Planlı Davranış Teorisi bağlamında velilerin özel okul tercihlerini etkileyen faktörlerin incelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 87 - 105, 30.01.2023

Kenan Kurada , Doç.dr.ali Özdemir

Öz

Nitel araştırma yöntem ve teknikleri kullanılarak yürütülen bu araştırmanın amacı, velilerin özel okul tercihlerini etkileyen faktörleri Planlı Davranış Teorisi bağlamında incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul ilinde bulunan özel okullarda 2021-2022 öğretim yılında öğrenim gören öğrencilerin velilerinden, çalışmaya katılmaya gönüllü 54 veli oluşturmaktadır. Katılımcılar maksimum çeşitlilik örneklemesi kullanılarak belirlenmiş, çalışma grubundaki katılımcı sayısı belirlenirken ise doygunluk ilkesi de dikkate alınmıştır. Yapılan analizler sonrasında velinin çocuğunu özel okula gönderme kararı vermesinde en çok etkili olan faktörlerin önem sırasına göre Davranışa Yönelik Tutum boyutunda kaliteli eğitim, düşük sınıf mevcudu, öğrenciye yakın ilgi, yabancı dil eğitimi, güvenlik, öğretmen kalitesi, temizlik ve merkezi sınavlarda gösterilen başarı; Öznel Norm boyutunda velinin arkadaş çevresi, Algılanan Davranışsal Kontrol boyutunda ekonomik zorluklar, okulun uygun maliyeti ve okula ulaşım kolaylığı olduğu sonuçlarına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Planlı Davranış Teorisi, veli, özel okul, özel okul tercihi, özel okul tercihini etkileyen faktörler, Planned Behavior Theory, parent, private school, private school choice, factors affecting the choice of private school

Investigation of factors affecting parents' private school choice in the context of Planned Behavior Theory

Öz

The aim of this research, which was carried out using qualitative research methods and techniques, is to study the factors that impress parents' private school selections in the scope of the Planned Behavior Theory. The study group of the research consists of 54 parents who participated in the study as a volunteer, among the parents of the students having education in private schools in the city of Istanbul in the 2021-2022 academic year. The participants were determined using maximum variation sampling, and the saturation principle was taken into account for determining the number of participants in the study group. At the end of the analysis made, the followings according to the order of importance of the factors that are most effective in the parent's decision to get an education for their child from a private school have been reached. The education quality, low-class size, close attention to the student, foreign language education, safety, teacher quality, hygiene/cleaning, and success in central exams are in the scope of the Attitude Towards Behavior dimension. The parent's circle of friends in the scope of the Subjective Norm dimension, the economic difficulties, the affordable cost of the school, and the ease of access to the school in the scope of the Perceived Behavioral Control dimension.

Anahtar Kelimeler

Planlı Davranış Teorisi, veli, özel okul, özel okul tercihi, özel okul tercihini etkileyen faktörler, Planned Behavior Theory, parent, private school, private school choice, factors affecting the choice of private school

Kaynakça

• Ajzen, I. (1985). From Intentions to Actions: A Theory of Planned Behavior. In J. Kuhl, & J. Beckmann (Eds.), Action-control: From cognition to behavior (pp. 1-39). Springer.
• Ajzen, I. (1987). Attitudes, Traits, and Actions: Dispositional Prediction of Behavior in Personality and Social Psychology. In L. Berkowitz (Ed.), Advances in experimental social psychology (Vol. 20, pp. l-63). Academic Press.
• Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, (50), 179-211. Ajzen, I. (2005). Attitudes, personality and behaviour (Second Edition). Open University Press. McGraw Hill.
• Ajzen, I. (2006). Constructing a Theory of Planned Behavior Questionnaire. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/235913732_Constructing_a_Theory_of_Planned_Behavior_Questionnaire.
• Ajzen, I. (2012). The Theory of Planned Behavior. In P. A. M. Lange, A. W. Kruglanski & E. T. Higgins (Eds.), Handbook of theories of social psychology (pp. 438-459), Sage.
• Ajzen, I. (2019). Theory of Planned Behavior. Erişim adresi: https://people.umass.edu/ aizen/index.html.
• Ajzen, I., & Albarracin, D. (2007). Predicting and Changing Behavior: A Reasoned Actions Approach. In Icek Ajzen, Dolores Albarracin, Robert Hornik (Eds.), Prediction and change of health behavior: Applying the reasoned action approach (pp.3-21), Lawrence Erlbaum Associate.
• Ajzen, I., & Fishbein, M. (1977). Attitude-behaviour relations: A theoretical analysis and review of empirical research. Psychological Bulletin, 84(5), 888-918.
• Ajzen, I., & Fishbein, M. (2005). The Influence of Attitudes on Behavior. D. Albarracín, B. T. Johnson, M. P. Zanna (Eds.). The Handbook of Attitudes (pp.173-221). Erlbaum.
• Ajzen, I., & Madden, T. J. (1986). Prediction of goal-directed behaviour: Attitudes, intentions, and perceived behavioral control. Journal of Experimental Social Psychology, 22(5), 453-474.
• Alsauidi, F. (2016). Reasons influencing selection decision making of parental choice of school. Journal of Research in Education and Science, 2(1), 201-211.
• Altun-Aslan, E. (2020). Toplumsal statü ve okul seçimleri: Kültürel sermaye yatırımı olarak özel okullar. Alternatif Politika, 12(2), 382-423.
• Arastaman, G., Öztürk-Fidan, İ., & Fidan, T. (2018). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: Kuramsal bir inceleme. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 15(1), 37-75.
• Arndt, J. (1967). Role of product-related conversations in the diffusion of a new product. Journal of Marketing Search, 4(3), 291-295.
• Aydın, İ. (2012). Alternetif okullar (4. Baskı). PEGEM.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. PEGEM.
• Cohen, J. & Hanno, D. M. (1993). An analysis of underlying constructs affecting the choice of accounting as a major. Issues in Accounting Education, 8(2), 219-238.
• Çaylak, P., & Tolon, M. (2013). Ağızdan ağza pazarlama ve tüketicilerin ağızdan ağza pazarlamayı kullanımları üzerine bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 1-30.
• Çelikten, S. B. (2010). Özel okul velilerinin okul tercihlerini etkileyen faktörler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Çelmeli, Ö. (2012). Tüketicilerin okulöncesi eğitim kurumlarını tercih nedenleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Dendeş, E., Aksu-Armağan, E., & Erincik-Dendeş, A. (2021). Muhasebe Meslek Mensuplarının Hizmet Kalitesi ile Müşteri Memnuniyeti ve Ağızdan Ağıza İletişim İlişkisi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi, 19(1), 1-24.
• Durmaz, E., Karadeniz-Akdoğan, K., & Demir, E. (2019). Ebeveynlerin okul öncesi eğitim kurumlarını tercih nedenleri ile sosyoekonomik düzeyleri arasındaki ilişki. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2), 352-379.
• Erten, S. (2002). Planlanmış davranış teorisi ile uygulamalı öğretim metodu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19(2), 217-233.
• Gentles, S. J., Charles, C., Ploeg, J., & McKibbon K. A. (2015). Sampling in qualitative research: Insights from an overview of the methods literature. The Qualitative Report, 20(11), 1772-1789.
• Gülünay, S. (2022). Velilerin özel okul tercih nedenlerinin incelenmesi (Sivas ili örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Hennink, M., & Kaiser, B. N. (2022). Sample sizes for saturation in qualitative research: A systematic review of empirical tests. Social Science & Medicine, 292(114523), 1-10. Erişim adresi: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S027795362100 8558
• Hesapçıoğlu, M., & Nohutçu, A. (1999). Velilerin özel okul tercihlerini etkileyen faktörler ve özel okulların reklam stratejileri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(11), 183-202.
• Karakurt, H. D. (2021). Velilerin özel okul seçim kriterleri ve bu kriterlerin dayandığı kişisel değerleri: Bir karma yöntem araştırması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Khraim, S. H. (2011). The willingness to generate positive word of mouth marketing: The Case of studentsin Private Universities in Jordan. Pertanika Journal of Social Science and Humanities, 19(2), 273-289.
• Küçük, E. (2011). Planlanmış davranış teorisi çerçevesinde mali müşavir (SMMM) olma niyetinin altında yatan faktörlerin analizi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 145-162.
• Li, C. K., & Hung, C. H. (2009). Marketing tactics and parents’ loyalty: The mediating role of school image. Journal of Educational Administration, 47(4), 477-489.
• Marangoz, M. (2007). Ağızdan ağıza iletişimin müşterilerin satın alma davranışlarına etkileri: Cep telefonu pazarına yönelik bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 395-412.
• Mermertaş, M. F. (2014). Özel eğitim kurumlarının tercih nedenleri ile öğrencilerin memnuniyeti arasındaki ilişki: Şırnak örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Ankara.
• Nartgün, Ş., & Kaya, A. (2016). Özel okul velilerinin beklentileri doğrultusunda okul imajı oluşturma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 153-167.
• Önal, S. (2016). Bir pazarlama stratejisi olarak ağızdan ağıza iletişimin mağaza tercihlerine etkisi: Kayseri ilinde bir uygulama. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Nevşehir Üniversitesi, Nevşehir.
• Önsal-Kuyumcu, Ş. (2019). İstanbul’da özel okulların yürüttüğü halkla ilişkiler çalışmalarının velilerin okul tercihlerine etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Galatasaray Üniversitesi, İstanbul.
• Öz, M., & Uyar, E. (2014). Sağlık hizmetleri pazarlamasında algılanan hizmet kalitesi ve müşteri memnuniyeti üzerinde ağızdan ağıza pazarlamanın etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(26), 123-132.
• Özdemir, A., & Şallı, D. (2022). Ebeveynlerin özel okul öncesi kurum seçimlerine ilişkin tercihlerinin çok kriterli karar verme yöntemleri ile stratejik analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (BAİBÜEFD), 22(3), 1240-1257.
• Öztürk, A., Nart, S., & Altunışık, R. (2015). Tüketicilerin helal tüketim davranışlarının belirleyicileri: Planlı davranış teorisi çerçevesinde bir araştırma. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, 1(2), 141-160.
• Parlar, H. (2006). Velilerin Özel okul tercihlerini etkileyen faktörler ve özel okulların durumu: Kahramanmaraş örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Pulat, A. (2019). İlkokul velilerinin özel okul tercihlerine etki eden faktörlerin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Shukri, M., Jones, F., & Conner, M. (2016). Work factors, work-family conflict, the theory of planned behaviour and healthy intentions: A cross cultural study. Journal of the International Society for the Investigation of Stress, 32(5), 559-568.
• Suppramaniam, S., Kularajasingam, J., & Sharmin, N. (2019). Factors influencing parents decision in selecting private schools in Chittagong city, Bangladesh. International Journal of Recent Technology and Engineering,7(5), 318-330.
• Uysal, B. S. (2017). Velilerin özel okul tercih nedenlerinin incelenmesi (İstanbul örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ved, A. S., & Mpm, P. K. (2021). The factor impacting parental choice in picking non-public schools for their children. Education and Urban Society, 53(7), 761-777.
• Yaacoba, N. A., Osmanb, M. M., & Bachokc, S. (2015). An assessment of factors influencing parents’ decision making when choosing a private school for their children: A case study of Selangor, Malaysia: For sustainable human capital. Procedia Environmental Sciences, (28), 406-417.
• Yağar, F.,& Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: Araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yıldız, S., & Tehci, A. (2014). Ağızdan ağıza iletişimde müşteri tatmini ve müşteri sadakati ile mağaza imajı boyutları: Ordu ilinde bir uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 441-460.
• Yüzüak-Özdemir, Z. (2016). Velilerin özel ilkokul tercihlerinin nedenlerinin değerlendirilmesi: Çanakkale ili örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.