPSS 23.0 software, with descriptive statistics (frequency, percentage, standard deviation, mean) applied. As the data followed a normal distribution, parametric tests were used: the Independent Samples T-test for comparisons between two groups and one-way analysis of variance (ANOVA) for comparisons involving more than two groups. In cases where ANOVA indicated a significant difference, the Tukey HSD test was conducted to determine which groups contributed to the difference. Results and Conclusion: The study findings revealed that university hospital employees' attitudes toward trust, information sharing, stress and burnout, and error procedures differed significantly from those of public hospital employees. Additionally, women exhibited more positive attitudes towards the institutional environment, nurses had higher attitudes towards trust and error procedures, associate degree graduates displayed higher attitudes towards error procedures, and employees with more than 16 years of seniority demonstrated stronger attitudes towards teamwork compared to other groups. Based on these findings, it is recommended that healthcare institutions implement team resource management training programs, as they may contribute to reducing human-induced medical errors by improving staff attitudes.

Anahtar Kelimeler

Crew Resource Management , Medical Errors , Patient Safety , Operating Room Personnel

Kaynakça

• Akalın, H. E. (2005). Yoğun bakım ünitelerinde hasta güvenliği. Yoğun Bakım Dergisi, 5(3), 141–146.
• Anol Kılıç, S. (2024). Ekip kaynak yönetimine temellendirilen simülasyon destekli pediatrik kardiyopulmoner resüsitasyon eğitiminin bilgi, tutum ve performansa etkisi [Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Aydemir, E., & Yıldırım, G. (2018). Ekip kaynak yönetimi ve sağlık alanındaki uygulamaları. Sağlık ve Toplum, 28(1), 46–51.
• Bacon, C. T., McCoy, T. P., & Henshaw, D. S. (2020). Failure to rescue and 30 day in hospital mortality in hospitals with and without crew resource management safety training. Research in Nursing & Health, 43(2), 155–167. https://doi.org/10.1002/nur.21998
• Barsbay, S., Parıltı, N., & Çakmak Barsbay, M. (2018). Healthcare professionals’ attitudes regarding patient safety in clinics. Journal of Current Researches on Health Sector, 8(2), 67–78.
• Brammen, D., Greiner, F., Dormann, H., Mach, C., Wrede, C., Ballaschk, A., ... & Kulla, M. (2018). Lessons learned in applying the international society for pharmacoeconomics and outcomes research methodology to translating Canadian emergency department information system presenting complaints list into German. European Journal of Emergency Medicine, 25(4), 295–299.
• Brindley, P. G. (2010). Patient safety and acute care medicine: Lessons for the future, insights from the past. Critical Care, 14, 1–5.
• Chan, C. K., So, H. K., Ng, W. Y., Chan, P. K., Ma, W. L., Chan, K. L., & Ho, L. Y. (2016). Does classroom-based crew resource management training have an effect on attitudes between doctors and nurses? International Journal of Medical Education, 7, 109–114. https://doi.org/10.5116/ijme.56e5.e0c4
• Cooper, G. E., White, M. D., & Lauber, J. K. (1980, March). Resource management on the flight deck. In NASA/Industry Workshop (No. NASA-CP-2120).
• Dempsey, P. G., Wogalter, M. S., & Hancock, P. A. (2006). Defining ergonomics/human factors. In W. Karwowski (Ed.), International encyclopedia of ergonomics and human factors (2nd ed., pp. 32–35). Taylor & Francis.
• European Commission. (2012). Commission Regulation (EU) No 965/2012: Chapters ORO.FC.115: Crew resource management (EKY) training, and ORO.FC.215: Initial operator’s crew resource management (EKY) training. Official Journal of the European Union.
• Federal Aviation Administration. (n.d.). CFR Title 14, Chapter I, Subchapter G, Part 121, Subpart N §121.404: Compliance dates: Crew and dispatcher resource management training. U.S. Department of Transportation. https://www.ecfr.gov
• Flin, R., & Maran, N. (2004). Identifying and training non-technical skills for teams in acute medicine. Quality & Safety in Health Care, 13(Suppl 1), i80–i84.
• Frush, K. S. (2008). Fundamentals of a patient safety program. Pediatric Radiology, 38(7), 685–689.
• Garrouste-Orgeas, M., Timsit, J. F., Vesin, A., Schwebel, C., Arnodo, P., Lefrant, J. Y., & Soufir, L. (2010). Selected medical errors in the intensive care unit: Results of the IATROREF study: Parts I and II. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 181(2), 134–142.
• Hickey, E. J., Nosikova, Y., Pham-Hung, E., Gritti, M., Schwartz, S., & Caldarone, C. A. (2015). National Aeronautics and Space Administration ‘threat and error’ model applied to pediatric cardiac surgery: Error cycles precede approximately 85% of patient deaths. The Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery, 149(3), 496–505. Institute of Medicine (IOM). (2000). To err is human: Building a safer health system (L. T. Kohn, J. M. Corrigan, & M. S. Donaldson, Eds.). National Academies Press. https://doi.org/10.17226/9728
• Karaoğlu, N., Şeker, M., Kara, F., & Okka, B. (2008). Knowledge of entrant medical students about medical errors in Selçuk University: An educational perspective. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 28(5), 663–671. Kılıç, V., & Bostan, S. (2025). Malpractice risk assessment in emergency medical services: A field study. Eurasian Journal of Emergency Medicine, in press. https://doi.org/10.4274/eajem.galenos.2025.34654
• Kömeağaç, A. (2022). Online hemşirelik ekip kaynak yönetimi eğitiminin pediatri hemşireliği intörnlerinin hasta güvenliği öz yeterliliklerine etkisi [Doktora tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Leonard, M., Graham, S., & Bonacum, D. (2004). The human factor: The critical importance of effective teamwork and communication in providing safe care. Quality & Safety in Health Care, 13(Suppl 1), i85–i90. Ovalı, F. (2010). Hasta güvenliği yaklaşımları. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, Ocak, 40–42.
• Ricci, M. A., & Brumsted, J. R. (2012). Crew resource management: Using aviation techniques to improve operating room safety. Aviation, Space, and Environmental Medicine, 83(4), 441–444. https://doi.org/10.3357/ASEM.3183.2012
• Sofuoğlu, Z., Sofuoğlu, T., & Başer, A. (2020). Sağlık alanında “ekip kaynak yönetimi” uygulaması. Uluslararası Sağlık Bilimleri Kongresi, İzmir Demokrasi Üniversitesi, 338–342.
• Thomas, E. J., Studdert, D. M., Burstin, H. R., et al. (2000). Incidence and types of adverse events and negligent care in Utah and Colorado. Medical Care, 38(3), 261–271.
• Timmons, S., Baxendale, B., Buttery, A., Miles, G., Roe, B., & Browes, S. (2015). Implementing human factors in clinical practice. Emergency Medicine Journal, 32(5), 368–372.
• Verbeek-van Noord, I., de Bruijne, M. C., Zwijnenberg, N. C., Jansma, E. P., van Dyck, C., & Wagner, C. (2014). Does classroom-based crew resource management training improve patient safety culture? A systematic review. SAGE Open Medicine, 2, 2050312114529561. https://doi.org/10.1177/2050312114529561 World Health Organization (WHO). (2023). Patient safety. Retrieved January 23, 2025, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/patient-safety
• Yalçınkaya, A. (2010). Ameliyathane yönetimi tutum ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması [Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.