Var olan bilgi ile bilimdeki değişimin hemşireliğe yansıması

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 3, 491 - 498, 30.09.2025

Hatice Çiftçi , Sevda Korkut , Ramazan Ertürk

Öz

Bilimsel gelişmeler ışığında hayatın her alanında önemli değişimler oluşmaktadır. Bu gelişimlerin en önemli yansıma alanlarından biri sağlık hizmetleri ve hemşireliktir. Hemşireliğin genel tanımında da vurgulandığı gibi hemşirelik, bilim ve sanattan oluşan profesyonel bir meslektir. Geçmişten günümüze hemşirelik tanımları ve bu tanımlarda bilgi, bilim ve hemşirelik uygulamaları incelendiğinde, hemşire kuramcıların hemşirelik ve onun temel öğesi olan bakımda bilgi ve bilimin üzerinde durdukları görülmüştür. Hemşirelik bilimi, hemşirelik pratiğine rehberliği sayesinde hemşirelik mesleğinin temelini yapılandırmıştır. Bir uğraşın bilimsel nitelik kazanarak meslek olabilmesi kendine özgü bilimsel bilgi içeriğinin varlığı sayesindedir. Geçmişten günümüze hemşirelik mesleğinin bilgi birikiminin günden güne artması ile bilimin her alanda gelişim göstermesi dikkate alındığında, bu gelişimin ve ilerlemenin, hemşireliğin geleceği üzerinde anlamlı düzeyde etkileri olacağı açıktır. Bu makalede, var olan bilgi ve bilimdeki değişimin hemşirelik disiplinine yansıması ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi , Bilim , Hemşirelik.

Reflection of existing knowledge and changes in science on nursing

Öz

In the light of scientific developments, important changes are taking place in all areas of life. One of the most important reflection areas of these developments is health services and nursing. As emphasized in the general definition of nursing, nursing is a professional profession consisting of science and art. When the definitions of nursing from past to present and the knowledge, science and nursing practices in these definitions were examined, it was seen that nurse theorists emphasized knowledge and science in nursing and its basic element, care. Nursing science has structured the foundation of the nursing profession through its guidance of nursing practice. The fact that an occupation can become a profession by acquiring scientific qualifications is thanks to the existence of its own scientific knowledge content. Considering that the knowledge of the nursing profession has increased day by day from past to present and that science has developed in every field, it is clear that this development and progress will have significant effects on the future of nursing. In this article, the reflection of the changes in existing knowledge and science on the nursing discipline will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Knowledge , Science , Nursing.

Kaynakça

• Akça Ay, F. (2007). Mesleki temel kavramlar. İçinde Akça Ay, F. (Ed.), Temel hemşirelik kavramlar, ilkeler, uygulamalar (s.35-56). İstanbul Medikal Yayıncılık.
• Akgerman, A., Yavuz, E. D. Ö., Kavaslar, İ., & Güngör, S. (2022). Yapay Zeka ve Hemşirelik [Artificial Intelligence and Nursing]. Sağlık Bilimlerinde Yapay Zeka Dergisi, 2(1), 21-27.
• Akten Metin, İ., & Yaşar, S. (2014). Bilim, modern bilim, bilim tarihi ve hemşirelik. İçinde Özkan Arslan, H. (Ed.), Hemşirelikte bilim, felsefe ve bakımın temelleri (s.10-23). Akademi Basın.
• Akyol F, O. (2011). Latin İbn Rüşdçülüğü ve Ioannes Duns Scotus. İçinde Bıçak, A., & Uslu, S. (Eds.), Orta çağ felsefesi I (s.109-128). Anadolu Üniversitesi Web Ofset. ANA (2021). Nursing: Scope and Standards of Practice, Fourth Edition, p. 1. https://www.nursingworld.org/practice-policy/workforce/what-is-nursing/.
• Baç, M. (2011). Bilgi üzerine ilk düşünceler. İçinde Taşdelen, D. (Ed.), Epistemoloji. (s.2-23). Anadolu Üniversitesi Web Ofset.
• Bakır, A. (2024). Eskiçağda Tababet Kültürü ve Çalışmaları [Culture of Medicine and Medical Studies in the Ancient Age]. Cappadocia Journal of History and Social Sciences, 1(8), 21-45.
• Bayat, M. (2017). Hemşire teorileri ve modelleri. İçinde Karadağ, A., Çalışkan, N., Baykara Göçmen, Z. (Eds.), Hemşirelik teorileri ve modelleri (s.32-52). Akademi Basın ve Yayıncılık.
• Bilge, M. (2016). Bilgi, Bilim ve Üniversite [Knowledge, Science and University] Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(28), 15-23.
• Birol, L. (2019). Hemşirelik süreci. Etki Matbaacılık Yayıncılık.
• Cevizci, A. (2015). Epistemoloji. İçinde Cevizci, A. (Ed.), Felsefe (s.30-54). Anadolu Üniversitesi Web Ofset.
• Çetin, B. & Eroğlu, N. (2020). Hemşirelik Bakımında Teknolojinin Yeri ve İnovasyon [The Value of Technology in Nursing Care and İnnovation] Acta Medica Nicomedia, 3(3), 120-126.
• Çopur, E. Ö., Kuru, N., & Seyman, Ç. C. (2015). Hemşirelikte Kanıta Dayalı Uygulamalara Genel Bakış [Overview of the Evidence-based Practices in Nursing] Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 1(2), 51-55.
• Daştan, U. (2017). Max Horkheimer: Rasyonalizm ve Empirizmin Bilimsel Olarak Eleştirisi. [Max Horkheimer: Scientific Criticism of Rationalism and Empiricism] Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 45-55.
• Doğan, S. E., & Aslan, H. (2024). Hemşirelik Eğitiminde Kullanılan Güncel Öğretim Yöntem ve Teknikleri [Current Learning Methods and Techniques Using in Nursing Education]. Bingöl Üniversitesi Sağlık Dergisi, 5(1), 224-235.
• Eskimez, Z. (2021). Hemşirelik mesleğinin tarihçesi. İçinde Ünsal, A. (Ed.), Hemşirelik tarihi deontoloji ve etik (s.34-49). Akademi Basın ve Yayıncılık.
• Gürses, A., Doğar, Ç., Yalçın, M. (2005). Bilimin Doğası ve Yüksek Öğrenim Öğrencilerinin Bilimin Doğasına Dair Düşünceleri [The Nature of Science and University Students’ İdeas on it]. Milli Eğitim Üç Aylık Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 33 (166), 68- 76. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/166/ort
• Güzel, C. (2003). Aristoteles’te Bilgi, Bilim, Bilgide Kesinlik. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 20(1),126-139.
• Kabadayı, T. (2008). Larry Laudan’da “Araştırma Gelenekleri” nin Yöntem Bilgisi [The Methodology of “Research Traditions” in Larry Laudan]. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (5),7-30.
• Karaca, A., & Özkan Arslan, H. (2014). Bilim, toplum ve hemşirelik. İçinde Özkan Arslan, H. (Ed.), Hemşirelikte bilim, felsefe ve bakımın temelleri (s.67-83). Akademi Basın.
• Karagözoğlu, Ş. (2006). Bilim, Bilimsel Araştırma Süreci ve Hemşirelik [Science, Scientific Research Process and Nursing]. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 13(2), 64-71.
• Keskin, H. G., & Özhelvacı, İ. (2022). Tele Sağlık Sistemi ve Hemşirelik [Tele-Health System And Nursing]. Paramedik ve Acil Sağlık Hizmetleri Dergisi, 3(1), 36-45.
• Korkmaz, F. (2011). Meslekleşme ve Ülkemizde Hemşirelik. [Professionalism and Nursing in Turkey] Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi,18(2), 59-67.
• Köroğlu, C. Z., & Köroğlu, M. A. (2016). Bilim Kavramının Gelişimi ve Günümüz Sosyal Bilimleri Üzerine [About the Development of Science Concept and Current Social Sciences] Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (25), 1-15.
• Lafçı, D. (2021). Bir meslek olarak hemşirelik. İçinde Ünsal, A. (Ed.), Hemşirelik tarihi deontoloji ve etik (s.20-29). Akademi Basın ve Yayıncılık.
• Ocakçı, A. F. (2013). Hemşirelik kavram, kuram ve modelleri. İçinde Ocakçı, A. F., &Alpar Ecevit, Ş. (Eds.), Hemşirelikte kavram, kuram ve model örnekleri (s. 1-13). İstanbul Tıp Kitapevi.
• Öz, F. (2004). Sağlık alanında temel kavramalar (s.45-56). İmaj İç ve Dış Ticaret AŞ.
• Özaydin, Ö. (2011). Modernliğin Akılcılık ve Evrenselcilik İddialarının Felsefi Kökeni [The Philosophical Foundation of Modernity’s Claims of Rationalism and Universalism] Dogus University Journal/Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(1).
• Özeren, G. S., Özkan Arslan, H. (2014). Bilim felsefesi. İçinde Özkan Arslan, H. (Ed.), Hemşirelikte bilim, felsefe ve bakımın temelleri (s.26-44). Akademi Basın.
• Şendir, M. (2017). Hemşirelik bilgisinin gelişimi. İçinde Karadağ, A., Çalışkan, N., Baykara Göçmen, Z. (Eds.), Hemşirelik teorileri ve modelleri (s.72-79). Akademi Basın ve Yayıncılık.
• Şenyuva, E. (2016). Hemşirelik Eğitimi ve Kanıta Dayalı Uygulamalar [Nursing Education and Evidence Based Practice] Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 24(1), 59-65.
• Türker, H. (2015). Edmund Husserl’in Tarihselcilik Eleştirisi. [Edmund Husserl’s Criticism of Historicism] Felsefe Arkivi, (42), 21-32.
• Türkmen, H. Ö. (2011). Tarihsel Olarak Kadın Şifacılık ve Tıbbın Değerleri [Historical Women Healing and Values of Medicine]. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 1(2), 21-27.
• Uçak Özenç, N. (2010). Bilgi: Çok Yüzlü Bir Kavram [Information: A Multi-Faceted Concept]. Türk Kütüphaneciliği, 24(4), 705-722.
• Uslu, S. (2015). Platon. İçinde Uslu, S. (Ed.), İlkçağ felsefesi (s.104-131). Anadolu Üniversitesi Web Ofset.
• Uslusoy Çetinkaya, E. (2019). Hemşirelik bilgisi ve hemşirelikte bilme. İçinde Ecevit Alpar, Bahçecik. (Ed.), Hemşirelik kuramları modelleri ve uygulama esasları (s.25-57). Akademisyen Kitapevi.
• Velioğlu, P. (1999). Hemşirelikte kavram ve kuramlar. Alaş Ofset.
• White, J., Gunn, M., Chiarella, M., Catton, H., Stewart, D., (2025). Renewing the Definitions of ‘nursing’ and ‘a nurse’. Final project report, June 2025. International Council of Nurses. https://www.icn.ch/resources/nursing-definitions/current-nursing-definitions
• Yalvaç Arıcı, H. (2021) Modern Şifacılık Yönelimleri [Modern Healing Trends]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19, 291-324
• Yorgancıoğlu Tarcan, G., Yalçın Balçık, P., & Sebik, N.B. (2024). Türkiye ve Dünyada Sağlık Hizmetlerinde Yapay Zekâ [Artificial İntelligence in Healthcare in Türkiye and The World]. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 14(1), 50-60. https://doi.org/10.31020/mutftd.1278529 .